استارتاپ
نسل جدید پارک‌های فناوری درخدمت رشد استارتاپ‌های فرهنگی
استارتاپ‌های فعال در حوزه مد، موسیقی، صنایع‌دستی و گردشگری، فرهنگی، تولید محتوا و بازی در پارک‌های فناوری جدید خدمات دریافت می‌کنند
قرار است نخستین پارک علم و فناوری‌های نرم ایران، به استارتاپ‌های حوزه مد، موسیقی، صنایع‌دستی و گردشگری، فرهنگی، تولید محتوا و بازی خدمات ارائه کند؛ پدیده‌ای که تاکنون وجود نداشته است.
مراسم افتتاحیه پارک علوم و فناوری‌های نرم و صنایع فرهنگی در دانشگاه علم و فرهنگ روز گذشته با حضور معاون علمی و فناوری ریاست‌جمهوری برگزار شد. قرار است این پارک در آینده نزدیک جایی برای رشد استارتاپ‌ها و شرکت‌هایی باشد که می‌خواهند ایده‌هایشان را به حوزه‌هایی مثل ادبیات، موسیقی، گردشگری و... اختصاص دهند؛ حوزه‌هایی که سورنا ستاری، از توجه نکردن به آنها در سال‌های گذشته گلایه و تأکید کرده است: «از وقتی که صنعت وارد ایران شد، به تنها چیزی که نگاه نکردیم، ظرفیت‌های داخلی بود که حاصل 4 یا 5هزار سال تاریخ ماست. صنایع‌دستی را از بین بردیم، حس عشق و نوع‌دوستی را هم از بین بردیم، زیرساخت‌ها را نیز از بین بردیم و درنهایت زیست‌بوم را نیز از بین بردیم.» در تمام سال‌هایی که پارک‌های علم و فناوری در کشور گسترش پیدا کرده نیز نگاه‌ها به سوی تولید یک محصول صنعتی می‌گشت اما این‌بار قرار است در این پارک تازه، به ظرفیت‌هایی توجه شود که در پستو نهان شده بود یا مورد توجه قرار نمی‌گرفت.
اکوسیستم دولتی بی‌معناست
سورنا ستاری، معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور به دنیای استارتاپ‌ها و کسب وکارهای تازه توجه ویژه‌ای دارد. او با هزینه‌های گزافی که نفع اندکی برای کشور در حوزه‌های صنعت و دانش داشته‌اند، انتقاد دارد. این‌بار هم در برنامه افتتاحیه پارک علم و فناوری‌های نرم از نابسامان بودن سیستم آموزشی سخن رانده است: «ما هیچ وقت در تاریخ ایران به اندازه الان برای آموزش هزینه نکرده‌ایم. 4.5میلیون دانشجو در کشور مشغول تحصیل هستند، اما چرا از بین آنها دانشمندانی همچون ابن‌سینا، خوارزمی و ابن‌هیثم به‌وجود نمی‌آیند؟ چرا هم‌اکنون آن خلاقیت و ابتکار را نداریم و نمی‌توانیم این نوع آدم‌ها را تربیت کنیم.» او از اینکه در دوره کنونی افرادی مثل سعدی و حافظ وجود ندارند، گلایه کرده و ریشه آنها را در نبود «زیست‌بوم» در کشور دانسته است. او پیش‌تر در سخنرانی‌هایش از ضعف زیست‌بوم (اکوسیستم) استارتاپی هم سخن به میان آورده و تأکید کرده بود: اگر قرار است در این حوزه پیشرفتی صورت بگیرد، باید اکوسیستم‌مان را کامل کنیم. او همیشه از تزریق پول نفت و بودجه دولتی به زیست‌بوم‌ها انتقاد کرده و این‌بار از اینکه زیست‌بوم‌ها در جای مناسبی رشد نکرده‌اند، گلایه دارد: «در معاونت علمی، دید متفاوتی نسبت به فرهنگ داریم. دید ما در معاونت این است که با پول دولتی نمی‌توان فرهنگ ساخت، بلکه چیزی که می‌تواند فروش کند، قطعا می‌تواند فرهنگسازی کند.» او استارتاپ‌های فرهنگی را لازمه پیشرفت در این حوزه‌ها دانسته و تأکید می‌کند که باید زیست‌بوم را برای آنها به‌صورتی غیردولتی و با کمترین موانع شکل داد.
