چه کسی روی صندلی بهشت می‌نشیند؟
مرور برنامه‌های محمدعلی افشانی و سمیع‌الله حسینی مکارم پیش از حضور در شورای شهر برای انتخاب شهردار تهران
بالاخره روزی که مردم تهران منتظرش بودند از راه رسید. طبق وعده‌ای که اعضای شورای شهر تهران پیش از این داده بودند، فردا (یکشنبه 23اردیبهشت ماه)، شهردار تهران انتخاب می‌شود.
محمدعلی افشانی و سمیع‌الله حسینی مکارم 2گزینه‌ای هستند که فردا به شورای شهر می‌روند تا آخرین دفاع را از برنامه‌های خود انجام دهند. حسینی مکارم به واسطه عملکرد روزهای اخیرش در شهرداری تهران به‌عنوان سرپرست و محمدعلی افشانی با تکیه بر تجربه اجرایی قابل توجه در استان فارس، رقابت را برای رسیدن به صندلی ریاست شهرداری تهران غیرقابل پیش‌بینی کرده‌اند. از صحبت‌های آنها اینطور برمی‌آید که انگیزه‌ای بالا برای جلب رضایت اعضای شورای شهر تهران در جلسه فردا وجود دارد. کدام‌یک شهردار آینده تهران می‌شوند؟ مرور برنامه‌هایشان در گفت‌و‌گوی جداگانه شاید پاسخی به این پرسش باشد.
شهری امن و جذاب برای همه اقشار
محمدعلی افشانی فردا با شعار «شهر زیست‌پذیر، شهروند مشارکت‌پذیر» در مرحله نهایی انتخاب شهردار تهران حاضر می‌شود
سید محمدعلی افشانی به‌عنوان رئیس سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور چهره‌ای آشنا با مسائل مدیریت شهری است. او با شعار «شهر زیست‌پذیر، شهروند مشارکت‌پذیر» وارد رقابت با گزینه‌های موردنظر شورای شهر تهران برای رسیدن به صندلی ریاست شهرداری تهران شد. افشانی که در دولت یازدهم استاندار فارس بود، فردا برای آخرین دفاع از برنامه هایش به شورای شهر تهران می‌رود. مهم‌ترین برنامه‌ها و اهدافی را که محمدعلی افشانی به‌عنوان برنامه پیشنهادی خود مطرح کرده‌است را در این گفتوگو می‌خوانید.
وارد شدن به جزئیات برنامه‌های محمدعلی افشانی برای پایتخت ایران را باید از شعار «شهر زیست‌پذیر، شهروند مشارکت‌پذیر» شروع کرد. افشانی در توضیح این شعار می‌گوید: «در تمام دوران مدیریت خود یک شاخص برای ارزیابی عملکرد داشته‌ام و آن هم رضایت مردم است و این تنها شاخصی است که می‌توان به درستی بر آن تکیه کرد. ارتقای کیفیت زندگی و رضایتمندی شهروندان 2 واژه‌ای است که براساس آن برنامه تنظیم شده‌است. 2نکته در این برنامه به‌عنوان مبنا قرار گرفته است. به‌گونه‌ای که در هر سیاستگذاری، شهر به‌صورت یک کلیت شامل محدوده، حریم و هر آنچه از شهر تأثیر می‌گیرد، دیده شده و دیگری محلات شهر است که به‌عنوان اجزای تشکیل‌دهنده شهر شناخته می‌شوند. شهر باید امن، جذاب برای همه اقشار به‌ویژه اقشار خاص و برقرار‌کننده ارتباط بین گذشته و آینده بوده و احترام به میراث‌های شهری و نگهداشت آنها برای آیندگان باشد و پشتیبان‌های زندگی