رویای بر باد رفته بیت‌کوین‌سیتی

بهنام سلطانی

السالوادور کشوری کوچک در آمریکای مرکزی است که به واسطه داشتن آتشفشان‌های فعال به «سرزمین آتشفشان‌ها» معروف شده‌ است. وقوع زمین‌لرزه‌های مکرر یکی دیگر از اتفاقات تکراری در این کشور پرماجراست اما این روزها السالوادور یک زلزله اقتصادی را هم تجربه می‌کند. ماجرا از این قرار است که مقامات سیاسی السالوادور در خرداد‌ماه 1400طرح پذیرش بیت‌کوین به‌عنوان پول رسمی این کشور را به مجلس ارائه دادند و با تصویب این طرح، بیت‌کوین به پول رسمی السالوادور بدل شد. به این ترتیب این کشور نخستین کشور جهان لقب گرفت که به طور رسمی بیت‌کوین را پذیرفت اما این پایان ماجرا نبود. قرار بود نخستین شهر بیت‌کوین در این کشور تأسیس شود اما به‌دلیل نوسان‌های مکرر این ارز دیجیتال و سقوط وحشتناک آن، نه تنها رؤیای ساخت بیت‌کوین‌سیتی و دگرگون شدن اقتصاد السالوادور بر باد رفته بلکه مردم این کشور در اعتراض به این تصمیم جنجالی دست به شورش زده‌اند و این کشور کوچک آمریکای مرکزی که دست بر قضا جذابیت‌های طبیعی قابل‌اعتنایی هم دارد، این روزها به‌خاطر سقوط ارزش بیت‌کوین و تبعات بعد از این اتفاق، مورد‌توجه مردم دنیا قرار گرفته است.

زیستگاه سرخپوست‌ها
مطابق آنچه در تاریخ السالوادور آمده، این کشور حدود سال900میلادی محل زیست قبایل سرخ‌پوست بوده و سرخ‌پوست‌ها با سوزاندن بقایای شهرهای دیگر، پایه‌های حکومت پادشاهی «کوزکاتلان» را در این کشور بنا کردند. این منطقه در سال 1525میلادی به تصرف اسپانیا درآمد و در 1821میلادی به بخشی از خاک مکزیک ضمیمه شد. در سال 1823میلادی اتحادیه‌ای به نام «ایالات متحده آمریکای مرکزی» شکل گرفت و السالوادور به‌عنوان یکی از ایالت‌های این اتحادیه از مکزیک جدا شد. بعد از تجزیه ایالات متحده آمریکای مرکزی که در سال 1838میلادی به وقوع پیوست، السالوادور هم به یک کشور مستقل بدل شد و تاریخ در این کشور به‌طور جدی ورق خورد. البته اوضاع و احوال السالوادور بعد از اعلام استقلال بهبود پیدا نکرد؛ چرا که این کشور به‌طور کلی توسط 14خانواده اداره می‌شد. در سال 1931میلادی دیکتاتوری به نام «ماکسیمیلیانو هرناندز» در السالوادور به قدرت رسید که هر نوع اعتراض مردمی را سرکوب می‌کرد. پس از سقوط هرناندز، السالوادور به‌طور متناوب دولت‌های دمکراتیک و دیکتاتوری به‌خود دیده‌ و به ندرت یک دولت غیرنظامی در این کشور سر کار بوده‌است.

