عبور از دوره انفعال به دولت پاسخگو

روابط دولت با مردم یک نیمسال پس از آغاز به‌کار دوره اجرایی سیزدهم، دیگر تنها یک سویه نیست و سیگنال‌های دریافت پیام‌های مردم را نیز مخابره می‌کند. با وجود تبلیغات جبهه سیاسی مقابل دولت سیدابراهیم رئیسی، واکنش‌ها و رفتارهای سیاسی دولت سیزدهم کمتر نشانه‌هایی از «بی‌تفاوتی»، «انفعال» و «مقاومت» دولت پیشین مقابل مطالبات مردم دارد. پذیرش نقصان‌ها، واکنش بموقع و برنامه‌ریزی حل مسائل، رویکردهای قابل ملاحظه دولت رئیسی مقابل آسیب‌ها، معضلات و گاهی بحران‌ها بوده است. 6ماه سکانداری رسمی دولت سیزدهم، چهره موفقی در سکانداری حرکت دستگاه اجرایی کشور بر مرز ظریف حفظ اعتدال و آرامش و پرهیز از رفتارهای هیجانی ارائه کرده است. فشار رقبای سیاسی برای ترسیم دوقطبی‌های حاد سیاسی، اقتصادی و اجتماعی و سوق‌دادن دولت رئیسی به سمت یکی از این میدان‌ها طراحی زیرکانه‌ای برای متوقف‌کردن «دولت مردمی» در میدان حاشیه‌ها بود. این راهبرد مخالفان رئیسی، از همان ماه‌های منتهی به انتخابات ریاست‌جمهوری خردادماه1400 خودنمایی می‌کرد و به‌عنوان مهم‌ترین دستور کار آنها پس از پیروزی او در انتخابات نیز دنبال شد.
رقبای سیاسی دولت اگر در جریان رقابت‌های ریاست‌جمهوری سیزدهم نمی‌توانستند تصویر مشخص و جامعی از برنامه‌های خودشان برای حل بحران‌های برآمده از دولت همسوی روحانی ارائه کنند، می‌توانستند قالب‌های تحمیلی و مواضع ساختگی خودشان را به رقیب تحمیل کنند و درنهایت او را به حاشیه ببرند. هوشمندی دولت سیدابراهیم رئیسی که طی هفته‌های اخیر حتی برخی رقبا را نیز وادار به اعتراف کرد، تسلیم‌نشدن در چنین فضایی و زمینگیرنشدن میان تار و پودهای این دام بزرگ بود. رئیس دولت سیزدهم از همان دوره رقابت‌ها تا تشکیل دولتش نشان داد علاقه‌ای به روش‌های مجادلات کلامی و نیش و کنایه‌های جناحی و تقابل‌سازی‌ رئیس دولت سابق ندارد. رئیسی در این مسیر حتی متفاوت از کاندیداهای همسوی خود عمل کرد. او به وضوح در همین مدت کوتاه ریاست‌جمهوری، رئیس‌جمهور کم‌گو و متمایزی در ارائه سخنرانی‌های موجز، به وقت ضرورت و شدیدا پرهیزکننده از حاشیه‌برانگیزی و اختلاف‌افکنی جلوه کرده است. حد نهایی انتقادات او از عملکرد دولت حسن روحانی همان تعبیر «بانیان وضع موجود» برای اصلاح مدیریت‌ها و «تحول» در کشور بود. این در حالی بود که رقبای سیاسی در دولت قبل «دروغگو»، «کم‌سواد»، «بی‌شناسنامه» و «کم‌عقل» خطاب می‌شدند. شاید یکی از علت‌های نشست مشترک سیدابراهیم رئیسی با رقبای سیاسی در نخستین روزهای پیروزی در رقابت‌ها همین طرح مواضع اعتدالی و به‌دور از حب و بغض‌های سیاسی بود. حلقه اطرافیان رئیسی نیز در دولت سیزدهم با کنترل‌ها و دقت‌نظر رئیس دولت کمترین حاشیه‌سازی‌ها و انحراف از متن وظایف را داشته‌اند و در مقام چهره‌ساختن از خود نیستند؛ این ماه‌ها مردم کمتر از دفتر رئیس‌جمهور و مشاورانش می‌شنوند و بیشتر از خود رئیس‌جمهور و کابینه‌اش پاسخ دریافت می‌کنند. «تدبیر و امید» شعار دولت دوازدهم بود و رئیس دولت سیزدهم تا ششمین ماه فعالیت خود، در عمل چهره پایبندتری به حرکت در مسیر اعتدال و تدبیر بوده است. او در نخستین نشست مطبوعاتی خود پس از انتخابات گفته بود: «دولت مربوط به جناح خاصی نخواهد بود و کسانی هستند که وطن‌دوستند و دغدغه انقلاب و دغدغه رفع مشکلات مردم را دارند.»