شهری را در ابعاد ملموس و غیرملموس فراهم کند. باید در شهر پایداری اجتماعی ایجاد شود و راهکار آن ایجاد علاقه شهروندان به محل سکونتشان است. ضمن اینکه هرکس باید از یک مسکن بهره‌مند شوند و حمل‌ونقل عمومی مناسب برای همه شهروندان فراهم شوده و فضای سبز شهری مورد توجه قرار گیرد.» نامزد رسیدن به صندلی ریاست شهرداری تهران به جزئیات جذابی در برنامه‌اش اشاره می‌کند اما پرسش کلیدی این است که چه تضمینی برای اجرای این برنامه وجود دارد؟ افشانی در پاسخ به این پرسش می‌گوید: «وقتی برای شهر تهران برنامه‌ریزی می‌کنیم باید متناسب با شرایط تهران باشد که اجزای تشکیل‌دهنده آن محلات هستند و باید موضوعات را تحت عنوان زیست شهری در قالب محلات ببینیم. تعاریف شاخص‌های زیست‌پذیری باید قابل سنجش، پایش و مقایسه بین شهرهای مختلف باشد. آنچه مورد تأکید است حاکمیت قانون، شفافیت و دسترسی همه شهروندان به اطلاعات و پاسخگویی در برابر شهروندان توسط همه مدیران شهری است. یکی از کارهایی که مدیران در مدیریت شهری باید انجام دهند این است که اعتماد را به مردم بازگردانند. باید بودجه‌ریزی به‌گونه‌ای تنظیم شود که به‌صورت مشارکتی محقق شود چراکه اگر مردم در بودجه‌ریزی همراه نشوند در هیچ گزینه دیگری نباید انتظار مشارکت را داشته باشیم. فرهنگ مهم‌ترین جایگاه را به‌عنوان نقطه اتصال عوامل محیطی اجتماعی و اقتصادی توسعه دارد. قصد دارم نظرات کمیسیون‌ها را درنظر داشته باشم و هر‌ماه این موارد مورد بررسی قرار گرفته و عملکرد تعریف شود. باید به اطلاعات کارشناسان و نظرات آنها احترام گذاشت و به اطلاعاتی که در اختیارمان می‌گذارند توجه داشته باشیم. کارشناسان باید بدانند ما به‌دنبال توسعه پایدار هستیم اما نمی‌خواهیم بدون فداکردن حقوق نسل‌های آینده اقدام کنیم.»
مردم خودشان شهرشان را می‌سازند
محمدعلی افشانی برنامه‌هایش را برای تحول تهران براساس مشارکت مردم شهر تنظیم کرده است. او که فردا باید برای دفاع از برنامه‌اش به شورای شهر برود درباره این موضوع می‌گوید: «باید همه با هم جامعه را بسازیم. سرمایه اجتماعی بالاترین سرمایه است و بالاترین شاخص سرمایه اجتماعی عدالت است. فرهنگ باید از هر 3بعد اسلامی، ایرانی و صنعتی به‌صورت توأمان مورد توجه قرار بگیرد. قبلا سرمایه را فقط سرمایه فیزیکی می‌دانستند، الان مهم‌ترین سرمایه، سرمایه اجتماعی و اعتماد است. اعتماد مردم را از راه عملکرد مطلوب بازسازی می‌کنیم. اعتماد با درست رفتار کردن حاصل می‌شود. من معتقدم مردم از ما بهتر می‌فهمند. اگر ما درست عمل کنیم و نیازهایشان را برآورده کنیم آنها خودشان شهرشان را می‌سازند. باید با مردم صادقانه رفتار کرد. قانون، رعایت حقوق انسان‌ها و تعامل منهای تحمیل ۳ اصل کاری من است.»
