سبک جدید عیدی با رمزریال

عمادالدین قاسمی‌پناه- روزنامه‌نگار

عیدی دادن در سال‌های نه چندان دور در قالب اسکناس از سوی بزرگ‌ترها به کوچک‌ترها هدیه می‌شد اما در سال‌های اخیر کارت‌های هدیه بیشتر جای اسکناس را گرفته‌اند.
این روزها اما بعضی‌ها حتی با کارت‌های هدیه رمزارزی عیدی خود را به نسل جوان می‌دهند تا آنها را بیشتر خوشحال کنند. این کارت‌های هدیه شامل بارکدی هستند که به وسیله آن فرد دریافت‌کننده می‌تواند رمرز ارز هدیه را به والت یا کیف‌پول دیجیتال خود اضافه کند.
با این حال، اگر کمی با تأخیر عیدی می‌دهید احتمالا با آغاز به‌کار آزمایشی پروژه رمز‌پول ریال یا ریال دیجیتال می‌توانید پیشرفته‌تر از همیشه کوچکترها را خوشحال کنید.
تاکنون انتقال پول از طریق ابزارهایی چون اپلیکیشن‌های موبایلی، اینترنت بانک، ای‌تی‌ام‌ها و سامانه‌های بانکی صورت می‌گرفت. در سال‌های دورتر هم تبادل پول از طریق اسکناس و سکه انجام می‌شد. اما حالا ابزاری جدید از سوی بانک مرکزی طراحی شده که با نصب کیف پول‌های دیجیتال روی موبایل، می‌توان پول ملی کشور را به‌صورت رمزنگاری شده منتقل کرد. این پروژه که حدود 2سال برای توسعه آن زمان صرف شده به‌زودی به‌صورت آزمایشی اجرا می‌شود تا باگ‌های احتمالی آن شناسایی و رفع شود. اما چه نیازی به «رمزپول ریال» داریم و چه مزیت‌هایی دارد ؟

ارزش ذاتی و اکتسابی
سهیل نیکزاد که بیشتر علاقه دارد به‌عنوان بیت‌کوینر از او نام برده شود در گفت‌وگو با همشهری با اشاره به اینکه در مورد پول‌های مختلف 2نکته دارای اهمیت است، نخستین نکته را منبعی می‌داند که پول از آن ارزش(پشتوانه اقتصادی) می‌گیرد.
نیکزاد دومین نکته مهم درباره پول را نظامی عنوان می‌کند که اطلاعات گردش پول در آن ثبت می‌شود.
به‌گفته او «منبع ارزش گاهی چیزی شبیه زمین، الماس یا طلاست که وابسته به یک دارایی ذاتی است.» نیکزاد اما بعضی از رمزارزها و دارایی‌های دیجیتال را در قالب بلیت‌های استفاده از یک سرویس توصیف می‌کند. «یعنی چیزی شبیه بلیت شهربازی، بلیت سینما یا بلیت یک سرویس آنلاین.»
به‌عبارت دیگر، در این حالت، ارزش دارایی می‌تواند از یک منبع مشخص گرفته شود، ازجمله اجماع اعضای یک اجتماع خاص.

بستر جدید هزینه
این کارشناس حوزه رمزارز و بلاکچین پس از این توضیح مقدماتی می‌گوید: «ارزش رمزارز بانک مرکزی وابسته به پول بانک مرکزی است، اما محل هزینه شدن آن روی بستر بلاکچین است.»
نیکزاد با اشاره به اینکه محل هزینه شدن رمزپول به جای مثلا پرداخت موبایلی و اینترنت بانک اکنون یک بستر جدید است، تأکید می‌کند که به این ترتیب تغییری در ارزش پول ملی ایجاده نشده و نمی‌شود.
او یادآوری می‌کند که پیش از این، ریال به‌صورت سکه و اسکناس در دست مردم جابه‌جا می‌شد، اما پس از مدتی به‌صورتحساب‌های داخل بانکی درآمد. مدتی بعد ابزاری در اختیار مردم قرار گرفت که در قالب اسناد بانکی یا چک، پولی که مردم در حساب بانکی داشتند مانند پولی که در دست داشتند، جابه‌جا می‌کردند. حالا هم در سال جدید دوره جدیدی شروع خواهد شد.

درک نیاز فناورانه جدید
این بیت‌کوینر به سال‌های اخیر اشاره می‌کند که فناوری این امکان را در اختیار مردم گذاشت تا از طریق تلفن و اینترنت، پول خود را با ابزارهایی مانند ای‌تی‌ام، موبایل بانک و پوز جابه‌جا کنند.
نیکزاد نتیجه می‌گیرد که بنابراین، موضوع، ارزش پول نیست و می‌گوید: «موضوع این است که بانک مرکزی نیاز فناورانه جدید جامعه را درک کرده و متوجه شده محل‌های دیگری هم وجود دارد که مردم بخواهند پول ایرانی را خرج کنند.»
به‌گفته او، «در سال‌های دورتر، پول ایرانی را فقط در شعبه می‌توانستیم خرج کنیم، چراکه یا اسکناس بود یا اینکه باید اطلاعات آن در شعبه ثبت می‌شد تا بتوان آن را جابه‌جا کرد. درحالی‌که الان پول ایرانی را می‌توان از طریق موبایل و در هر نقطه‌ای، مانند پرداخت کرایه تاکسی اینترنتی در زمان سفر، جابه‌جا کرد.»