از رئال تا بیت‌کوین
تا قبل از قرن 16میلادی، در سرزمینی که ما اکنون آن را السالوادور می‌نامیم، بومیان می‌زیستند و از دانه‌های کاکائو به‌عنوان ابزار اصلی مبادلات خود استفاده می‌کردند. آنها در مزارع‌شان دانه‌های کاکائو می‌کاشتند و بعد از برداشت محصول، آن را با مواد غذایی و کالاهای اساسی تهاتر می‌کردند. بومیان السالوادور با همین روش سنتی امرار معاش می‌کردند اما بازمانده‌های همان نسل از سال2021 قرار شد برای مبادلات روزمره از بیت‌کوین استفاده کنند. چنین تحول بنیادینی بسیاری از مردم دنیا را به تعجب واداشت و به همین دلیل السالوادور به مقصد اصلی سفر بسیاری از گردشگران بدل شد. تغییر واحد پول در السالوادور موضوع جدیدی نیست. از وقتی دانه‌های کاکائو، ابزار مبادله مردم بود تا اکنون که بیت‌کوین در السالوادور به پول رایج بدل شده، ارز این کشور بارها تغییر کرده است. وقتی اسپانیایی‌ها به این سرزمین آمدند، السالوادوری‌ها مجبور شدند ارز مستعمراتی اسپانیایی را بپذیرند. ارز رایج این کشور پس از مدتی به سکه‌های نقره‌ای با نام رئال تغییر یافت و پس از آن هم چیزی تحت‌‌عنوان «بامباس» به ارز رایج بدل شد. بعد از مدتی کولون این نقش را ایفا کرد و در نهایت این کشور در سال2001دلار آمریکا را به‌عنوان ارز رسمی برگزید که این تصمیم صدمات جبران‌ناپذیری به اقتصاد این کشور وارد کرد. تصمیم به پذیرش بیت‌کوین به‌عنوان پول رسمی، موضوعی است که السالوادور را برای نخستین بار پس از جنگ داخلی این کشور، یک‌بار دیگر در کانون توجه قرار داده است.

لعنت به بیت‌کوین!
بر خلاف مقامات سیاسی السالوادور، مردم این کشور روی خوشی به بیت‌کوین نشان ندادند. شاید بزرگ‌ترین دلیل مخالفت مردم السالوادور با بیت‌کوین، نوسان قیمت زیاد این ارز دیجیتال باشد. یکی دیگر از دلایل بی‌اعتمادی مردم ناشی از سوءمدیریت در ماجرای تغییر ارز این کشور به دلار آمریکا در سال2001بود. بسیاری از مردم سختی‌هایی را که در آن دوره برای تأمین هزینه‌های زندگی متحمل شدند فراموش نکرده‌اند. منطقی بود که آنها مایل نباشند چنین اتفاقی در این دوره تکرار شود. برخی افراد دیگر هم صرفاً به‌دلیل مخالفت با ابوکیله، از ایده بیت‌کوین او حمایت نکردند. عده دیگری هم اعلام کردند که اطلاعات چندانی درباره بیت‌کوین ندارند و از اظهارنظر درباره چیزی که از آن اطلاع کافی ندارند خودداری می‌کنند. این گروه بر این باورند که اگر وعده بیت‌کوین حقیقی باشد، هنوز راه زیادی برای تحقق آن در پیش است. با افت فاحش قیمت بیت‌کوین، ترفند دولت السالوادور برای دادن اقامت در ازای دریافت بیت‌کوین از گردشگران خارجی هم عملاً شکست خورده و حالا همه به این نتیجه رسیده‌اند که مقامات سیاسی السالوادور قمار بزرگی را باخته‌اند. چنین شکست بزرگی بدون هزینه هم نخواهد بود. در روز استقلال السالوادور، حدود هزار‌نفر از مردم این کشور با پلاکاردهای ضد‌بیت‌کوین به خیابان‌ها آمدند و یک خودپرداز بیت‌کوین را هم به آتش کشیدند. مردم السالوادور در این اعتراضات شعار «لعنت به بیت‌کوین» سر دادند و رئیس‌جمهور السالوادور را مورد‌عتاب قرار دادند.

