گزارش
جولان ساخت‌وسازهای بدقواره در گلابدره
آپارتمان‌سازی غیرمجاز و غیراستاندارد، عامل نابودی شمالیترین محله تجریش شده و مدیریت شهری به‌دنبال جلوگیری از این روند است
محمد سرابی-روزنامه‌نگار
نمای شهر تهران از گلابدره آنقدر زیباست که بنگاه‌های مسکن می‌توانند هر آپارتمانی را با عبارت «چشم‌انداز شهر» به فروش برسانند. جایی که تا چند دهه قبل باغ بود و درخت سبز می‌شد حالا هر روز برج‌های لاغر و سست رشد می‌کنند و به هیچ قانونی اعتنا ندارند.تا سال‌های60 زمین‌های شمال گلابدره، مانند امروز زیر برج‌ها و مجتمع‌های آپارتمانی نرفته بود اما مهاجرت‌های گروهی باعث شد که جمعیت این محله در شمال محله امامزاده قاسم به‌شدت افزایش پیدا کند. مهاجران با همکاری یکدیگر زمین‌های قولنامه‌ای را خریدند و تکه‌تکه در آن خانه ساختند. از مدتی پیش بسیاری از این خانه‌ها که دیگر قدیمی شده‌اند، به‌دست بسازوبفروشها افتاد. قولنامه‌ای بودن زمین‌ها هم جلو ساختوساز انبوه را نگرفت و شاید این کار را ساده‌تر هم کرد. حالا هر کدام از زمین‌های 70متری و 100متری به ارتفاع چندین طبقه ساخته شده و نخستین طبقه کنار خیابان هم به‌صورت مغازه‌هایی در‌آمده است که مدام تغییر شغل می‌دهد؛ آن هم در کنار خیابان‌های باریک، شیب‌دار و پر از خودرو‌هایی که به زحمت
حرکت می‌کنند.
به همین‌خاطر، مدیریت شهری روی محله گلابدره و محله‌هایی مشابه آن که ساختوساز غیرمجاز اینچنینی دارند، تمرکز کرده تا جلوی روندی که هم حقوق شهروندی را زیر پای سوداگری از بین می‌برد و هم باعث تخریب محیط‌زیست شهری می‌شود و پیامدهای خطرناکی می‌تواند در پی داشته باشد را بگیرد. در همین ارتباط معاون معماری و شهرسازی شهردار تهران می‌گوید: «می‌پذیریم که در ادوار گذشته ساختوساز غیرمجاز در گلابدره صورت گرفته که با اهتمام مدیریت شهری، شهرداری منطقه‌یک گام‌هایی را در کنترل ساخت‌وسازهای گلابدره برداشته است. شهرداری قصد دارد با نصب دوربین در ورودی گلابدره موضوع ورود مصالح را مدیریت کند که امیدوارم با این اقدام شاهد تعطیلی ساخت‌وسازهای غیرمجاز در این محله باشیم.» حمیدرضا صارمی با بیان اینکه وضعیت رخ‌داده به‌خاطر موقعیت خاص و ویژه این محله برای ما پذیرفتنی نیست، می‌افزاید: «نباید حتی یک ساختمان غیرمجاز و خلاف ضوابط و بدون پروانه ساخته شود و از این‌رو شهرداری با تمام توان تصمیم دارد از این امر جلوگیری کند.» ناصر امانی، عضو شورای شهر تهران نیز که از این محله بازدید داشته است، عنوان می‌کند: به‌زودی ضوابط سختگیرانه‌ای برای گلابدره ابلاغ شده و به‌گونه‌ای اقدام می‌شود که متخلفان نقره‌داغ شوند.