تدبیر دولت سیزدهم، ترفند رقبا در «کلیشه‌سازی»، «قالب‌بندی» و «دسته‌بندی» این دولت در ردیف دولت‌های نهم و دهم و محمود احمدی‌نژاد رئیس‌جمهور سابق را نیز خنثی کرد و فاصله واضح دولتش با رفتارهای افراطی آن دولت‌ را به نمایش گذاشت. رئیسی گام در مسیر مهمی برای ترمیم چهره مدیریت دولت‌های اصولگرا و تراز ساختن رفتارهای حرفه‌ای سیاسی و حزبی این جریان مقابل رقبای اصلاح‌طلب گذاشته است؛ روندی که ادامه آن می‌تواند ذهنیت جامعه را نسبت به رفتارهای افراط و تفریطی دوره‌های قبل ترمیم کند و هدف تقویت سرمایه اجتماعی و اعتماد عمومی مدنظر دولت‌های قبل را در عمل برآورده کند.
ماجرای حذف ارز 4هزار و 200تومانی، محدودکردن اینترنت و فعالیت شبکه‌های مجازی، متوقف‌شدن مذاکرات هسته‌ای، اخراج استادان دانشگاه‌ها، گرانی و نوسان تأمین کالاهای اساسی، بی‌توجهی روسیه در سفر رئیسی به این کشور و ماجرای اعتراضات صنفی همچون فرهنگیان تنها بخشی از آزمون‌ها و میدان‌های تصمیم دولت سیزدهم در کنار صحنه‌سازی‌های جعلی و تبلیغات سوء، علیه دولت رئیسی بوده است. پاسخگوبودن و بی‌تفاوت ردنشدن از کنار موضوعات جامعه و سرپوش نگذاشتن بر آنها گام اصلی، مقدمات و اساس کار رئیسی در اصلاح‌ رویکردهای دولت سابق بوده است. برخی همچون اتهام اخراج استادان با توضیح واقعیت ماجرا رفع شدند، برخی با رویکردهای عملگرایانه دولت مانند مذاکرات هسته‌ای اثبات شدند و برخی دیگر همچون ماجرای سفر رئیسی به روسیه با صبر و بردباری به‌دست آمدند و مشخص شد سفر رئیس دولت سیزدهم نیز از الگوی مشخص سفر بسیاری از مقامات کشورهای دیگر به روسیه و نحوه استقبال پوتین از آنها پیروی می‌کند و از حرمت دولت و ملت کاسته نشده است.
دولت سیزدهم در موارد اشاره‌شده به‌درستی خودش در جایگاه مطالبه‌گر نشست و در مواردی همچون کاهش پهنای باند اینترنت، خود را در جایگاه حامی و در صدد رفع مشکلات و در جهت بهبود آن نشان داد. قرارگرفتن در دسته‌بندی جعلی و موضع‌سازی‌های دروغین مخالفت دولت سیزدهم با اینترنت و شبکه‌های اجتماعی، مخدوش‌ساختن ویترین دولت را هدف گرفته بود. دولت سیزدهم عملا در موضوع دیپلماسی و روابط خارجی نیز با طرح اظهارات شفاف وزارت امور خارجه مبنی بر ضرورت و تسریع مذاکرات اتمی و رفع تحریم‌ها از چهره صلح‌طلبانه و آشتی‌جویانه این دولت مقابل تبلیغات سوء مخالفانش دفاع کرده است. این رویکرد دولت رئیسی، دوقطبی‌سازی مخالفان را عقیم گذاشت. نمایندگی مطالبات عموم ملت اگرچه شعار همه دولت‌ها در ادوار مختلف اجرایی کشور بوده است، اما در عمل، جریانات و حلقه‌های قدرت شکل‌گرفته حول روسای جمهور و تبلیغات مخالفان، مانع بزرگی در انتقال خواست مردم به پاستور و قلب نهاد ریاست‌جمهوری بوده‌اند. اما این دولت سیزدهم است که در ادامه راه 4ساله خود با بازگذاشتن مجرای ارتباطی خود با مطالبات واقعی مردم و بازتاب مناسب آنها در مجموعه فعالیت‌ها و عملکردهایش می‌تواند به دولتی ماندگار و بانی تحول بزرگ در کشور تبدیل شود.