اوکراین؛ 100روز ویرانی

100روز قبل، اوکراینی‌ها صبح خود را با صدای سوت خمپاره‌های روسی آغاز کردند تا ناباورانه درگیر جنگی خانمان‌سوز شوند. ساعتی پیش از طلوع آفتاب، ارتش روسیه ابتدا با حملات خمپاره‌ای و سپس با ورود نیروهای زرهی و پیاده، حمله به همسایه غربی خود را آغاز کرد. ناقوس جنگ از هفته‌ها قبل، زمانی که اختلاف میان مسکو و غرب بر سر عضویت اوکراین در پیمان آتلانتیک شمالی(ناتو) رفته‌رفته به یک بحران تبدیل می‌شد، به صدا درآمده بود اما گویی همه طرف‌‌ها اصرار به آغاز این جنگ داشتند؛ جنگی که در نهایت مردم اوکراین قربانی اصلی آن بودند.
مسکو تصور می‌کرد که با یک حمله محدود و برق‌آسا می‌تواند به کی‌یف، پایتخت اوکراین، برسد و حکومت ولودیمیر زلینسکی، رئیس‌جمهور غرب‌گرای اوکراین را سرنگون کند و یک فرد نزدیک به‌خود را به اداره امور بگمارد. «عملیات ویژه نظامی» روسیه اما آنطور که مسکو تصور می‌کرد پیش نرفت. غربی‌ها به حمایت از اوکراین برخاستند و اوکراینی‌ها مقابل نظامیان روسیه مقاومت کردند. حمایت غربی‌ها اما آنقدری نبود که اوکراین بتواند روسیه را شکست دهد. حمایت فقط در حدی بود که اوکراینی‌ها شکست نخورند. ماشین جنگی روسیه در اوکراین زمینگیر شده است اما ترس غرب از رویارویی با روس‌ها در میدان نبرد و آغاز جنگ جهانی سوم، آنها را تاکنون از حمایت بیشتر برحذر داشته است. نتیجه، قفل شدن جنگ در راستای یک محور 1000کیلومتری در شرق و جنوب اوکراین بوده است. جنگ اوکراین برخلاف پیش‌بینی‌ها به یک نبرد فرسایشی و خونین تبدیل شده است.
وضعیت در میدان نبرد به‌گونه‌ای است که کارشناسان نظامی را به این نتیجه رسانده که اگر جنگ 100روز دیگر هم ادامه پیدا کند، برنده‌ای نخواهد داشت. چندین روز است که جنگ اوکراین، به یک جنگ توپخانه‌ای تبدیل شده و نیروها پشت خطوط مقدم زمینگیر شده‌اند. توپ‌ها و ادوات نظامی ارسالی از سوی آمریکا و دیگر کشورهای غربی به اوکراین، این امکان را به ارتش این کشور داده که پیشروی روس‌ها را در برخی مناطق متوقف کند. توپخانه 2طرف، مواضع طرف مقابل را در ادامه یک خط مشخص هدف قرار می‌دهند و همین مسئله باعث زمینگیر شدن نیروهای 2طرف شده است.
در این میان، اعلام تصمیم آمریکا برای ارسال موشک‌های میان‌برد به اوکراین، بار دیگر آتش جنگ را شعله‌ور‌تر کرده است. ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، هشدار داده که در صورت ارسال این موشک‌ها به اوکراین، نقاط جدیدی را در این کشور هدف قرار خواهد داد. تهدید پوتین، از دیروز با از سرگیری بمباران کی‌یف، پس از چندین هفته آرامش عملی شده است. موشک‌های میان‌برد آمریکایی حدود 70کیلومتر برد دارند و در صورت استقرار در نزدیکی مرز، خاک روسیه در تیررس اوکراینی‌ها قرار می‌گیرد. بسیاری از کارشناسان معتقدند جنگ در فاز جدید، یعنی با گذشت 100روز اول، به افزایش تنش میان روسیه و آمریکا منتهی خواهد شد.

