گزارش
خودروهای غیرقابل تصادف آینده
محققان حوزه هوش مصنوعی تلاش می‌کنند تا با استفاده از این فناوری، آمار مرگ‌ومیرها و تصادفات خودرویی را به صفر نزدیک کنند
عمادالدین قاسمی‌پناه- روزنامه‌نگار
پیش از اختراع خودرو، تصادف و آمار مرگ‌ومیرهای مربوط به آن، برای هیچ‌کس قابل تصور نبود، اما امروز، آنگونه که سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده، سالانه در کل دنیا حدود یک‌میلیون‌و350هزار نفر بر اثر تصادف خودروها کشته و حدود 50میلیون نفر به‌شدت مجروح می‌شوند. حالا شرکت‌های بزرگ خودروسازی تصمیم گرفته‌اند که این آمار را به زمان پیش از اختراع خودرو نزدیک کنند. اما چگونه؟ با توسعه تکنولوژی‌های جدید ازجمله اینترنت اشیا، تکنولوژی 5G و همچنین هوش مصنوعی خودروسازان بزرگ دنیا تلاش کرده‌اند از آنها در تولید خودروهای خودران و البته ایمنی بیشتر رانندگان، سرنشینان و عابران پیاده استفاده کنند. با توسعه هوش مصنوعی که مبتنی بر «یادگیری ماشین» است، احتمالا خودروهای خودرانی روانه بازار خواهند شد که ویژگی اصلی آنها «غیرقابل تصادف بودن» است، اما نکته اصلی در مورد هوش مصنوعی این است که توسعه این تکنولوژی به‌شدت به داده‌های متنوع و فراوان وابسته است؛ بنابراین به‌عنوان مثال، در خودروها هر لحظه می‌تواند با روش‌های مختلف ازجمله ضبط موقعیت‌های گوناگون به وسیله دوربین‌های پیشرفته، توسعه پیدا کند. با این حال، برخی با نگاه بدبینانه به استفاده از هوش مصنوعی در ایمن‌سازی خودروها نگاه می‌کنند. آنها معتقدند که هیچ وقت هوش مصنوعی نمی‌تواند به اندازه یک انسان در جاده‌ها موقعیت‌های پرخطر را تشخیص دهد و همچنین تهدید حریم خصوصی را هم از چالش‌های به‌کارگیری این تکنولوژی می‌دانند.
هوش مصنوعی در خدمت ایمنی
اکنون از هوش مصنوعی برای افزایش ایمنی در رانندگی استفاده می‌شود. اپلیکیشن‌های موبایلی که بر رفتار رانندگان در پشت فرمان نظارت می‌کنند، نمونه‌ای از خدمات هوش مصنوعی هستند که به رانندگانی که به شکلی ایمن رانندگی می‌کنند، امتیاز می‌دهند. همچنین خودروهایی که به اینترنت متصل هستند با یکدیگر و با زیرساخت‌های جاده ارتباط برقرار می‌کنند.
با این حال، باید منتظر ماند تا ببینیم چه چیزی در آینده رقم خواهد خورد؟ آیا هوش مصنوعی می‌تواند کاری را انجام دهد که انسان از عهده آن برنمی‌آید؟ آیا این فناوری پیش از تولید انبوه خودروهای خودران توسعه خواهد یافت؟
اغراق درباره هوش مصنوعی
برخی بر این گمان هستند که نقش هوش مصنوعی در خودروهای خودران بیش از حد جدی گرفته شده است؛ ازجمله دیوید وارد، رئیس «برنامه ارزیابی جهانی خودروهای جدید» که یک سازمان غیرانتفاعی مستقر در لندن است، می‌گوید: «از نظر من، بیش از اندازه درباره هوش مصنوعی، ایمنی جاده و وسایل نقلیه خودران هیاهو و اغراق می‌شود.» او معتقد است که باید روی موضوعات زودبازده تمرکز کرد و نه وعده‌های دور از ذهن.
افرادی مانند وارد به فناوری‌های سودمند و کم‌هزینه که اکنون در دسترس است، توجه می‌کنند. مثال بارز این فناوری‌ها دستیار هوشمند سرعت یا I.S.A است که از هوش مصنوعی برای مدیریت سرعت خودرو از طریق دوربین‌های داخل خودرو و نقشه استفاده می‌کند. این فناوری اگرچه هنوز در آمریکا مورد استفاده قرار نگرفته، اما از ماه جولای (حدودا 3ماه دیگر) در همه خودروهای جدید اتحادیه اروپا اجباری خواهد شد.
چشم هوشمند در خودروها
آکیوسنسوس ازجمله شرکت‌هایی است که از هوش مصنوعی برای بررسی ایمنی جاده‌ها استفاده می‌کند. دوربین‌های آکیوسنسوس از سوی این شرکت با عنوان «چشم‌های هوشمند» نامگذاری شده‌اند. این دوربین‌ها با استفاده از یادگیری ماشینی و توانایی تصویربرداری با وضوح بالا برای شناسایی رفتارهای خطرناک رانندگی که تشخیص آنها اغلب دشوار است، به کار می‌روند.