پارک علم و فناوری، مخصوص استارتاپ‌های خاص
هرچند پارک‌های علم و فناوری از بیشتر از یک دهه قبل در کشور پا گرفته‌اند اما این‌بار، پارک جدیدی که ایجاد شده، برای اولین‌بار قرار است سراغ فناوری‌های نرم برود. محمدحسین سجادی‌نیری، دبیر ستاد توسعه فناوری‌های نرم و هویت‌ساز معاونت علمی ریاست‌جمهوری دراین‌باره به همشهری می‌گوید: «پارک‌های علم و فناوری پیش‌تر سراغ فناوری‌های سبز و حوزه‌های خاصی مثل فناوری نانو می‌رفتند اما این‌بار در حوزه‌های جدیدی وارد شده‌ایم که کمتر مورد توجه قرار گرفته و اکوسیستم قدرتمندی هم ندارد.» به‌دلیل تفاوت این نوع کسب و کارها با فناوری‌هایی مثل «نانو»، محل قرار گرفتن این پارک‌ها، تسهیلاتی که در اختیارشان قرار می‌گیرد و بسیاری از مختصات‌های مربوط به آنها نیز متفاوت خواهد بود. سجادی‌نیری می‌گوید: «مخاطب اصلی و مشتری‌های این کسب‌وکارها مردم هستند. رویدادهای استارتاپی مثل استارتاپ‌ویکند نیز کاملا با نمونه‌های قدیمی متفاوت است. سرمایه‌گذارهای خاصی باید برای این بخش درنظر گرفته شوند و نوع ثبت پتنت نیز در این حوزه متفاوت است. در نتیجه، همه‌چیز باید در یک فضای جداگانه ساماندهی می‌شد.» او درباره برنامه‌ریزی‌هایی که برای جدا کردن پول دولتی و اکوسیستم استارتاپی در حال اجراست، به همشهری می‌گوید: «پول دولتی برای شرکت‌ها اعتیادآور است و نباید به‌طور مستقیم به شرکت‌ها تزریق شود. اما پلتفرم‌هایی مثل پارک علم و فناوری چون شرایط ویژه‌ای دارند باید توسط دولت احداث شده و در اختیار استارتاپ‌ها باشد. تمرکز اصلی ما هم روی تشکیل همین پلتفرم‌هاست. نگاه معاونت علمی این است که پول دولت نباید در اختیار شرکت قرار بگیرد اما اگر همین پول برای توسعه زیرساخت هزینه شود، خیلی هم خوب است.»
مکث
پشتیبانی از طرح‌های جدید استارتاپی
پارک‌های علم و فناوری زیادی تا به حال در سطح کشور و مناطق مختلف شکل گرفته‌اند اما کارشان عموما توجه به طرح‌های صنعتی بوده است. اما این‌بار طبق گفته محمدحسین ایمانی‌خوشخو، رئیس پارک علوم و فناوری‌های نرم و صنایع فرهنگی این پارک برای نخستین‌بار قرار است به زمینه‌هایی مثل بازی‌سازی، مد، نشر محتوای دیجیتال، ادبیات، موسیقی، صنایع‌دستی، گردشگری و هرآنچه به زمینه‌های هنری مربوط می‌شود، خدمات ارائه کند.
ایمانی‌خوشخو درباره شیوه حضور در این شرکت‌ها به همشهری می‌گوید: «تا چند روز دیگر فراخوانی را برای حضور شرکت‌ها ارائه می‌کنیم که شرایط ارائه مدل کسب و کار اعلام شده است. این طرح‌ها در گروه‌های داوری ویژه‌ای امتیازدهی می‌شوند و برای هرکدام که قابلیت پیشرفت داشته باشند، فضای کار و امکانات ویژه فراهم می‌شود.» استارتاپ‌هایی که طرح‌شان را به این پارک علم و فناوری ارائه می‌کنند باید مرحله «بذری» یا Seed را گذرانده باشند. امکاناتی که در اختیار آنها قرار می‌گیرد نیز متناسب با نیازهای شرکت است نه صرفا یک ایده‌پرداز.
