4چالش پیش روی جایگزین پراید

وزارت صنعت طرحی را در دست دارد که براساس آن قرار است با طراحی یک پلتفرم مشترک داخلی یک خودروی ارزان‌قیمت تولید شود که بتواند جایگزین پراید شود و نیاز‌های بخش بزرگی از جامعه ایران را پوشش دهد. با توجه به تجربه ناموفق تولید خودروی ارزان‌قیمت، ال90 که روی پلتفرم مشترک انجام شد، مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی اعلام کرد: برای موفقیت این طرح باید 4عامل مهم مدنظر قرار گیرد.
به گزارش همشهری، با توقف تولید پراید جای یک محصول ارزان‌قیمت که بتواند بخشی از نیاز‌های جامعه را پوشش دهد در بازار خودرو خالی است. آمار‌ها نشان می‌دهد. نیاز بازار برای خودرو‌های ارزان‌قیمت بیش از 40درصد است درحالی‌که خودرو‌های موجود نمی‌تواند نیاز واقعی بازار را پاسخ دهد به‌طور مثال طبق اطلاعات موجود هم‌اکنون 20میلیون خودرو در کشور شماره‌گذاری شده که از این تعداد سهم پراید بیش از 7میلیون خودرو است. این آمار نشان می‌دهد بخش اعظم تقاضای بازار بدون پاسخ باقی مانده است. برخی برآورد‌ها نشان می‌دهد به‌دلیل کاهش قدرت خرید حجم تقاضا برای خودرو‌های ارزان‌قیمت در حال افزایش است. این موضوع موجب شده بازار خودرو از جنبه‌های مختلف با چالش‌های زیادی مواجه شود. برخی کارشناسان بر این باورند که یکی از عوامل رشد افراطی قیمت خودرو در 2 سال گذشته حذف پراید از چرخه تولید بوده زیرا بخش بزرگی از نیاز جامعه حذف شده و چون تقاضا برای خودرو‌های اقتصادی کاهش نیافته است، این موضوع منجر به رشد قیمت پراید شد و چون قیمت پراید پایه‌ای برای بسیاری از خودروها محسوب می‌شود، رشد قیمت پراید به اهرم رشد قیمت سایر خودرو‌ها تبدیل شده است. این عوامل وزارت صنعت را برآن داشته تا طرحی را اجرا کند که براساس آن بتواند از طریق یک پلتفرم مشترک داخلی خودروی ارزان‌قیمت تولید کند. اردیبهشت امسال عبدالله توکلی‌لاریجانی، سرپرست دفتر صنایع خودروی وزارت صنعت درباره این طرح گفت: با هدایت وزارت صنعت و با همکاری سایپا و ایران‌خودرو پلتفرم مشترکی در حال طراحی است که می‌توان بر مبنای آن محصولاتی را مطابق قدرت خرید بخش زیادی از جامعه تولید کرد. او با بیان اینکه محصولات تولید شده برپایه این پلتفرم قیمتی معادل ۵۰۰۰ تا ۶۰۰۰ دلار خواهد داشت، زمان ورود این محصولات به بازار را نیمه نخست سال۱۴۰۲ اعلام کرد.

تجربه قبلی پلتفرم مشترک اقتصادی
تجربه تولید خودروی ارزان‌قیمت روی یک پلتفرم مشترک در ایران پیش از این، یک‌بار تکرار شده است. نخستین بار در دهه80 وزارت صنعت تصمیم گرفت از طریق یک پلتفرم مشترک خودروی ارزان‌قیمت ال90 را تولید کند اما به‌دلیل محاسبات غیردقیق این طرح با شکست مواجه شد و خودرویی که قرار بود 7هزار دلار قیمت‌گذاری شود در عمل با قیمت 11هزار دلار راهی بازار شد. در صنعت خودروسازی دنیا برخی شرکت‌ها برای کاهش هزینه‌ها و باقی‌ماندن در بازار رقابت به کارهای مشترک دست می‌زنند، به‌عنوان مثال گروه پژو سیتروئن از یک سیستم انتقال قدرت مشترک در خودرو‌های پژو و سیتروئن استفاده می‌کند تا از این طریق هزینه تمام‌شده تولید را کاهش دهد. به زعم کارشناسان موضوع تولید خودرو‌های ارزان‌قیمت روی یک پلتفرم مشترک راهکار بدی نیست اما الزاماتی دارد که بدون توجه به این الزامات ممکن است پروژه با شکست مواجه شود. در چنین شرایطی مرکز پژوهش‌های مجلس دیروز در گزارشی به الزامات موفقیت طرح تولید خودروهای ارزان‌قیمت در ایران پرداخت و تأکید کرد 4عامل برای تولید خودروهای ارزان‌قیمت باید رعایت شود تا تجارب مشابه تولید خودروی ال90 در ایران تکرار نشود.

