مثلثی برای رفع آسیب‌های اجتماعی

زینب زینال‌زاده-روزنامه‌نگار

توجه به آسیب‌های اجتماعی از موضوعات مهم مدیریت شهری است و به‌گفته نایب‌رئیس شورای شهر تهران در دوره محمدباقر قالیباف کارهایی برای مهار آسیب‌های اجتماعی آغاز اما در 4سال گذشته متوقف شد. پرویز سروری با بیان اینکه اکنون مدیریت شهری می‌خواهد این موضوع بر زمین‌مانده را بلند کند، تأکید کرد: «قطعاً باید انرژی بیشتری بگذارد تا به شرایط 4سال قبل برگردد و اگر اقدامات انجام شده تداوم داشت امروز شاهد چنین وضعیتی نبودیم.» دیروز وقت جلسه شورای شهر تهران به عملکرد  قرارگاه اجتماعی اختصاص داشت و معاون امور اجتماعی و فرهنگی شهردار تهران در جریان ارائه گزارشی گفت که اکنون در تهران با بحران‌هایی همچون زباله گردی، کودکان کار، طلاق و... مواجه هستیم و ساماندهی آنها باید توسط دستگاه‌ها و نهادهای مختلف انجام شود. ازاین‌رو شیوه قرارگاهی را پیش گرفتیم تا از طریق هم‌افزایی این کار به‌درستی انجام شود. محمدامین توکلی‌زاده در ادامه به 3ضلع مؤثر در رفع آسیب‌های اجتماعی هم اشاره و عنوان کرد: «ضلع اول شهرداری و زیرساخت‌ها و ظرفیت‌ها، ضلع دوم نهادها و دستگاه‌ها متولی و ضلع سوم هم مشارکت مردم است و قطعاً بدون مشارکت و همراهی مردم، 2ضلع دیگر عملکرد خوبی نخواهند داشت.»
به‌گزارش همشهری، رفع آسیب‌های اجتماعی آنچنان اهمیت دارد که مقام معظم رهبری 6جلسه با حضور رؤسای قوا برای رفع آسیب‌های اجتماعی برگزار کردند. معاون امور اجتماعی فرهنگی شهردار تهران این مطلب را مطرح کرد و گفت: «پس از آغاز به‌کار مدیریت شهری رسیدگی به مسائل آسیب‌های اجتماعی در اولویت اقدامات قرار گرفت و با مجوز استاندار تهران قرارگاه اجتماعی تشکیل و مسئولیت قرارگاه به شهرداری تهران واگذار شد.» محمدامین توکلی‌زاده ادامه داد: «با اولویت‌بندی آسیب‌ها تلاش کردیم مسیر مشخصی تعریف شود و باتوجه‌به اینکه معتادان متجاهر سبب ناامنی محله‌ها و سلب آسایش شهروندان شده بودند، ساماندهی آنها در اولویت اقدامات قرارگاه اجتماعی قرار گرفت.»

اقدامات و فعال‌سازی ظرفیت‌ها
در ادوار گذشته اقداماتی در حوزه ایجاد زیرساخت‌ها برای ساماندهی آسیب‌های اجتماعی صورت‌گرفته است که معاون امور اجتماعی و فرهنگی شهردار تهران هم این موضوع را تأیید کرد و گفت: «ظرفیت‌های موجود ازجمله مراکز فشافویه، شفق، طراوت و... فضای پذیرش همه معتادان متجاهر را نداشتند و چون فرصت کافی هم برای ایجاد فضاهای جدید نبود، با کمک دستگاه‌ها ظرفیت و زیرساخت‌ها را افزایش دادیم.» او با بیان اینکه کبر و صغر سنی و بیماری‌های عفونی (زخم باز) مانع از پذیرش معتادان متجاهر در مراکز ماده 16می‌شد و همچنین مراکز پذیرش زنان معتاد محدود بود، تأکید کرد: «فراهم‌کردن زیرساخت برای پذیرش این افراد در دستور کار قرار گرفت و مرکز زخم باز شهرداری تهران فعال شده و مددجویان پذیرش می‌شوند. گرمخانه خاوران پس از مناسب‌سازی به مرکز خاورشهر2 تبدیل و به پذیرش معتادان کبر سنی (بالای 65سال) اختصاص داده شد. مرکز طراوت هم که در اختیار سپاه بود و به مرکز پذیرش بانوان معتاد تبدیل شد.» به‌گفته توکلی‌زاده پاکسازی محله‌های بحرانی مانند شوش، هرندی، دره فرحزاد، خلازیر و کوه سنگی، تعطیلی مراکز غیرمجاز خرید و فروش ضایعات، پلمب خانه‌های پلاک قرمز با همکاری قوه قضاییه، رفع ناامنی معابر از طریق نورپردازی و... اقدامات انجام شده در قرارگاه اجتماعی هستند.

37نهاد در آسیب‌های اجتماعی مسئولیت دارند
مدیرعامل سازمان رفاه، خدمات و مشارکت‌های اجتماعی هم در جریان ارائه گزارش عملکرد قرارگاه اجتماعی عنوان کرد که 37نهاد (14نهاد مستقیم و 23نهاد غیرمستقیم) در آسیب‌های اجتماعی مسئول هستند اما در این حوزه اقداماتی صورت نگرفته است. احمد احمدی صدر با بیان اینکه دولت به‌صراحت وظایف وزارت کار، بهزیستی و شهرداری‌ها در ساماندهی معتادان متجاهر را مشخص کرده است، گفت: «رفع مشکلات مربوط به حوزه معتادان متجاهر و کودکان کار، تنها با ورود حاکمیت رفع نمی‌شود و برای دست‌یافتن به نتایج مطلوب نیاز به مشارکت و همراهی مردم است. ازاین‌رو جلسات متعددی با گروه‌ها، سمن‌ها و هیأت‌های مذهبی و جهادی برگزار شد تا به یک مدل مؤثر در حوزه معتادان متجاهر و کودکان کار برسیم که این مدل تدوین شده و براساس آن می‌توان از ظرفیت‌های گرمخانه‌ها، سامان سراها و مراکز پرتو استفاده کرد.» او با تأکید به استفاده از ظرفیت نهادهای وظیفه‌مند عنوان کرد که برنامه ما برای حل آسیب‌های اجتماعی یک برنامه ۳ساله است و نیاز داریم مردم در کنار نهادهای حاکمیتی به ما کمک کنند.

