غارت اندونزی

محمدرضا مرادی؛ تحلیلگر سیاسی

اندونزی را می‌توان مهم‌ترین سرزمین اشغال شده هلندی‌ها دانست که قرن‌ها سلطه آنها در آنجا ادامه یافت. مجمع‌الجزایر اندونزی دیرزمانی از مناطق مهم بازرگانی دریایی جهان به‌شمار می‌آمد و با آغاز دوران استعمار از ابتدای قرن شانزدهم، قدرت‌های اروپایی برای به‌دست گرفتن حق انحصاری تجارت ادویه از اندونزی، در این منطقه با یکدیگر رقابت و جدال داشتند. کمپانی هند شرقی هلند تشکیلاتی بود که برای سلطه بر اندونزی در ابتدای قرن هفدهم راه‌اندازی شد و برای حمایت از ناوگان تجاری کمپانی هند شرقی، کشتی‌های جنگی هلند آنها را همراهی می‌کردند.
بنیانگذار امپراتوری مستعمراتی هلند در شرق، فردی به نام «یان کوئن» است. او در سال1618، نخستین مستعمره شرقی هلند، بندر جاکارتا را تصرف کرد و آن را «باتاویا» نامید. باتاویا از آن پس به مرکز امپراتوری هلند در شرق بدل شد. «کاوالا م پانیکار» نویسنده کتاب «آسیا و استیلای باختر» درباره او می‌نویسد: «کوئن که به‌گفته مولفان هلندی معاصرش، با زشتکاری‌ها و جنایات خود بغض و تنفر ملتی را برانگیخت، مطالبی را که به‌عنوان راهنمای سیاست استعماری هلند به یادگار ماند بدین‌سان عنوان می‌کند: مگر ما در اروپا حق نداریم با چهارپای خود بدان‌گونه که میل داریم رفتار کنیم؟ در اینجا هم ارباب با آدم‌هایش همین رفتار را می‌کند زیرا اینان در همه جا، با همه مایملک خویش، تحت تملک ارباب خود هستند چنان‌که حیوانات در هلند از آن صاحب خود هستند. قانون این مملکت اراده سلطان است و سلطان کسی است که از همه مقتدرتر است». هلندی‌ها با به‌کارگیری حاکمان محلی و گرفتن مالیات، توانستند ثروت این مردم را به تاراج ببرند. فشار عمده بر دوش روستاییان مستضعف بود که با تولید چند برابر، هر روز گرفتار تنگنای بیشتری می‌شدند. در قرن نوزدهم، 13هزار جزیره اندونزی به غیراز جاوه به تصرف هلند درآمد. هلندی‌ها، کشت تجاری محصولاتی نظیر قهوه و شکر را که در صنعت و تجارت به کارشان می‌آمد، در اندونزی گسترش دادند و از این طریق به تغییر ساختار اقتصادی این کشور و استثمار نیروی کار بومی آن پرداختند. در اوایل قرن بیستم بود که کشتزارهای بزرگ اندونزی به بستری مناسب برای کاشت محصول صنعتی کائوچو بدل شد و ثروت هنگفتی برای استعمارگران هلندی به همراه داشت. کائوچو، محصول جدید دیگری بود که برای چرخ‌های اتومبیل در صنایع اتومبیل‌سازی که به سرعت در حال گسترش بود، به‌کار می‌رفت. تا سال 1930، 44درصد از زمین‌های تحت کشت محصولات عمده در اندونزی زیرکشت کائوچو رفت و اندونزی تقریباً نیمی از محصول کائوچوی جهان را تولید می‌کرد. 27دسامبر سال1949 بود که سرانجام ملت اندونزی از یوغ استعمارگران هلندی پس از بیش از 330سال نجات یافتند.