معادله پیچیده اکران

مسعود پویا  - روزنامه‌نگار

در روزهایی که وضعیت گیشه سینماها در سال۱۴۰۱ اهالی سینما را نگران و ناامید کرده است و به‌نظر می‌رسد که آوردن تماشاگر قهر کرده از سینما به کوچه آشتی‌کنان دشوارتر از همیشه شده، معضل فیلم‌های پشت خط اکران هم خود زخمی دیگر است. شورای صنفی نمایش که ترکیب جدیدش تازه مشخص شده تا بخواهد اقدامی انجام دهد تنها نیمی از سال سینمایی (که با آغاز جشنواره فیلم فجر به پایان می‌رسد) باقی مانده است. در این فرصت محدود و فیلم‌های انبوه، چه می‌شود کرد؟
این صحبت‌های همایون اسعدیان، دبیر جدید شورای صنفی نمایش است: «حدود ۱۲۰ تا ۱۳۰ فیلم پشت خط اکران هستند. همه اعضای شورای صنفی معتقدیم که در این وضعیت نمی‌توان به شیوه‌های قدیم و مثلا براساس کف فروش، فیلم‌ها را اکران کرد و باید راهکارهای جدید را متناسب با وضعیت بحرانی اکران و سینما درنظر بگیریم، چون به هر حال مردم در شرایط اقتصادی فعلی کمتر به سینما می‌روند و نیاز به یک عزم و همیاری عمومی است تا مردم دوباره به سمت سینما برگردند.»
چند نکته؛ درباره تعداد فیلم‌های پشت خط اکران، پیش از این به حدود ۲۰۰فیلم اشاره شده بود. کاهش تعداد این فیلم‌ها به روایت دبیر شورای صنفی نشان می‌دهد یا آماری که قبلا ارائه شده بود غلط بوده، یا تعدادی از فیلم‌ها از فهرست آثاری که در نوبت نمایش عمومی هستند خط خورده‌اند، چون قابلیت اکران ندارند که دلایلش می‌تواند شامل موارد متعددی شود. مثلا قابل نمایش نیستند چون در گرفتن پروانه دچار مشکل شده‌اند یا اینکه فاقد جذابیت هستند و سینماداران حاضر به اکرانشان نمی‌شوند. برای فیلم‌های این‌چنینی گروه هنر و تجربه تبدیل به پایگاهی شده است که تقریبا هر فیلمی که در قاعده پخش‌کننده و سینمادار «نفروش» ارزیابی می‌شود، سر از این گروه درمی‌آورد. فیلم‌هایی که مشکل پروانه نمایش ندارند و فقط به‌دلیل اینکه سینماداران حاضر به اکرانشان نیستند به هنر و تجربه می‌روند.
نکته دیگر «چون تعداد فیلم‌ها زیاد است دیگر نمی‌شود فیلم‌ها را به قاعده کف فروش اکران کرد.» در ادامه هم بر راهکارهای جدید تأکید شده بی‌آن که  به جزئیاتش اشاره شود. اینکه اکران فیلم‌ها بدون رعایت کف فروش، چگونه و با چه راهکارهای جدیدی امکان‌پذیر است را باید دبیر شورای صنفی توضیح دهد. 
چیزی که ما به یاد داریم راهکاری قدیمی است که در دهه۶۰ اعمال می‌شد. براساس یک جدول سالانه که در سینماها هم در سالن انتظار در معرض دید عموم قرار می‌گرفت فیلم‌ها در یک تاریخ مشخص می‌آمدند و در زمانی مشخص جای خود را به فیلم بعدی می‌دادند.
قاعدتا بازگشت به قواعد اکران دهه۶۰ صدای همه را درخواهد آورد. هم‌اکنون آنقدر وضعیت گیشه اسفناک است که بسیاری از صاحبان فیلم‌ها رغبتی به اکران عمومی محصولاتشان نشان نمی‌دهند حالا اگر قرار بر حذف قاعده کف فروش که هدف از آن اکران تعداد بیشتری از فیلم‌ها تا پایان سال است، باشد تعداد متقاضیان اکران کمتر هم خواهد شد. البته همیشه فیلم‌هایی وجود دارند که سازندگانشان به اکران در هر شرایطی رضایت می‌دهند ولی این نوع فیلم‌ها موفقیتی در گیشه کسب نمی‌کنند. 
یکی از راهکارهای احتمالی برای کاستن از ترافیک سنگین اکران، جدی گرفتن اکران آنلاین است. آنچه در مورد اکران آنلاین چه در مورد فیلم‌های سینمایی و چه درباره سریال‌های نمایش خانگی شاهدش بوده‌ایم، امنیت نداشتن فضای مجازی است. هر نسخه‌ای از فیلم یا سریال که توسط پلتفرم‌ها ارائه می‌شود به سرعت قاچاق می‌شود. در چنین شرایطی اکران آنلاین فیلم‌های پشت خط مانده، نمی‌تواند پیشنهاد جذابی باشد. حالا صحبت از بسته‌های پیشنهادی تازه برای حل مشکل اکران است که هنوز جزئیاتش مشخص نشده است. 
معادله اکران در سینمای ایران با وجود سادگی ظاهری‌اش همیشه پیچیده بوده و حالا میراث به‌جا مانده از ۲سال کرونا، این معادله را پیچیده‌تر از همیشه
کرده است.