اوکراین در اتحادیه اروپا؟ شاید وقتی دیگر
رهبران کشورهای اروپایی اعلام کردهاند که نمیتوانند درخواست اوکراین برای عضویت فوری در اتحادیه اروپا را قبول کنند
کشورهای غربی، اوکراینیها را بهخاطر مقاومت دربرابر تهاجم روسیه، همچون جنگجویان مقدس ستایش میکنند اما وقتی که پای درخواست همین اوکراینیها برای عضویت در اتحادیه اروپا در میان باشد، قوانین سختگیرانه تقدس بیشتری دارند؛ امید کییف برای عضویت سریع در اتحادیه اروپا، با اظهارنظر رهبران این اتحادیه کمرنگ شده و فعلا خبری از حضور در اتحادیه اروپا نیست.
به گزارش فرانس 24، درخواست اوکراین برای حضور در اتحادیه اروپا، در حالی مطرح شده که این کشور عملا به خط دفاعی غرب در برابر روسیه تبدیل شده است. ولودیمیر زلینسکی، رئیسجمهور اوکراین هفته گذشته، پیش از امضای درخواست رسمی عضویت در این اتحادیه، گفته بود که وقت آن رسیده تا «یک بار برای همیشه» در اینباره تصمیم گرفته شود. او، درحالیکه نیروهای ارتش روسیه در خاک کشورش پیشروی میکردند، در ویدئویی خطاب به اروپاییها گفته بود: «ما از اتحادیه اروپا خواستار عضویت سریع از طریق یک فرایند ویژه هستیم. هدف ما این است که در کنار همه اروپاییها باشیم، و مهمتر از آن این که، در مقام برابری باشیم. من فکر میکنم این درخواست عادلانه است. مطمئنم که ممکن هم هست. ثابت کنید که با ما هستید. ثابت کنید که ما را رها نمیکنید.»
این درخواست، با حمایت تعداد زیادی از نمایندگان پارلمان اروپا و همینطور اورسولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اروپا همراه بود که در گفتوگو با یویونیوز گفته بود: «آنها یکی از ما هستند و ما میخواهیم که به ما ملحق شوند.»
هفته پیش همچنین بلغارستان، جمهوری چک، استونی، لیتوانی، لتونی، لهستان، اسلواکی و اسلونی در نامهای سرگشاده از نهادهای اروپایی خواسته بودند تا فورا به اوکراین وضعیت کشور نامزد حضور در اروپا را بدهند و پروسه مذاکرات را شروع کنند.
این احساسات رقیق اما این هفته، به سیلی واقعیت در اتحادیه اروپا تبدیل شد؛ رهبران این بلوک که برای یک نشست ویژه در ورسای در فرانسه دور هم جمع شده بودند و تا بامداد جمعه با هم مذاکره میکردند، آب پاکی را روی دست اوکراینیها ریختند و به آنها یادآوری کردند که حتی مقاومت برابر روسیه هم نمیتواند حضور آنها در اتحادیه را قطعی کند.
به گزارش الجزیره، رهبران کشورهای عضو، در این اجلاس صراحتا اعلام کردند که پذیرش یک کشور جدید اتحادیه اروپا، مسئلهای نیست که به سرعت اتفاق بیفتد و سختگیریها در اینباره را یادآوری کردند. آندری پلنکوویچ نخستوزیر کرواسی برای نمونه گفته است: «هیچکس یک شبه وارد اتحادیه اروپا نشده است.»
مارک روته، نخستوزیر هلند که یکی از بزرگترین مخالفان گسترش اتحادیه اروپاست هم گفته است: «هیچ پروسه فوریای وجود ندارد.» او البته گفته است که این اتحادیه به تعمیق روابط خود با اوکراین ادامه خواهد داد.