مارک اتزباخ، معاون فروش این شرکت در آمریکای شمالی با اشاره به اینکه ما به فناوری دست یافته‌ایم که می‌تواند جان انسان‌ها را نجات دهد، می‌گوید: «این فناوری که در نوبت ثبت اختراع است، برخلاف چشم انسان تحت‌تأثیر شرایط آب و هوایی یا سرعت بالا قرار نمی‌گیرد و می‌تواند رفتار داخل وسیله نقلیه را مشاهده و ثبت کند. این دوربین‌ها را همچنین می‌توان برای زیرساخت‌های کنار جاده‌ای مانند پل‌های روگذر، علائم پیام‌رسان یا سازه‌های متحرک نصب کرد و سپس تصاویر ضبط شده، برای هوش مصنوعی که با پارامترهای خاصی آموزش داده می‌شود، بهینه می‌شوند.»
این شرکت عنوان کرده که الگوریتم‌های آکیوسنسوس می‌توانند با دقت بالایی تعیین کنند که آیا یک راننده رفتار مخاطره‌آمیز داشته یا خیر. اتزباخ می‌گوید: «ما می‌توانیم حواس‌پرتی، محدودیت سرنشینان و سرعت خودرو را ارزیابی کنیم. همچنین می‌توانیم به‌طور همزمان 3رفتار را زیرنظر بگیریم. بیش از 90درصد از این رفتارها زیر داشبورد اتفاق می‌افتد.»
این فناوری به مجریان قانون این توانایی را می‌دهد تا به وضوح ببینند که آیا راننده چیزی (مثل یک موبایل) را در کنار فرمان در دست گرفته و آیا راننده به پایین نگاه می‌کند تا به کسی پیام ارسال کند؟
فناوری آکیوسنسوس همچنین می‌تواند برای شناسایی «نقاط حساس» مورد استفاده قرار بگیرد و همچنین به مسئولان در جاهایی که نیاز به اجبار بیشتر در رعایت قوانین، ایجاد تغییرات در زیرساخت‌ها یا تصویب قوانین جدید است، کمک کند.
نیاز به جمع‌آوری داده‌ها
همچنین فناوری دیگری شبیه فناوری شرکت آکیوسنسوس در اروپا مورد توجه قرار گرفته است. الکساندر سانتاکرئو، دبیر کل سازمان حمل‌ونقل شهری اروپا در پاریس می‌گوید که جمع‌آوری داده‌ها در مقیاس بزرگ، پتانسیل بالایی برای جلوگیری از تصادف در جاده‌ها دارد. هوش مصنوعی تشنه اطلاعات است، اما اکنون اطلاعات بسیار کمی در اختیار مسئولان راهداری قرار دارد.
اخیرا طی یک آزمایش در بارسلون اسپانیا، از فناوری دیداری کامپیوتری در اتوبوس‌های شهری برای نقشه‌برداری از مکان‌هایی که در طول مسیر، امکان برخورد با وسایل نقلیه، عابران پیاده و چیزهای دیگر وجود دارد، استفاده شده تا مشخص شود که خطر تصادف در کجا بیشتر است.
سانتاکرئو که گزارشی در مورد هوش مصنوعی نوشته است، می‌گوید: «وقتی این نوع داده‌ها را طی یک سال کامل از طریق هزاران اتوبوس و هزاران خیابان جمع‌آوری می‌کنید، به نتایج قابل‌توجهی می‌رسید.»
فناوری دیداری کامپیوتری در این مورد، از دوربین‌های اتوبوس که نقشه راه‌ها، موقعیت عابران پیاده و وسایل نقلیه و سرعت را ضبط می‌کنند، بهره می‌برد. سانتاکرئو تأکید می‌کند که برای حفظ حریم خصوصی، داده‌های ویدئویی اغلب پس از پردازش از بین می‌روند.
این گزارش حاکی است در مناطقی که داده‌های دقیق و مرتبط وجود دارد، هوش مصنوعی می‌تواند مکان‌های خطرناک را پیش از وقوع تصادف به شکلی مؤثر شناسایی کند.
سانتاکرئو می‌گوید که موضوع مهم این است که دولت‌ها داده‌ها را به‌طور گسترده به اشتراک بگذارند و فضایی برای بازارهای داده ایجاد کنند؛ چراکه ایجاد این فضاها بهترین راه برای تهیه داده‌های باکیفیت هستند.
مرگ‌ومیر صفر
دبیرکل سازمان حمل‌ونقل شهری اروپا در پاریس با اشاره به اینکه خوش‌بین است که درنهایت با جمع‌آوری این داده‌ها بتوان راهی برای کاربردی کردن آنها پیدا کرد، معتقد است که به این ترتیب می‌توان به هدف Vision Zero نزدیک‌تر شد.
هدف Vision Zero که برای نخستین‌بار در دهه90 میلادی در سوئد معرفی شد و اکنون در بسیاری از نقاط جهان پذیرفته شده است، به‌معنای به صفر رساندن مرگ‌ومیرها و صدمات جدی در جاده‌ها با ایجاد «لایه‌های حفاظتی متعدد» است؛ به‌طوری که اگر یکی از آنها نتوانست موفق عمل کند، لایه‌های دیگر بتوانند یک شبکه ایمنی ایجاد کنند.