مردم؛ بازنده میدان جنگ
طی روزهای اخیر موقعیت نیروهای 2طرف در میدان نبرد، شاهد تغییر چشمگیری نبوده و همین نخستین علائم تبدیل شدن جنگ اوکراین به یک جنگ فرسایشی و طولانی است. 2طرف جنگ اما خود را پیروز می‌دانند. ولودیمیر زلینسکی روز جمعه در گفت‌وگو با خبرنگاران گفت که 50سفارتخانه فعالیت خود را در کی‌یف از سر گرفته‌اند و «این یعنی پیروزی از آن ماست». دیمیتری پسکوف، سخنگوی رئیس‌جمهور روسیه، هم کشور خود را تا به اینجا پیروز میدان دانسته است. نیویورک‌تایمز به نقل از او نوشته که نظامیان روسیه موفق شده‌اند مناطق شرق و جنوب اوکراین را از دست «نئونازی‌ها» آزاد کنند.
اما در میان کشمکش سیاستمداران بر سر تعیین پیروز میدان، مردم بازنده اصلی بوده‌اند. سازمان ملل تخمین زده که در جریان جنگ اوکراین تا به اینجا دست‌کم 4هزار نفر از غیرنظامیان کشته شده‌اند. دولت اوکراین، آمار تلفات انسانی را بسیار بیشتر از این‌ اعلام کرده است. همزمان، طبق آمار سازمان ملل، حدود 15میلیون نفر از مردم هم آواره شده‌اند. 8میلیون نفر از اوکراینی‌ها در جست‌وجوی نقاط امن و در گریز از جنگ، آواره دیگر شهرهای اوکراین شده‌اند. حدود 7میلیون نفر هم آواره دیگر کشورهای اروپایی شده‌اند. گزارش جدید سازمان ملل همچنین نشان می‌دهد که نیمی از کسب‌وکار‌ها در اوکراین به کلی تعطیل شده و 4.8میلیون شغل تا به اینجا از دست رفته است. درآمد ملی اوکراین به نصف کاهش پیدا کرده و 90درصد از مردم، ناتوان از تامین مایحتاج خود در آستانه سقوط به زیر خط فقر هستند. سازمان ملل در برآوردهای اولیه خود خسارت به زیرساخت‌های اوکراین را 100میلیارد دلار اعلام کرده است.
روسیه هم از گزند جنگ در امان نبوده است. غرب برای به زانو در آوردن روسیه عزم خود را جزم کرده و به این راحتی‌ها اجازه نخواهد داد مسکو از باتلاق جنگ اوکراین جان سالم به در برد. تحریم‌های بی‌سابقه آمریکا و متحدانش، اقتصاد و زندگی مردم روسیه را تحت فشار قرار داده است. بانک‌های روسی از سیستم مالی بین‌المللی حذف شده‌اند و اروپایی‌ها در یک اقدام بی‌سابقه، واردات نفت از این کشور را تحریم کرده‌اند. صنایع روسیه با کمبود مواداولیه و قطعات یدکی روبه‌رو هستند. میلیاردها دلار دارایی‌های این کشور در بانک‌های خارجی مسدود شده است و شرکت‌های غربی مجبور به ترک روسیه شده‌اند. برآورد می‌شود که بیش از هزار شرکت خارجی این کشور را ترک کرده‌اند.

جهان؛ متاثر از جنگ
جنگ اوکراین زندگی مردم در نقاط مختلف جهان را هم تحت‌تأثیر قرار داده است. مهم‌ترین تأثیر جنگ بر قیمت مواد غذایی بوده است. هفته‌ها قبل زمانی که تنش میان روسیه و اوکراین و به‌عبارت دقیق‌تر میان روسیه و غرب، به اوج رسید و آتش جنگ در حال شعله‌ور شدن بود، کارشناسان تجاری در جهان دائما نسبت به وقوع بحران جهانی غذا در اثر جنگ اوکراین هشدار می‌دادند. سیاسیون اما مشغول صف‌آرایی پشت سر یکی از 2طرف جنگ و محکوم کردن دیگری بودند. تبعات بحران اکنون با گذشت بیش از 100روز، سر سفره مردم در هر گوشه از جهان احساس شده است. شاخص قیمت جهانی غذا که از سوی سازمان ملل اعلام می‌شود، به عدد بی‌سابقه 160 رسیده تا رکوردی تاریخی طی 3دهه‌ گذشته به ثبت ‌برسد. اوکراین که به‌خاطر حجم بالای گندم تولیدی، به «سبد نان اروپا» معروف است، طی بیش از 3ماه گذشته نتوانسته غله تولیدی خود را صادر کند. این کشور همچنین یکی از تولیدکنندگان اصلی روغن‌های گیاهی است و حذف سهم آن از بازار، به نوسان شدید قیمت‌ها در دیگر مناطق جهان منجر شده است. در کنار این وضعیت، افزایش قیمت کود شیمیایی و تشدید خشکسالی در جهان باعث شده قیمت جهانی غلات به‌خصوص گندم و به‌تبع آن قیمت مواد غذایی روزبه‌روز افزایش پیدا کند.