منهای بیت‌کوین
السالوادور با همه مشکلات سیاسی و اقتصادی‌اش هنوز هم مقصد بسیاری از گردشگرانی است که به تماشای جاذبه‌های طبیعی به‌خصوص قدم زدن در حوالی آتشفشان‌های فعال علاقه دارند. آتشفشان ایزالکو، معروف به فانوس دریایی اقیانوس آرام که در غرب السالوادور و در دامنه جنوبی آتشفشان «سانتا آنا» پدید آمده در سراسر دنیا طرفداران زیادی دارد. این آتشفشان از سال 1770تا‌کنون بیش از 50بار فوران کرده و یکی از فعال‌ترین آتشفشان‌های دنیا به شمار می‌رود. قطر دهانه ایزالکو به 250متر می‌رسد و مواد خاصی که از آن فوران می‌کند سبب می‌شود این آتشفشان در تاریکی شب همچون چراغ دریایی عمل کند. کمان آتشفشانی آمریکای مرکزی هم از کشور السالوادور عبور می‌کند. این کمان آتشفشانی شامل زنجیره‌ای از آتشفشان‌هایی است که به موازات ساحل آمریکای مرکزی در اقیانوس آرام، از گواتمالا، السالوادور، هندوراس، نیکاراگوئه، کاستاریکا تا شمال پاناما و به طول 1500متر گسترده شده است. همین زیبایی‌های طبیعی باعث می‌شود به کشور شش‌و‌نیم‌میلیون نفری السالوادور که مساحت آن به 21هزار کیلومترمربع می‌رسد و یک خط ساحلی 307کیلومتری در اقیانوس آرام دارد، نگاه منصفانه‌ای داشته باشیم. این هم نیمه پر لیوان است.

هشدار
وقتی نایب ابوکیله، رئیس‌جمهوری السالوادور اعلام کرد نخستین «شهر بیت‌کوین» دنیا در شرق این کشور ساخته خواهد شد، مردم دنیا با شک و تردید درباره ساخت چنین شهری صحبت می‌کردند. رئیس‌جمهوری در یک سخنرانی معروف گفته بود شهر بیت‌کوین در منطقه شرقی «لایونیون» ساخته می‌شود و نیروی حرارتی آن از مرکز زمین و از یک آتشفشان تأمین خواهد شد. مقامات سیاسی السالوادور مدام مردم دنیا را به سرمایه‌گذاری در این شهر خیالی تشویق می‌کردند و بر این باور بودند که السالوادور دیر یا زود به بهشت سرمایه‌دارها بدل خواهد شد. رئیس‌جمهوری جوان السالوادور در آن برهه، شهر بیت‌کوین را به شهرهایی که توسط اسکندر مقدونی تاسیس شد تشبیه کرد و با تعاریف اغراق‌آمیز وعده می‌داد که شهر بیت‌کوین دارای فرودگاه، مناطق تجاری و مسکونی و همچنین میدانی مرکزی که از آسمان نماد بیت‌کوین در آن نمایان است، خواهد بود. از خرداد 1400بود که السالوادور به‌عنوان نخستین کشور جهان، مبادلات مالی برای خرید کالاها و خدمات با رمز‌ارز بیت‌کوین را به رسمیت شناخت و آن را قانونی اعلام کرد. همان موقع، صندوق بین‌المللی پول درباره خطرات پول رمزپایه بیت‌کوین به السالوادورهشدار داد و اعلام کرد که با توجه به خطرات مرتبط به بیت‌کوین، السالوادور نباید آن‌را به‌عنوان ارز رسمی بپذیرد. رئیس‌جمهوری السالوادور بدون اعتنا به هشدارهایی از این دست تأکید می‌کرد که آتشفشان «کونچاگوا» انرژی لازم را برای کل شهر بیت‌کوین فراهم می‌کند و مشکلی بابت راه‌اندازی انبوه ماینرها در این شهر وجود ندارد. نایب ابوکیله با خوش‌باوری مفرطی معتقد بود که ارزش واقعی بیت‌کوین به 6برابر خواهد رسید و آن موقع است که اقتصاد السالوادور شکوفا خواهد شد.