افزایش طبقه تا هر کجا که امکان دارد
با گذری در خیابان شهیدزبردست و شهیدسعیدی محله‌های گلابدره و امامزاده می‌شود وضعیت کلی محله را دید. مغازه‌ها و خانه‌های کوچک و قدیمی در کنار برج‌های بلند با نمای سنگ تراورتن قرار گرفته‌اند. در بخش شمالی محله، تعداد اندکی از خانه‌ها سند دارند. بعضی از اهالی قدیمی گلابدره نامه‌های شکایت به مراجع مسئول در شهرداری یا ارگان‌های دیگر نوشته‌اند. بعضی‌ها هم پیام‌هایی را از سال‌های پیش در سامانه137 ثبت کرده‌اند ولی هیچ‌کدام از این کار‌ها نتوانسته است سرعت رشد برج‌ها را کم کند. با نگاه کردن از بالای یکی از برج‌ها می‌شود دید که تقریبا در هر خیابان و کوچه‌ای چند ساختمان در حال رشد هستند.
سود ساختوساز زیاد است چون همیشه برای آپارتمان‌ها مشتری پیدا می‌شود.
سود ساختوساز در گلابدره این است که یک زمین کوچک را تا جای ممکن رو به بالا بسازند. هر طبقه‌ای که روی طبقه دیگر سوار شود، پول بیشتری به جیب سازنده و شرکایش روانه می‌کند. همین کار موجب شکل‌گیری فساد مالی شده است. اغلب بسازوبفروشها به‌محض اینکه بتوانند روی خرپشته طبقه بالا چند ستون فلزی جدید می‌گذارند و با بلوک‌های سیمانی و سفالی طبقه دیگری به آن اضافه می‌کنند. ظاهرا بعضی‌ها تقلب را از پایین شروع می‌کنند. یعنی وقتی قرار است یک خانه دو طبقه را تبدیل به چند طبقه کنند، بدون خاکبرداری و ایجاد پی بلکه با تقویت ستون‌های باقیمانده از خانه قبلی شروع می‌کنند و اسکلت را بالا می‌برند. هر تکه دیوار را با مصالحی که مخفیانه وارد شده است، می‌سازند و تا جای ممکن از استاندارد‌ها کم می‌کنند تا به سود اضافه کنند.
طبق قانون و برای جلوگیری از تغییر بافت محله، مالکان باید در 40درصد از مساحت زمین 3طبقه ساختوساز کنند اما وقتی از بالاترین نقطه گلابدره به پایین نگاه کنید، آپارتمان‌هایی را می‌بینید که در 100درصد مساحت زمین، 5 و 6 و حتی 10طبقه هم بالا رفته‌اند و جلوی دید خانه‌های دیگر را گرفته‌اند. قواره زمین و تعداد طبقات بعضی از این آپارتمان‌ها در نخستین نگاه هم کاملا نامتناسب و غیراستاندارد است.
بعضی از ساخت‌وساز‌ها و تغییر کاربری‌ها در دوران رکود مسکن سال‌های قبل شروع شده است. تعدادی از ساختمان‌های قدیمی حکم ماده100 برای تخریب طبقات دارند اما این واحد‌های مسکونی به سرعت فروخته می‌شود و اجرای حکم تخریب برای خانه‌ای که یک خانواده ساکن آن هستند، سخت است. همین اتفاقات باعث شده که سازندگان فعلی بدون توجه به قانون، بر طبقات اسکلت اضافه کنند.
گلابدره در ناحیه3 منطقه‌یک شهرداری تهران قرار دارد و تقریبا شمالیترین منطقه مسکونی شهر محسوب می‌شود. در محله‌ای که بافت «ریز‌دانه» دارد، افزایش تعداد ساکنان و ساختمانها در کنار معابر باریک و پرشیب باعث مشکلات زیادی شده است. از میدان ابک به سمت خیابان‌های شهیدنوری‌زاده و وحدت می‌شود ترافیک خودرو‌ها را دید. اگر یک خودرو در میانه خیابان به‌دلیلی متوقف شود، راهبندان می‌شود. تناسبی بین خیابان، ساختمانها و جمعیت وجود ندارد. از هر طرف برج‌های باریک بالا رفته‌اند. بعضی از این ساختمان‌های زیبا به شبکه فاضلاب وصل نیستند و گاهی بوی نامطبوع فاضلاب در کوچه‌های محله‌ای که در نامش کلمه «گلاب» دارد، می‌پیچد.