هماهنگی میان محیط‌زیست و صنعت
بسیاری از کارشناسان شهری براین باورند که تهران در شرایط فعلی بیش از هر موضوعی نیاز به برنامه‌های کاربردی در زمینه‌های زیست‌محیطی دارد. بااین حال هماهنگ ساختن مسائل محیط‌زیست با ساخت‌وساز و مسائل صنعتی کاری پیچیده به‌نظر می‌رسد. آن هم در شهری که سال‌ها براساس پیشرفت‌های تجاری و صنعتی مدیریت شده است. افشانی درباره این چالش توضیح می‌دهد:«اگر از شهروندان درباره مهم‌ترین دغدغه‌هایشان بپرسیم قطعا مسئله ترافیک و آلودگی هوا مهم‌ترین دغدغه آنها خواهد بود که باید برای آن فکر اساسی و جدی کرد و این جزو مواردی است که در متن برنامه‌ها با رویکرد تمرکزی به آن می‌پردازیم. برای حفاظت از اراضی مشجر شهر تهران و افزایش سرانه فضای سبز باید با برنامه والبته بدون هیچ‌گونه اغماضی جلو رفت. یکی از چند چالش جدی شهر تهران آلودگی هواست. یادمان نرود که اولویت‌مان باید نوسازی ناوگان اتوبوسرانی و افزایش ظرفیت همین خطوط مترو باشد. این مسئله با رایزنی با دولت به مرور حل می‌شود فقط باید نحوه تعامل و گفتوگو را بلد باشیم. از سوی دیگر در حوزه محیط‌زیست، افزایش دما و خشکسالی تهران نباید فراموش شود. در شهر تهران امکان مهار آب در رود‌دره‌ها وجود دارد که می‌توان از این موضوع برای توسعه فضای سبز تهران استفاده کرد. همچنین برای حل معضل ترافیک چند کار می‌توان انجام داد. اول باید به فکر طرح جامع ترافیک بود. از سوی دیگر پیاده‌راه سازی و ایجاد خطوط دوچرخه را می‌توانیم دنبال کنیم. با الگو گرفتن از دیگر شهرهای توسعه‌یافته و بومی‌سازی می‌توان بهترین طرح‌ها را حتی در شرایط فعلی به اجرا رساند. از طرفی باید تلاش کنیم آمار آسیب‌های اجتماعی را در تهران کاهش دهیم. اولویت دادن به آسیب‌های اجتماعی و اقتصادی کردن فرهنگ از موضوعاتی است که برای حل چالش‌ها درنظر گرفته شده است. در این مسیر نشاط و شادی مهم‌ترین مسئله است. شک ندارم که به شرط مشارکت مردم می‌توان به راحتی خدمات فراوانی را ارائه کرد.»
جایگاه جوانان و بانوان در مدیریت شهری
در روزهای بررسی برنامه‌های نامزدهای رسیدن به صندلی ریاست شهرداری تهران، اعضای شورای شهر تهران نشان دادند که حساسیت بالایی در نحوه مدیریت افراد، انتخاب نیروهای کار در شهرداری و استفاده از جوانان و بانوان دارند. محمدعلی افشانی درباره این موضوع می‌گوید: «نگاه من در حوزه مدیریتی سیستمی است و فردی نیست. اعتقاد دارم که اگر نگاهی کاملا سیستمی نداشته باشم نمی‌توانم سازمان را اداره کنم. اگر قرار باشد که جوانی مدیر شود باید جوانی باشد که درآینده به‌عنوان مدیر موفق شناخته شود. درباره استفاده از بانوان در شهرداری و مدیریت شهری هم نگاه من این است که بیش از نیمی از جمعیت کشور را بانوان تشکیل می‌دهند. این در حالی است که سهم آنها از حوزه‌های مدیریتی بسیار کمتر از این جمعیت است.»
بیایید با هم آرامش را به تهران برگردانیم
گفتوگو با سمیع‌الله حسینی مکارم که با شعار «طهران برای تهران» به مرحله نهایی انتخاب شهردار تهران راه یافت
سمیع‌الله حسینی مکارم حالا یکی از 2گزینه نهایی شورای شهر تهران برای برگزیده‌شدن به‌عنوان شهردار تهران است. او پس از جدایی محمدعلی نجفی از شهرداری تهران از بدنه شهرداری جدا شد و به‌عنوان سرپرست شهرداری تا انتخاب شهردار جدید شروع به‌کار کرد. فعالیت حسینی مکارم در این مدت به‌گونه‌ای بود که اعضای شورای شهر را قانع کرد روی او به‌عنوان شهردار آینده تهران حساب کنند. فردا روزی است که حسینی مکارم به شورای شهر می‌رود تا آخرین برنامه‌های خود برای رسیدن به صندلی ریاست شهرداری تهران را ارائه کند. او می‌خواهد با تکیه بر وعده ایجاد آرامش در پایتخت ایران، شهردار آینده تهران باشد.