عوامل چهارگانه
مرکز پژوهش‌های مجلس اعلام کرده است: برای اینکه پروژه تولید خودروی ارزان‌قیمتی که بتواند جایگزین پراید شود با شکستی مشابه پروژه تولید خودروی ال90 مواجه نشود باید به 4عامل ازجمله تیراژ تولید و تعدد پلتفرم، قیمت تمام‌شده تولید، ذائقه مصرف‌کننده ایرانی و همینطور کیفیت یا ایمنی خودرو توجه کرد تا تجارب شکست خودروی قبلی تکرار نشود. تحلیل بازوی پژوهشی مجلس نشان می‌دهد با توجه به آنکه هم‌اکنون 3پلتفرم داخلی برای تولید خودرو‌های ارزان‌قیمت مانند پلتفرم SP100 (خانواده تیبا) در ایران وجود دارد بهتر است تا حد امکان از زیرساخت پلتفرم‌های موجود استفاده شود تا از کاهش مقیاس تولید و افزایش هزینه تولید جلوگیری شود. اشاره مرکز پژوهش‌ها به این موضوع است که از یک طرف کاهش تیراژ تولید صرفه اقتصادی تولید را از بین می‌برد و از طرف دیگر ایجاد پلتفرم‌های جدید هزینه‌های مالی زیادی دارد. به‌طور مثال برای ایجاد یک پلتفرم جدید برای تولید خودروی کوئید باید 400میلیون یورو هزینه مالی انجام شود. مرکز پژوهش‌های مجلس همچنین در مورد قیمت تمام‌شده تولید توضیح می‌دهد: با توجه به پیچیدگی محاسبه قیمت تمام‌شده خودرو و اهمیت قیمت تمام‌شده در بازاریابی خودروی اقتصادی، ضروری است این محاسبات با دقت بالا انجام شود. به‌عنوان مثال عوامل مهمی چون اثر تیراژ تولید بر قیمت، افزایش قیمت جهانی مواداولیه، تعدد قطعات و نیاز به زنجیره تأمین جدید و ارتقای استانداردها باید با دقت بالا محاسبه و اندازه‌گیری شود تا قیمت تمام‌شده تولید بیش از نرخ‌هایی که در ابتدا هدف‌گذاری می‌شود نباشد.در تجربه قبلی درخصوص خودروی ال90 نیز ادعا شد که قیمت تمام‌شده این خودرو 7هزار دلار است اما محاسبه نادقیق قیمت تمام‌شده موجب شد قیمت تمام‌شده تولید این خودرو به 11هزاردلار برسد. همچنین خودروهای اقتصادی معمولا دارای ابعاد کوچک هستند برای مثال خودروی کوئید جزو خودرو‌های کلاس A است. عمده خودروهای فروخته شده در ایران مربوط به‌خودروهای کلاس B و بالاترند، بنابراین نیاز است بازار و ذائقه مصرف‌کننده مطالعه شود تا خودرویی متناسب با نیاز مصرف‌کننده و پذیرش بازار طراحی شود.طبق گزارش بازوی تحقیقاتی مجلس، توجه به ایمنی تولیدات جدید و ارتقای آن نیز یک موضوع ضروری است زیرا کم توجهی به ایمنی سبب افزایش تلفات تصادفات جاده‌ای می‌شود که علاوه بر آسیب‌های اجتماعی که ایجاد می‌کند به‌شدت هزینه‌زاست و آثار مالی سنگینی برای اقتصاد دارد. بخش عمده ایمنی خودرو وابسته به طراحی پلتفرم است، بنابراین ضروری است در شروع طراحی، هدف‌گذاری مناسبی برای ایمنی خودرو انجام شود و به حداقل‌ها (استانداردهای اجباری 85گانه) اکتفا نشود.