ققنوس بی‌یال و اشکم

سعید باباوند- طراح گرافیک

باز پـوسـتـرهـای جشنواره‌های فجر منتشر شدند و همهمه طعنه‌زنان هم شروع شد؛ ازجمله پوستر جشنواره چهلم فیلم فجر که گویا از همه بیشتر محل بحث شده. من این‌بار می‌خواهم کنار طراح پوستر این دوره بایستم و از او دفاع کنم. مگر چند دوره پیش از این، پوستری بهتر از این دیده‌اید که متوقعید این‌بار کار درخشانی ببینید؟ سال‌هاست در بر همین پاشنه می‌چرخد. اگر گاهی به اشتباهی از دست مدیری دررفته و پوستر قابل تحملی از مجموعه فجر بیرون آمده، جای تعجب است. دقیقا می‌توانم بگویم از دوره بیستم جشنواره فیلم فجر وضع همین است؛ پوسترهایی غالبا بزک‌ودوزکی و بی‌مغز. نمی‌خواهم بگویم که قبل از آن شاهکار خلق می‌شده اما هر چه بوده چند آب پاک‌تر از حالا بوده است. و البته 3پوستر از مجموعه پوسترهای فجر در حافظه تاریخی گرافیک ما مانده است؛ پوستر حسین خسروجردی برای دوره یازدهم، پوستر رضا عابدینی برای دوره چهاردهم و پوستر سیامک فیلی‌زاده برای دوره شانزدهم.
اما یک سؤال که پیش از این هم بارها پرسیده‌ام و جوابش ربط پیدا می‌کند به وضع پوستر جشنواره فیلم فجر امسال؛ چرا حتی طراحان صاحب‌نامی که قبل از دوران بیستم هم کار می‌کردند نتوانستند برای جشنواره فیلم فجر پوستر هم‌سنگ و هم‌وزن دیگر آثار خودشان بسازند؟ چرا پوسترهای ابراهیم حقیقی برای جشنواره فیلم فجر قابل مقایسه با کارهای ابراهیم حقیقی جوان برای جشنواره فیلم تهران نیست؟ چرا حتی پوستر مرتضی ممیز برای دوره هشتم جشنواره، نشانی از مرتضی ممیز ندارد؟  به گمان من که جواب مشخص است. همانقدر که فرزند به پدر و مادرش شبیه است، پوستر هر رویدادی به محتوا و ساختار آن رویداد شباهت دارد. جشنواره فیلم فجر آیا جشنواره معتبر و بزرگ و درخشانی است که پوسترش اهمیت جهانی پیدا کند؟ فکر نمی‌کنم. آن دورانی که همین جشنواره نیم‌بند ملی، مدیران شایسته‌ای داشت چند پوستر خوب و درخشان هم برایش ساخته شد که می‌توانیم برویم ببینیم آن دوران چه فیلم‌هایی روی پرده رفته‌اند و اکنون چه فیلم‌هایی. رابطه کاملی بین ظرف و مظروف برقرار است. حالا هم گویا سال‌هاست مدیران جشنواره تصمیم گرفته‌اند به‌خودشان زحمت ندهند و کار را به طراح صاحب‌نام یا خلاقی نسپرند. یک طراح ناشناس بهتر می‌تواند سلایق مدیران را به‌جا بیاورد و همین شده که می‌بینید. اشکال از طراح نیست. برای این وضعیت فرهنگی ما همین پوستر بی‌شکل که شبیه جلد کاتالوگ گزارش عملکرد جشنواره است، بهتر کار می‌کند. یک تخته رنگ آبی کبالت همراه چند لکه طلایی و نقره‌ای که برای مدیران یادآور هنرهای سنتی ایران است و والسلام.