ابزار جدید انتقال
این کارشناس حوزه رمزارز و بانک مرکزی رمزپول ریال را یک ابزار جدید انتقال پول می‌داند و می‌گوید: «درواقع بانک مرکزی در حال تطابق نظام‌های پرداخت خود است تا این ابزار جدید را هم شامل شود.»  به‌گفته نیکزاد «همانطور که بانک مرکزی پیش از این از تلفن، اینترنت و فناوری‌های نوین استفاده می‌کرد، از رمزپول هم به‌عنوان یک فناوری نوین دیگر برای تبادل و پرداخت ریال استفاده خواهد کرد.» او با اشاره به اینکه اکنون این امکان از سوی بانک مرکزی فراهم شده تا مردم بتوانند پول را در محل‌های جدیدتری خرج کنند، معتقد است فارغ از همه انتقاداتی که به ارزش و شرایط پول ایرانی می‌شود، بهتر است به این موضوع با نگاه مثبت نگریست. چراکه «ریال» پولی ملی ما و در کل، این اتفاق بسیار مبارک و میمون است.

چرا رمزپول؟
از زمانی که رمزارزهای جهانی یکی پس از دیگری ظهور کردند، بانک‌های مرکزی که تمایل داشتند ابزار حکمرانی «پول» در انحصار آنها باشد، به این فکر افتادند که چیزی شبیه این نوع رمزارزها را خلق کنند. به‌عبارت دیگر، نوع خاصی از این رمزارزها با عنوان استیبل کوین، تهدیدی جدی برای بانک‌های مرکزی دنیا به شمار می‌آمد. این نوع از رمزارزها، مثل تتر و دای، دارای پشتوانه یا ارزش ثابت هستند. آنها در عین حال که از تعاملات روزمره مردم استفاده می‌کنند اما در دفتر تراکنش کل هیچ بانک یا بانک مرکزی ثبت نمی‌شوند.
مسئله این است که وقتی کسی از تراکنش‌های تتری استفاده می‌کند، قابل رصد و کنترل نیست و حتی بانکی مانند فدرال رزرو نمی‌داند که حجم معاملات تتر چقدر است، چقدر تقاضا دارد و آیا مابه‌ازای آن پشتوانه دارد یا نه؟
بانک‌های مرکزی کشورهای مختلف از آنجا که احساس می‌کردند استیبل‌کوین‌ها ابزار حکمرانی پولی آنها را تهدید می‌کنند، به این نتیجه رسیدند که یک استیبل‌کوین با تمام ویژگی‌هایی که رمزارزهایی مانند تتر دارند خلق و صادر کنند و در اختیار مردم قرار دهند؛ با این تفاوت که تراکنش‌ها در دفتر کل بانک‌های مرکزی ثبت شود. به این ترتیب رمزپول بانک مرکزی قرار نیست رقیب بیت کوین یا اتریوم باشد، بلکه قرار است کارکردهایی شبیه تتر داشته باشد و در ایران هم پشتوانه آن ریال خواهد بود.

مزایای رمزپول ریال
مردم با داشتن کیف ‌پول‌های موبایلی که در آن رمزپول را شارژ می‌کنند، می‌توانند به‌صورت آنی رمزپول را تسویه و همچنین آن را موبایل به موبایل منتقل کنند.
رمزپول در عین حال برای استارت‌آپ‌ها هم مزایایی دارد. وقتی در مورد رمزپول صحبت می‌کنیم به‌عبارت دیگر، درباره زیرساخت فناورانه آن هم صحبت می‌کنیم که اغلب بلاکچین یا به نوعی دفتر کل توزیع شده(DLT) است. بنابراین می‌توان قراردادهای هوشمند را روی این بستر طراحی و تعبیه کرد تا نقل و انتقالات و تراکنش رمزپول براساس آن قرارداد هوشمند صورت بگیرد.
قرارداد هوشمند به این معنی است که قواعد، قوانین و شروط یک کسب‌وکار را تبدیل به یک کد برنامه‌نویسی می‌کند و در این بستر فناورانه اجرا می‌شود و خودش چک می‌کند که وقتی یک رمزپول از یک جایی به جای دیگر منتقل می‌شود، آن شروط و قواعد را رعایت کرده باشد.
بنابراین بانک مرکزی یا استارت‌آپی که می‌خواهد روی این بستر سرویس بدهد می‌تواند پول را برنامه‌پذیر و تعیین کند که پول تحت چه شرایطی و از چه مبداهایی به چه مقصدهایی برود. یکی دیگر از مزایای برنامه‌پذیری این است که می‌توان امکان پرداخت در آینده و پرداخت شرطی را فراهم کرد.