مترو؛ ستون فقرات حمل‌ونقل عمومی پایتخت

مهدی اسماعیل‌پور- خبرنگار

امروز بیست‌وسومین سالگرد تاسیس متروی تهران است. یک وسیله حمل‌ونقل عمومی مدرن شهری که بیشترین بار جابه‌جایی مسافر را به دوش می‌کشد و شهروندان را از جنوب شهر به شمال و شرق پایتخت به غرب و بالعکس از مبدا به مقصد مورد نظرشان می‌رساند. متروی تهران با وجود بی‌مهری و کم‌توجهی‌هایی که در این سال‌ها از مدیران دولتی و حتی شهری دیده است و با انبوهی از مشکلات و کاستی و کمبود‌های انباشته، همچنان و هنوز از نفس نیفتاده و با تمام توان درحال خدمت‌رسانی به مردم است. در تمام این سال‌ها مردم هم همیشه به مترو روی خوش نشان داده‌اند. براساس آمار‌های موجود محبوب‌ترین و پرمخاطب‌ترین وسیله حمل‌ونقل عمومی تهران محسوب می‌شود. متروی تهران ارزان‌ترین و سریع‌ترین وسیله حمل‌ونقل عمومی است که در اغلب مناطق و بسیاری از محله‌های شلوغ و پررفت‌وآمد پایتخت ایستگاه دارد و به شهروندان خدمات ارائه می‌کند.  در بیست‌وسومین سالگرد به حرکت درآمدن نخستین قطار شهری در پایتخت، با مهدی شایسته‌ اصل‌، مدیرعامل شرکت بهره‌برداری متروی تهران و حومه درباره شرایط این روزها و دورنمای متروی پایتخت به گفت‌وگو نشستیم.

چند درصد از جابه‌جایی‌ها و سفرهای درون‌شهری توسط خطوط متروی پایتخت انجام می‌شود و چه حجمی از این بار بر دوش شرکت بهره‌برداری متروی تهران و حومه است؟
براساس گزارش‌های مرکز آمار و رصد شهری تهران، از بین تمام وسایل حمل‌ونقل عمومی، بیش از 63درصد از بار حمل‌ونقل عمومی پایتخت بر دوش شرکت بهره‌برداری متروست. درواقع مترو ستون فقرات حمل‌ونقل عمومی شهر تهران محسوب می‌شود.
مهم‌ترین مشکلات و چالش‌هایی که شرکت بهره‌برداری مترو با آن روبه‌روست شامل چه مواردی می‌شود؟
نوسازی و اورهال ناوگان و تجهیزات ازجمله واگن‌ها، ریل‌ها و پله‌های برقی از مهم‌ترین نیازها و چالش اصلی مترو در این روزهاست. هم‌اکنون زمان قطعی اورهال و نوسازی 700واگن فرارسیده و برای نوسازی و اورهال واگن‌ها و تجهیزات مترو به حدود 2هزار میلیارد تومان بودجه و اعتبار نیاز است. موضوع بعدی به مشکل پایانه مترو در خطوط 3، 6 و 7 برمی‌گردد که ضرورت دارد تا هرچه سریع‌تر ایجاد شود. قطار‌ها قبل از اعزام باید مورد بازدید قرار بگیرند و بعد وارد ناوگان شوند که به‌دلیل نبود پایانه در این خطوط این اتفاق نمی‌افتد. جدا از اهمیتی که این موضوع در بحث ایمنی دارد، باعث کاهش سرفاصله حرکت‌ها نیز می‌شود.
آینده و دورنمای متروی تهران را چگونه می‌بینید؟
با رویکردی که شهردار محترم تهران و اعضای محترم شورای اسلامی شهر تهران برای کمک به حمل‌ونقل عمومی پایتخت دارند، اگر برنامه‌های درنظر گرفته شده برای حمل‌ونقل عمومی تهران سال1401 محقق و اجرا شود، در سال آینده شرایط به‌گونه‌ای خواهد بود که اقشار و افراد مختلف جامعه می‌توانند سهل و سریع از خدمات مترو استفاده کرده و از آن بهره‌مند شوند. با کاهش سرفاصله حرکت قطارها و افزایش واگن‌ها، تردد مسافران به‌ویژه در ساعت‌های پیک سهل‌تر و روان‌تر خواهد شد. با خدمات‌رسانی بهتر، استفاده سهل‌تر و تردد سریع‌تر مسافران در خطوط مترو، حتی برای افرادی که دارای اتومبیل شخصی هستند، حمل‌ونقل ریلی به‌عنوان یک حمل‌ونقل پاک و در دسترس، به نخستین انتخاب برای سفرهای شهری تبدیل می‌شود.
متروی تهران روزانه چند مسافر را جابه‌جا می‌کند و در مجموع ظرفیت و توان جابه‌جایی چند مسافر را دارد؟
بیشترین تعداد مسافر جابه‌جا شده در متروی تهران 3میلیون‌و200 هزار نفر در روز است که به مراسم تشییع پیکر شهید حاج قاسم سلیمانی برمی‌گردد. در اواخر سال98 و همچنین سال99 به‌دلیل کرونا تعداد مسافران مترو نزول پیدا کرد و به حدود یک‌میلیون‌و500هزار نفر در روز رسید. در سال‌جاری شیب کاهش مسافر تغییر کرده و رو به افزایش است که به حدود روزانه یک‌میلیون‌و800هزار مسافر در روز رسیده است.
اگر مطالبات و نیاز‌های اصلی تامین و برطرف شود، متروی تهران توانایی و ظرفیت جابه‌جایی حدود 3میلیون مسافر در روز را دارد. البته باید در ساعت‌های پیک و ایستگاه‌های تقاطعی برای اینکه شهروندان سفری راحت داشته باشند تعداد قطار‌ها را افزایش داده و از قطار‌های کمکی استفاده کنیم.
متروی تهران امروز در بین مترو‌های جهان چه جایگاهی دارد و از چه ویژگی‌ای برخوردار است؟
متروی تهران در ارائه خدمات به مسافران امروز ارزان‌ترین متروی جهان محسوب می‌شود. البته درخصوص بهتر شدن و بالاتر رفتن کیفیت خدمات ارائه شده، زیبا‌سازی‌ و هویت‌بخشی به ایستگاه‌ها، اجرای برنامه‌های فرهنگی و اجتماعی مانند موزه مترو و اجرای برنامه‌های سنتی و آیینی در سال‌های گذشته غفلت‌هایی صورت گرفته است که ان‌شاءالله تلاش می‌کنیم تا این موارد هم برطرف شده و شاهد ارتقای کیفیت و افزایش خدمات در ایستگاه‌های مترو باشیم.