مریم سرخوش- روزنامه‌نگار
وقت خانه‌تکانی است، مردم به تکاپو افتاده‌اند؛ از تمیزی پنجره‌ها و اتاق‌ها تا سروسامان دادن به کمد و قفسه‌ها حتی یخچالی که یک سال است داروها در گوشه‌کنار طبقاتش جاخوش کرده‌اند؛ همان داروهایی که برخی‌شان تاریخ مصرف گذشته‌اند و به عادت ایرانی‌ها هر سال چند هفته مانده به آخر سال، دور انداختن‌هایشان همراه با دیگر زباله‌های معمولی آغاز می‌شود.
اقدامی که به‌گفته نوشین محمدحسینی، مدیرکل دفتر نظارت و پایش مصرف فراورده‌های سلامت‌محور«خطرناک» است، چرا که اثرات مخرب و سرطان‌زای آن از روش‌های مختلف به چرخه زندگی افراد برمی‌گردد. به تأکید متخصصان سرانه مصرف دارو در کشور ۳ تا 4برابر سرانه مصرف جهانی است و ایران با جمعیت ۸۰میلیونی به اندازه کشور 1.5میلیارد نفری چین دارو مصرف می‌کند که ۱۰ تا ۱۵درصد آنها خودسرانه است. بخشی از آنها هم به‌دلیل نگهداری نامناسب و تمام شدن تاریخ مصرف همراه با زباله‌های معمولی دور ریخته می‌شوند. اما امسال وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو با راه‌اندازی یک پویش جدید، قصد دارند شیوه علمی‌تر برای امحا و دورریز کردن زباله‌های دارویی خانه‌ها فراهم کنند. راه‌اندازی این پویش، خبری است که محمدحسینی دیروز در نشست خبری مجازی به آن اشاره کرد و گفت: «در روزهای آینده با همکاری داروخانه‌ها، جعبه‌هایی برای جمع‌آوری داروهای تاریخ مصرف گذشته و دورریز درنظر گرفته می‌شود و احتمالا شرایطی فراهم خواهد شد که مردم این زباله‌های دارویی را تحویل داروخانه‌ها بدهند.»
به‌گفته مدیرکل دفتر نظارت و پایش مصرف فراورده‌های سلامت محور، در پایان هر سال بخش زیادی از آلاینده‌های دارویی در دوره خانه‌تکانی‌های نوروزی همراه زباله‌های معمولی وارد چرخه طبیعت می‌شوند و خطرات ناشی از دفع غیراصولی و غیربهداشتی زباله‌ها قابل توجه است. به‌گفته محمدحسینی آنتی‌بیوتیک‌ها جزو داروهای پرخطر در این زمینه هستند و باید جلوی دورریزشان را گرفت: «گاهی مصرف این دارو در روند درمانی ناقص می‌ماند یا حساسیت دارویی، اثربخش نبودن آن و نگهداری غیراصولی منجر به دورریزشان می‌شود. آنتی‌بیوتیک‌ها اگر در زباله معمولی قرار گیرند، می‌توانند دوباره به چرخه زندگی برگردند و این مسئله از طریق سبزی، آب آشامیدنی، گیاهان یا حیوانات مصرف‌کننده سبزی صورت می‌گیرد و مقاومت میکروبی ایجاد می‌کنند.
مقاومت میکروبی هم یعنی اینکه دوره درمان بیماری‌های عفونی طولانی‌تر می‌شود و امکان درمان‌هایی ازجمله پیوند و شیمی‌درمانی را کم می‌کند.» او ادامه داد: «داروهای شیمی‌درمانی هم اگر باقی بمانند به هیچ عنوان نباید در زباله‌های معمولی دور ریخته شوند، چرا که به‌شدت سرطان‌زا هستند و معمولا از طبیعت حذف نمی‌شوند. اگر دقت کافی درخصوص امحای آنها صورت نگیرد به‌شدت برای سلامت جامعه پرخطر خواهند بود. داروهای هورمونی هم جزو همین داروهای پرخطر هستند.» این مسئول معتقد است که اگر 25میلیون خانواده ایرانی در همین چند روز پایانی سال هر کدام 100گرم دارو را به شکل غیراصولی دورریز کنند، 25هزار تن آلاینده دارویی خطرناک وارد چرخه طبیعت می‌شود و این بسیار نگران‌کننده خواهد بود:«سال‌های گذشته پویش‌هایی برای اطلاع‌رسانی مناسب امحای درست پسماندهای دارویی صنایع و داروخانه‌ها انجام شد، در ارتباط با داروهای خانگی هم باید اقداماتی انجام شود چرا که نحوه حذف این داروها بسیار مهم است.»