مسائلی که اعضای پارلمان شهری مطرح کردند
پس از ارائه گزارش عملکرد قرارگاه اجتماعی، تعدادی از اعضای پارلمان شهری موضوعاتی را در راستای بهبود فعالیت‌های این قرارگاه مطرح کردند.
نرگس معدنی‌پور: در قرارگاه اجتماعی ریل‌گذاری درستی انجام شده و هدف اصلی باید پیشگیری از وقوع آسیب اجتماعی باشد و لازم است که شهرداری برش‌های سالانه تعیین و اعلام کند.
سوده نجفی: یکی از مؤلفه‌های شهر بهره‌ور، بهره‌برداری اجتماعی است و باید مشخص شود که قرارگاه اجتماعی برای شکاف نسلی که گریبان‌گیر شهر تهران است چه برنامه‌ای دارد؟
زهرا شمس احسان: پاتوق معتادان متجاهر در مرحله جمع‌آوری تا حدودی محقق شد اما ساماندهی با جمع‌آوری متفاوت است. فعال‌کردن زیرساخت‌های موجود، توجه به کودکان کار و خیابان، پیگیری موضوع تکدیگری و... مواردی هستند که شهرداری نباید از آنها غفلت کند.
ناصر امانی: قرارگاه اجتماعی باید عنوان کند که چه برنامه‌ای برای پلمب و فعال نشدن خانه‌های پلاک قرمز دارد؟
سید محمد آقامیری: باید معین شود که نقشه راه معتادان متجاهر بعد از بازپروری چیست؟

مکث
 پول نباشد شهر اداره نمی‌شود

رئیس شورای شهر تهران در واکنش به موضوع کاهش سهم شهرداری‌ها از مالیات بر ارزش‌افزوده هشدار داد و گفت: «این کار به ضرر شهرداری‌هاست. چرا که پول نباشد شهرداری‌ها اداره نمی‌شوند و شهر و حدود 70درصد شهروندان آسیب می‌بینند.»
به گزارش همشهری، براساس اصل85 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، 9درصد مالیات بر ارزش‌افزوده از مصرف‌کنندگان کسر می‌شود که از این میزان، یک درصد سهم حوزه سلامت و بهداشت و 3درصد سهم شهرداری‌ها و دهیاری‌هاست و 5درصد هم به خزانه دولت واریز می‌شود. باتوجه ‌به گستردگی خدمت‌رسانی نهاد شهرداری سهم این نهاد اخیرا به 4درصد افزایش یافت اما به‌گفته مهدی چمران قرار است یک‌چهارم مالیات بر ارزش‌افزوده شهرداری‌ها کسر و به وزارت راه‌وشهرسازی در راستای مسکن‌سازی اختصاص داده شود. او گفت که مقرر شده این موضوع در شورای سران 3قوه مطرح شود. چمران با بیان اینکه اجرای لایحه جدید مالیات بر ارزش‌افزوده و کاهش سهم مدیریت شهری، به صلاح شهرداری‌ها نیست و آنها را ناکارآمد می‌کند تأکید کرد: «مالیات بر ارزش‌افزوده بخشی از درآمدهای پایدار شهرداری‌هاست اما هرسال نگاهی تازه به مالیات بر ارزش‌افزوده می‌شود و یک‌بار وزارت بهداشت را مطرح می‌کنند و بار دیگر وزارت آموزش‌وپرورش. در حقیقت مالیات بر ارزش‌افزوده متعلق به شهرداری‌هاست و از زمانی که عوارض را تجمیع کرده‌اند این حق نادیده گرفته شده است.» چمران تأکید کرد: «امیدواریم رئیس مجلس که بر مسائل شهرداری‌ها واقف است و رئیس قوه قضاییه که از این موضوع آگاه هستند، اجازه ندهند طرح اجرایی شود.»

مسائل اجتماعی پایتخت  به روایت اعداد
23 جلسه قرارگاه اجتماعی تاکنون باهدف بررسی آسیب‌های اجتماعی برگزار شده است.
292 مصوبه نتیجه جلسات قرارگاه اجتماعی بوده که 80درصد آنها اجرایی شده‌اند.
28 مرکز پرتو (ویژه کودکان کار) در تهران وجود دارد.
90 میلیارد تومان امسال در بودجه شهرداری تهران برای ساماندهی معتادان متجاهر اختصاص‌داده ‌شده است.
18 میلیارد تومان اعتبار پیش‌بینی‌ شده شهرداری برای ساماندهی کودکان کار و خیابان پیش‌بینی شده است.
5 مرکز بهاران (مراکز کارآفرینی افراد بهبود یافته از اعتیاد) در پایتخت فعال است.
8 پایگاه خدمات اجتماعی اکنون در تهران فعالیت دارند.
23000 معتاد متجاهر براساس آمار در پایتخت حضور دارد.
10000 نفر تعداد کودکان کارتهران است.