تقریبا تمام رهبران بر مسئله حمایت از اوکراین اشاره کردهاند و در تعارف، کم نگذاشتهاند. برای نمونه شارل میشل، رئیس شورای اروپایی در نمایشی از همدلی با اوکراینیها گفته است: «اوکراین به خانواده اروپایی تعلق دارد.»
با وجود این اظهارنظرها اما رهبرانی که باید در اینباره تصمیم بگیرند، سخت به قوانین چسبیده بودند. روته گفته است که فعلا نباید اصلا به این چیزی که آیندهای ندارد فکر کرد؛ «من میخواهم روی چیزی که امشب و فردا میتوانم برای زلینسکی انجام بدهم تمرکز کنم. عضویت اوکراین در اتحادیه اروپا مسئلهای برای آینده دور است، البته اگر اصلا شدنی باشد.»
نظر رهبران کشورهای عضو اتحادیه، از این منظر مهمتر از احساسات نمایندگان اروپا و تعارفهای روسای کمیسیون و شورای اروپاست که برای اعطای عضویت اتحادیه اروپا به یک کشور جدید و یا تسریع بررسی درخواست یک کشور جدید، به موافقت آنها نیاز است. و در سالهای اخیر، اختلاف نظر در میان آنها، در موضوعات مختلفی ازجمله گسترش اتحادیه بهشدت بالا گرفته است و این اختلاف نظر، درباره اوکراین هم خودش را نشان داده است.
پیوستن به اتحادیه اروپا، فرایندی است که معمولا سالها طول میکشد و کشور متقاضی باید معیارهای مشخصی را، از ثبات اقتصادی و مبارزه با فساد گرفته تا احترام به حقوق بشر، داشته باشد.
هماکنون، 5کشور رسما بهعنوان نامزد ورود به اتحادیه اروپا شناخته میشوند: آلبانی، مونتهنگرو، مقدونیه شمالی، صربستان و ترکیه. درخواست ترکیه، سالهای سال است که بهخاطر تحولات سیاسی داخلی پس و پیش رانده میشود، و مذاکرات مونتهنگرو و صربستان هم از سال 2012و 2014در جریان است. عضویت آلبانی و مقدونیه شمالی در سال 2020تأیید شده اما مذاکرات هنوزانجام نشده است.
با این حال، اوکراین، همانطور که رئیسجمهور آن گفته، امیدوار است که به درخواستش در فرایندی ویژه رسیدگی شود. از آنجا که تا حالا چنین چیزی سابقه نداشته، این پروسه باید ابداع شود. علاوه بر آن اتحادیه باید زمان کافی داشته باشد تا تمام جنبههای قوانین اوکراین، از قوانین محیطزیستی گرفته تا حاکمیت قانون و قوانین اقتصادی مشخص در زمینه کشاورزی و تولید، را بررسی کند و سپس کییف را راهنمایی کند تا آنها را مطابق با قانون اتحادیه تغییر دهد.
علاوه بر این مشکلات فنی، اعطای سریع عضویت به اوکراین، بهخاطر الزامات قانونی که کشورهای عضو در قبال دیگر اعضا دارند، عملا این اتحادیه را در وضعیت تقابل و جنگ با روسیه قرار میدهد.
مسئله جنگ، در صحبتهای امانوئل مکرون رئیسجمهور فرانسه در اجلاس ورسای هم مدنظر گرفته شده بود: «آیا ما میتوانیم فرایند عضویت کشوری که در جنگ است را شروع کنیم؟ من اینطور فکر نمیکنم. آیا میتوانیم تمام راهها را ببندیم و بگوییم هرگز چنین چیزی ممکن نیست؟ این کار ناعادلانه خواهد بود.» همه این واکنشها در فرانسه، به این معناست که عضویت اوکراین در اتحادیه اروپا، حتی وقتی که غربیها سربازان این کشور را مدافعان آزادی میخوانند، فعلا شدنی نیست. اینکه اصلا شدنی است یا نه هم احتمالا بعدها مشخص خواهد شد.