این شهر دریا ندارد

شیدا اعتماد

نام بعضی از کوچه‌ها در شهر بزرگ انگار از آرزویی ناممکن سرچشمه گرفته است. در شهری که در تمام عمرش باران درست حسابی به‌خودش ندیده، هرگز رودی پر آب از آن عبور نکرده و هیچ وقت بوی دریا را نشنیده، کوچه ساحل یعنی چه؟ مگر نه اینکه برآمده از آرزویی است که در یک صبح زرد و خاکستری  و سرد، ساحل را به یاد مخاطب بیاورد؟
کوچه باغ‌هایی که محو شده‌اند و اسم‌هایشان جا مانده و همین هم احساس را به مخاطب می‌دهند. کوچه‌ای با نام باغ گیلاس یعنی اینجا زمانی باغی بوده با درخت‌های سرشار از میوه و حالا تا چشم کار می‌کند برج است و آدم‌هایی که خانه‌هایشان را مثل قوطی کبریت، عمودی روی هم چیده‌اند. در کوچه باغ گیلاس حتی یک درخت گیلاس هم نیست که خاطره باغ را روایت کند. برخی از محله‌های قدیمی پر از این کوچه‌ها هستند. باغ سیب. کوچه‌باغ.


نام‌ها، خالی از اصل خودشان شده‌اند. شده‌اند خاطره‌ای دور که کسی دیگر آن را به یاد نمی‌آورد. خاصیت شهر بزرگ همین است. در خیابان بهارش هم زمستان است. محله آسمانش هم خاکستری است. کوچه بهشت‌اش باریک است و خیابان آرزو راه به جایی ندارد. شهر بزرگ پر است از اسم درخت‌ها و گل‌هایی که روی کوچه‌های سیمانی نشسته‌اند. پر است از آنچه زمانی داشته و آنچه هرگز نداشته. دریا و ساحلی که نداشته و باغ و درختی که زمانی داشته.
هرچه شهر زشت‌تر و متراکم‌تر می‌شود، نام‌های زیباتری روی کوچه‌ها و ساختمان‌هایش می‌گذارد. انگار که بخواهد زشتی رو به گسترش خودش را با زیبایی نام‌ها بپوشاند. اما نام‌ها به تنهایی نمی‌توانند چیز زیادی به شهر ببخشند.
برای محله‌ها و کوچه‌های شهر نام‌هایی مناسب هستند که چیزی از گذشته را به امروز بیاورند. نگذارند باغ و درخت و گل فقط خاطره باشد. نگذارند چشم مخاطب سرگردان در کوچه‌ها بچرخد و چیزی در خور تماشا پیدا نکند. تا می‌شود باید به شهرها، سرسبزی اضافه کرد. باید به جنگ خاکستری جاری رفت. کاش قانونی همه ساکنان شهر را موظف می‌کرد   روی تمام بالکن‌ها، تمام هره‌ها و پنجره‌ها و تمام پشت بام‌های شهر گل و گیاه و درخت بکارند. آن وقت شاید جای خالی باغ‌هایی که زمانی بوده‌اند، دیگر این‌طور توی ذوق نمی‌زد و مخاطب شهر راهی برای ادامه دادن و نفس کشیدن پیدا می‌کرد.