او در پاسخ به سؤال همشهری درباره چگونگی اقدام خانواده‌ها برای دور ریختن این داروها توضیح داد: «تا سال گذشته توصیه این بود که افراد داروهای تاریخ مصرف گذشته را در 2بسته‌بندی جداگانه برای داروهای معمولی و وسایل برنده و شیشه‌های شربت درنظر بگیرند اما امسال توصیه‌های دیگری داده شده است. بهترین روش، تحویل این داروها به داروخانه‌هاست، چرا که پزشکان داروساز ما نسبت به نگهداری این زباله‌ها تا زمان تحویل به ما اطلاعات کامل دارند. بر این اساس احتمالا در روزهای آینده جعبه‌هایی در داروخانه‌ها برای جمع‌آوری زباله‌های دارویی منازل ایجاد شود و ما پس از جمع‌آوری نهایی آنها را تحویل شرکت‌های امحا می‌دهیم.» محمدحسینی درباره زمان آغاز این پویش هم گفت: «از روز گذشته اطلاع‌رسانی در این‌باره آغاز شده و زمان تحویل داروهای دورریز به داروخانه‌ها اطلاع‌رسانی خواهد شد. بنابراین از مردم خواهش می‌کنیم در خانه تکانی‌ها، داروهای دورریزشان را داخل زباله‌های معمولی قرار ندهند و تا زمان اطلاع‌رسانی از سوی ما به همان شیوه‌ای که اعلام کردیم نسبت به بسته‌بندی و نگهداری موقت آنها در مکانی ایمن و دور از دسترس کودکان اقدام کنند.»
این مسئول همچنین در پاسخ به سؤال دیگر همشهری درباره اینکه آیا آماری از داروهای تاریخ مصرف گذشته داریم، گفت:«داروهای دورریز در جایی ثبت نمی‌شوند و آمار دقیقی از آنها نداریم. اما اگر مقایسه بین آمار فروش و تجویز داروها داشته باشیم اختلاف بزرگ آنها نشان می‌دهد که بسیاری از داروها به‌صورت خودسرانه خریداری می‌شوند. اگر چه این مسئله به تنهایی عامل مصرف داروهای خودسرانه نیست چرا که در کشور ما دارو به‌شدت ارزان است و این ارزانی بیش از اندازه باعث می‌شود که قاچاق معکوس در کشور رخ بدهد و در کشورهای همسایه با قیمت بالاتر فروخته شود.» او ادامه داد: «در خانه تمام ایرانی‌ها باکس دارو و انواع و اقسام داروهای آنتی‌بیوتیک و مسکن وجود دارد و در این‌باره باید فرهنگسازی و اطلاع‌رسانی صورت بگیرد که مردم بدانند نگهداری دارو اقدامی بسیار خطرناک است. آنها باید از همین امروز مصرف دارو به میزان نیاز و برای مشکلی که واقعا وجود دارد محدود کنند. البته برخی داروها به‌عنوان کمک‌های اولیه باید به تعداد کم در هر خانه‌ای باشد و در این‌باره مردم می‌توانند با راهنمایی پزشکان داروساز نسبت به نگهداری‌شان اقدام کنند.»
25هزار تن آلاینده دارویی خطرناک در خانه‌ها
سازمان غذا و دارو از راه‌اندازی پویشی برای جمع‌آوری داروهای دورریز خانه‌ها خبر می‌دهد
در همینه زمینه :
