زایش اعتماد به نفس از دل شلوغی

فرشته شیخ‌الاسلام

پیش‌تر به‌طور کوتاه گفتیم یک برنامه خوب تابستانی را چگونه تنظیم کنیم. مزایای شرکت‌کردن و معایب شرکت‌نکردن در فعالیت‌های اجتماعی را شمردیم. قرار شد به مرور هر کدام‌شان را شرح دهیم؛ یعنی بگوییم مثلاً کلاس نقاشی یا ورزش چگونه اعتماد به نفس کودک ما را بالا می‌برد و فعالیت نداشتن چگونه به‌طور عکس عمل می‌کند و موجب پایین‌ماندن یا کم‌شدن اعتماد به نفس می‌شود. هر فعالیت جمعی استاندارد باعث رشد شناختی- اجتماعی کودک است و نتیجه این شناخت، اعتماد کودک به‌خودش و توانایی‌هایش؛ توانایی‌هایی که در تجربه‌های مختلف آنها را سنجیده و با تکرار و تمرین، مطمئن شده که از پس آنها برمی‌آید. کودک با 
قرار‌گرفتن در معرض پدیده‌های نو، آدم‌های مختلف، بازی‌ها و هر چیز جدیدی رشد می‌کند. او با کنار آمدن و تعامل با دیگران، با ابراز و بیان خود، با اعتماد به دیگران، با حمایت‌گرفتن و کمک خواستن از آنها و به اشتراک گذاشتن وسایل یا ایده‌ها، دانسته‌ها و معلوماتش، هر آن به شناخت جدیدی از خود می‌رسد. هر آن می‌فهمد که به کدام یک از توانایی‌های خود یا دیگران می‌تواند تکیه کند. توان‌ها و قابلیت‌های جدیدی در خود کشف می‌کند و در موقعیت‌های مختلف با تکرار این توانایی‌ها، آنها را در خود تثبیت می‌کند و اینگونه اعتماد به نفسش پله‌پله بالا می‌رود. گاهی به کودکانی برمی‌خوریم که ظاهراً اعتماد به نفس بالایی دارند ولی وقتی در معرض و آزمون شرایط واقعی قرار می‌گیرند می‌بینیم این احساس، شبیه بادکنکی بوده که با یک سوزن می‌ترکد و دوامی ندارد. معمولا این کودکان پله‌های این ویژگی شخصیتی را طی نکرده‌اند و با بروز نشانه‌هایی می‌خواهند عدم‌اعتماد به نفسشان را جبران کنند که گاهی موفق و گاهی ناموفق می‌شوند و در هر دو صورت هم آسیب می‌بینند. اگر به ظاهر بتوانند گلیم خود را از آب بیرون بکشند، چون توانایی‌شان واقعی نیست، مثل این می‌ماند که حالا نمی‌توانند آب را از گلیم بچلانند و مجبورند بار سنگینی با خود حمل کنند. اگر هم شکست بخورند و در موقعیتی قرار بگیرند که معلوم شود اعتماد به نفسشان حقیقی نبوده، احساس ناکامی زیادی خواهند داشت که یک کودک تحملش را ندارد. این شکست به شکل‌های مختلف ناهنجاری‌های رفتاری بروز پیدا می‌کند؛ از لجبازی و درگیری‌های فیزیکی با همسالان گرفته تا اختلال‌هایی مثل عدم‌تمرکز یا بدخوابی.
با این توصیف روشن می‌شود که فعالیت دسته‌جمعی که شاید در ظاهر فقط پر از شلوغی و سر و صدا و 
پخش و پلاست، چگونه موجب رشد سالم و کسب اعتماد به نفس در کودکانمان می‌شود و جای خالی‌اش چگونه به آنها آسیب می‌رساند.