نگاه حرفه‌ای و غیرسیاسی به مدیریت شهر
شاید مهم‌ترین دغدغه اهالی تهران هم‌اکنون سیاسی‌شدن مدیریت شهری در پایتخت ایران باشد. این موضوع در سال‌های اخیر باعث به حاشیه رفتن مسائل مهم شهری شده و رسانه‌های جناحی هم از این وضعیت برای ضربه‌زدن به جناح مخالف استفاده می‌کنند. سمیع‌الله حسینی مکارم می‌گوید: هدفش از بین بردن این شرایط در مدیریت شهری پایتخت است. او می‌گوید: «پس از فراز و نشیب‌های اخیر، شهرداری تهران آرامش می‌خواهد.» او که به‌دلیل حضور بلندمدت در کنار محمدعلی نجفی یک اصلاح‌طلب شناخته می‌شود، می‌گوید درصورت رسیدن به صندلی ریاست در شهرداری تهران، اجازه نمی‌دهد اختلاف‌های سیاسی بر مدیریت شهری سایه بیندازد. حسینی مکارم در توضیح برنامه‌هایش می‌گوید: «در دولت اصلاحات معاون وزیرآموزش و پرورش بودم. در دولت آقای روحانی هم معاون سازمان میراث فرهنگی بودم. من یک اصلاح‌طلبم و همیشه کنار دکتر نجفی حضور داشتم. در همین چند‌ماه گذشته هم عملکردم در شهرداری نشان‌دهنده حمایتم از دولت و اصلاح‌طلبان است. بااین حال، اگر شهردار شوم اجازه نمی‌دهم شهر با رویکرد سیاسی اداره شود. تهران پایتخت سیاسی است و قطعا تعاملات سیاسی می‌طلبد؛ اما در نحوه اداره شهر نباید سیاست‌زده عمل کرد و شهر را تبدیل به بیلبورد تبلیغات خود کرد. بدون تردید سیاست داخلی و خارجی بر تار و پود هر شهر و شهروندانش تأثیرگذار خواهد بود. به‌طور مثال، مسئله‌ای که برای برجام در حوزه دیپلماسی به‌وجود آمده است، تأثیرات خود را خواهد داشت و ما می‌بایست برنامه‌ای برای مواجهه با آن داشته باشیم و بدانیم چگونه در شرایط جدید، با تکیه بر ظرفیت‌های داخلی شهر، اقتصاد درون‌زا را فعال کنیم و این مورد با سیاسی اداره کردن شهر در معنی عام متفاوت است. نگاهم به مسائل شهری نگاهی حرفه‌ای و غیرسیاسی است و تعارفی با هیچ‌کس ندارم. دکتر نجفی برنامه‌های خوبی برای شهر تهران داشت و هدف من ادامه همان مسیر است. شهرداری تحمل تغییرات مدیریتی را ندارد. نقش مهمی در انتصاب مدیران دکتر نجفی داشته‌ام و از آنها دفاع می‌کنم.» سمیع‌الله حسینی مکارم در سال‌های اخیر با اصلاح‌طلبان کار کرده است، بااین حال از روز انتصاب او به‌عنوان سرپرست شهرداری تهران، تعدادی از رسانه‌ها در فضای مجازی به ارتباط او با محمدباقر قالیباف اشاره کردند. او درباره این موضوع به ایسنا می‌گوید: «هیچ‌گاه با آقای قالیباف ارتباطی نداشته‌ام. در دوران شهرداری قبلی به دعوت آقای نجفی که عضو شورای شهر بودند، از دولت به شهرداری آمدم. در آن دوران معاون یکی از زیرمجموعه‌های شهرداری بودم. من در شهرداری معاون آقای کرباسیان، وزیر فعلی اقتصاد و دارایی بودم.»
