جهان‌نما
اردوغان در عربستان؛ سفر برای آشتی و پول
رئیس‌جمهور ترکیه در ادامه رویکرد جدید خود برای گرم کردن روابط با رقبای منطقه‌ای، به عربستان سفر کرده و با رهبران سعودی ملاقات کرده است
رجب طیب اردوغان، بعد از ماه‌ها تلاش برای گرم کردن روابط بین آنکارا و ریاض، برای نخستین‌بار بعد از قتل بی‌رحمانه جمال خاشقچی در استانبول، به عربستان سعودی سفر کرده و با محمد بن سلمان ولیعهد این کشور ملاقات کرده است.
به گزارش الجزیره، خبرگزاری رسمی عربستان، اس‌پی‌ای، تصویری از در آغوش کشیدن ولیعهد عربستان توسط اردوغان را منتشر کرده است. روابط بین اردوغان و بن‌سلمان، که با وجود حضور پدرش به‌عنوان شاه عربستان حاکم واقعی کشورش به‌شمار می‌رود، بعد از قتل خاشقچی در کنسولگری استانبول به‌شدت تیره شد. سازمان سیا تأیید کرده است که محمد بن‌سلمان در قتل و تکه‌تکه کردن این روزنامه‌نگار مخالف دخالت مستقیم داشته است.
تصویر در آغوش کشیدن نمادین 2رهبر، نشانه‌ای از گرم شدن روابط 2کشور بعد از چند سال سردی و خصومت است. اس‌پی‌ای گزارش داده است که 2طرف درباره روابط ترکی-سعودی بحث کرده و راه‌های توسعه آن در تمام حوزه‌ها را بررسی کرده‌اند. اردوغان در این سفر، به مکه و مسجدالحرام هم رفته است. این سفر، در دوره‌ای انجام شده که ترکیه، به‌شدت زیر بار بحران اقتصادی کمر خم کرده است؛ کاهش شدید ارزش لیر و افزایش خیره‌کننده تورم، شرایط زندگی را بر مردم سخت کرده و آنکارا برای حل مشکلات اقتصادی، به‌سوی کشورهای ثروتمند حاشیه جنوبی خلیج‌فارس روی آورده است.
اردوغان پیش از سفر به جده دومین شهر عربستان گفته بود: «معتقدیم تقویت همکاری در حوزه‌هایی مثل دفاعی و روابط مالی، علاقه مشترک ماست.»
تیم ترور عربستان‌سعودی در اکتبر2018، خاشقچی را در کنسولگری کشتند و تکه‌تکه کردند. او یکی از اعضای حلقه درونی پادشاهی‌سعودی بود اما بعدا علیه رهبران این کشور شورید و در واشنگتن‌پست و دیگر رسانه‌های غربی علیه سیاست‌های ریاض مقاله می‌نوشت. بقایای جسد او، هرگز پیدا نشد. این اقدام سبعانه، که ترکیه عامل فاش آن است، ضربه سنگینی به اعتبار عربستان و به‌خصوص محمد بن‌سلمان زد و رقابت منطقه‌ای 2کشور را به اوج رساند.
آنکارا، با اصرار بر تحقیقات شفاف درباره این قتل فشار را بر ریاض افزایش داد و عربستان هم به‌صورت رسمی، با تحریم واردات ترکیه، بر اقتصاد این کشور فشار وارد کرد. با این حال تجارت 2طرف به آرامی رو به افزایش بوده است. حدود 3هفته پیش هم یک دادگاه در استانبول، محاکمه غیابی 26مظنون سعودی را که متهم بودند در قتل خاشقچی دست دارند متوقف و پرونده را به ریاض منتقل کرد.
برای عربستان سعودی، سفر اردوغان به این کشور، از این منظر اهمیت دارد که به بهبود اعتبار بین‌المللی و تصویر پادشاهی این کشور و به‌خصوص محمد بن‌سلمان در سطح جهانی‌کمک می‌کند.
علی شهابی، تحلیل‌گر سیاسی سعودی گفته است که این سفر، برای پاک‌کردن اتهام از عربستان انجام شده است و انگیزه آن، کاملا اقتصادی است؛ «اردوغان به‌شدت منزوی شد و بهای اقتصادی زیادی به‌خاطر تحریم از سوی عربستان پرداخت کرد و به همین‌خاطر این سفر را انجام داده است.» او البته معتقد است که گرم شدن روابط، سودی دوجانبه برای هر دو کشور دارد؛ «اردوغان به تجارت با سعودی و گردشگران این کشور نیاز دارد و سعودی‌ها هم ترجیح می‌دهند در مسائل مهمی در منطقه، آنکارا را درکنار خود داشته باشند. آنها حتی ممکن است برای خرید تسلیحات از ترکیه اقدام کنند.»
ترکیه از نرخ تورم سالانه 60درصد رنج می‌برد و موجی از اعتراض‌های خیابانی در زمستان، در آستانه انتخابات سراسری سال آینده، به محبوبیت اردوغان لطمه وارد کرد.
این شرایط اردوغان را مجبور کرده است که برای دریافت کمک و حمایت، به کشورهای عرب خلیج‌فارس که در سال‌های اخیر روابط سرد و خصومت‌آمیزی با آنها داشته است روی آورد. او در زمستان برای نخستین‌بار بعد از یک‌دهه به امارات سفر کرد و در آنجا از رهبران تجاری خواست در ترکیه سرمایه‌گذاری کنند.
او آخرین‌بار برای میانجیگری بین عربستان و قطر، در سال2017 به عربستان سفر کرده بود. 2طرف بعد از چند سال روابط بسیار سرد، در ماه‌های اخیر در راستای گرم کردن روابط گام‌های مشترکی برداشته بودند. روابط ترکیه با کشورهای عرب منطقه، بعد از بهار عربی و حمایت آنکارا از اخوان‌المسلمین به‌شدت تیره و گاهی خصومت‌آمیز شد. اما نیاز شدید به کمک‌های خارجی باعث تغییر رویکرد او شده است. دولت اردوغان امیدوار است به‌زودی سطح تجارت با عربستان، به دوران اوج خود باز گردد.
در همین چندماه که روابط ترکیه با امارات به‌شدت گرم شده، ابوظبی میلیاردها دلار سرمایه را به سمت ترکیه سرازیر کرده است. امارات ابتدای زمستان قراردادی تجاری به ارزش 4.9میلیارد دلار با ترکیه بسته و قرار است 10میلیارد دلار در ترکیه سرمایه‌گذاری کند.
