چهارشنبه‌سوری مدیریت می‌خواهد

محمد سرابی - روزنامه‌نگار

امسال پیامک‌هایی برای شهروندان آمده که در آن نوشته شده؛ براساس اعلام معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضاییه «هرکس با ایجاد صدای مهیب یا پرتاب ترقه یا نارنجک یا هرگونه مواد محترقه موجب تخریب اموال یا صدمات بدنی به اشخاص گردد، حسب مورد به حبس، پرداخت دیه و خسارت‌های وارده محکوم خواهد شد.» 
در هر خیابان شهر، کنار پیاده‌رو و در پیچ‌ میدان‌ها، بساط فروش لوازم آتش‌بازی برپا شده است. از لبه کارتن، نارنجک‌های سیاه کوچکی آویزان‌کرده‌اند که بالای هر کدام فتیله‌ دارد. همه تیره‌رنگ و شبیه نارنجک واقعی هستند. «کهکشان» و «آبشار» که نورافشانی می‌کنند از همه گران‌تر هستند و در بسته‌بندی‌های استوانه‌ای کاغذی یا قوطی‌های فلزی قرار دارند. «سیگارت»‌های قدیمی که مثل شلیک گلوله صدا می‌کنند از همه ارزان‌تر هستند.
قیمت مواد محترقه زیادشده است. به قیمت جهانی طلا مربوط است؟ تا 2دهه قبل که هنوز مواد محترقه چینی وارد ایران نشده بود، آتش‌بازی سه‌شنبه آخر سال با اکلیل سرنج برگزار می‌شد، اما سیگارت‌های چینی که ارزان و فراوان بودند، بازی را عوض کردند و سنت زیبای قدیمی چهارشنبه‌سوری فورا با ترقه‌های «ماژیکی» و «کپسولی» تبدیل به موج انفجار و دود و شعله در کوچه‌ها شد؛ تاجایی که سه‌شنبه عصر بانک‌ها و ادارات زودتر تعطیل می‌کنند و مغازه‌ها آماده پایین کشیدن کرکره هستند. شهر در  یک شب وارد شرایط جنگی می‌شود.
هر سال از ابتدای اسفند اخطار‌ها درباره خطرات مواد محترقه شروع می‌شود. اسفند سال 1398بیماری کرونا تازه شروع شده بود و شهروندان بیشتر در خانه‌هایشان می‌ماندند. اسفند 1399هم محدودیت‌های کرونا پابرجا بود، اما امسال و اندکی بعد از کاهش موج ششم و کمتر شدن او‌میکرون، خیابان‌ها شلوغ شده‌اند. در سال‌های گذشته آمار کشته‌شدگان و مجروحان مربوط به چهارشنبه آخر سال متفاوت بوده است. حدود 5یا 10نفر کشته، نزدیک 50نفر مصدوم جدی و قطع عضو و یک تا 2هزار نفر زخمی. با توجه به فروش گسترده مواد منفجره جدید، ممکن است این آمار امسال افزایش پیدا کند؛ مخصوصا که امسال شعار چهارشنبه‌سوری بچه‌های محله این است: «جنگ واقعی را به روسیه و اوکراین نشان می‌دهیم.» اما نکته‌ای که کارشناسان ایمنی هشدار می‌دهند را نباید از یاد برد: «250گرم اکلیل سرنج می‌تواند یک‌ساختمان را از بین ببرد.»
چهارشنبه‌سوری طی چند دهه اخیر نشان داده که از میان برداشتنی نیست. شهر‌های دیگر آسیا و اروپا تجربه‌های مشابهی از سنت‌های آتش‌بازی دارند و توانسته‌اند آن را با شیوه‌های گوناگون مدیریت کنند؛ تجربه‌ای که می‌توان از آن آموخت و این شب پرهراس را تبدیل به جشنی ملی کرد.