برنامه‌های موازی برای رفع مشکلات تهران
گذشته از دغدغه‌های سیاسی، سمیع‌الله حسینی مکارم چه برنامه‌هایی برای اداره پایتخت ایران دارد؟ او چگونه توانست اعتماد شورای شهر تهران را برای قرار‌گرفتن در فهرست نهایی انتخاب شهردار تهران جلب کند؟ سرپرست شهرداری تهران برای پاسخ به این پرسش‌ها به روزی اشاره می‌کند که برای دفاع از برنامه‌هایش در جلسه کمیسیون اجتماعی و فرهنگی شورای شهر حاضر شد. در آن روز او اولویت سوم خود را مسائل اجتماعی فرهنگی معرفی کرد و پس از آن اطرافیان خرده گرفتند که نباید چنین حرفی می‌زد. حسینی مکارم می‌گوید: «بعد از آنکه از جلسه با کمیسیون مربوطه بیرون آمدم به من گفتند شما نباید چنین حرفی را در این کمیسیون می‌زدید و این در رأی اعضا تأثیر خواهد داشت که عرض کردم با وعده‌های توخالی نباید رأی گرفت؛ بلکه باید براساس برنامه و نیازمندی‌ها پیش رفت. براساس تحقیقات میدانی، معضل اول تهران و شهروندانش بحث حمل‌ونقل و ترافیک و پس از آن آلودگی هوا و مسائل اجتماعی و فرهنگی است که بنده اعتقاد دارم که قطعا حل هر یک از این معضلات در بهبود اولویت بعدی تأثیر بسزایی دارد. برای مثال، حل مسئله ترافیک و حمل‌ونقل بر آلودگی هوا و هر دو آنها بر سلامت روان اجتماعی تأثیرات مهمی خواهد داشت و یقینا به‌صورت موازی برای حل همه این مسائل اقدام خواهم کرد. عملکردم در بحث مدیریت مالی و اقتصادشهری روشن است، یکی از نقاط مهم در شهرداری همین موضوع موارد مالی و درآمدزایی پایدار شهری است که می‌توانید به آمار شفافی که از این حوزه در عملکرد چند ماهه‌ام وجود دارد، رجوع کنید. اگر درآمد باشد، اگر کنترل هزینه شود و اگر گلوگاه‌های فساد مسدود شود، کارهای خوبی می‌توان انجام داد. از سویی دیگر برای میراث فرهنگی و گردشگری که امروزه یکی از حوزه‌های مهم و کلیدی شهر تهران است، برنامه عملیاتی دارم و کار کرده‌ام. عادت ندارم از خودم زیاد بگویم اما دوران سرپرستی‌ام که در این یک‌ماه طی شد را بررسی کنید. عملکرد من نشان‌دهنده میزان اشراف من در مسائل شهری است. بی‌پرده بگویم شهرداری تهران بعد از فراز و نشیب‌های اخیر نیازمند آرامش است. باور دارم در این شرایط با ثبات در شهرداری، می‌توان این آرامش را به این مجموعه بزرگ برگرداند.»
توضیح یک شعار و وعده‌هایی به جوانان تهران
در جلسه‌های بررسی برنامه‌های نامزدهای انتخاب شهردار در شورای شهر تهران، تعداد قابل توجهی از اعضا روی استفاده از جوانان و بانوان در بدنه شهرداری تأکید داشتند. حسینی مکارم که با شعار «طهران برای تهران» تا جلسه پایانی انتخاب شهردار تهران پیش آمده، درباره شعار انتخاباتی‌اش و برنامه‌هایش برای جوانان و بانوان شهر توضیح می‌دهد: «شعار من «طهران برای تهران» است. حروف طهران را اینگونه تفسیر کردم «طراوات، هوشمندی، رضایتمندی، امید و نوآوری». این طهران که مدنظر من است جز با حضور مدیرانی جوان و متخصص و خلاق پدید نخواهد آمد. در بحث زنان بخشنامه‌ای ابلاغ کردم که در تمامی مناصب شهرداری از حضور زنان استفاده شود. در بحث جوانان در حال نگاشتن چنین بخشنامه‌ای هستم و می‌خواهم به تمام زوایای آن توجه شود به همین‌خاطر نخواستم تنها رفع تکلیف باشد. اگر شورای شهر تهران مجددا به بنده اعتماد کند، نخستین بخشنامه‌ای که ابلاغ خواهم کرد، در بحث جوانان خواهد بود و اگر هم که این فرصت را نداشتم این طرح را به شهردار محترم تهران تقدیم خواهم کرد.»
