بازی‌ها وطنی می‌شوند

نگار حسینخانی- روزنامه‌نگار

دنیای اسباب‌بازی‌ها دنیای شگفتی است. هرچند کشور ما در این حوزه بسیار نوپاست اما کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان چند سال است به شکل پیگیرانه و با ایجاد مسابقه و... به تهیه و تولید سرگرمی پرداخته است. کانون از نخستین شرکت‌های تولید سرگرمی به‌صورت دولتی است که از سال1360، دفتر سرگرمی‌هایش را با توجه به نیاز مخاطب کودک و نوجوان در کنار تولیدات دیگرش راه‌اندازی کرده. با توجه به اینکه مراکز کانون در سطح کشور به یک‌هزار مرکز ثابت، سیار شهری، روستایی و پستی می‌رسد، به تازگی برنامه‌ریزی‌هایی نیز برای تولید اسباب‌بازی توسط شورای کارشناسی شکل گرفته است. از سال1397تاکنون هم، کانون به سمت تعامل سازنده با بخش‌های خصوصی حرکت کرده و محصولات مشترکی را برای ارائه به مخاطب تولید کرده. درباره این فعالیت‌ها و بیشتر با محسن حموله، مدیرکل سرگرمی‌های سازنده و بازی‌های رایانه‌ای کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان گفت‌وگو کرده‌ایم.

در سال‌های اخیر برای تولید اسباب‌بازی و سرگرمی چه اقدام مهمی صورت گرفته است؟
از نکته‌های بسیار مهم در چندسال اخیر می‌توان به برگزاری جشنواره ملی اسباب‌بازی که با مشارکت تولیدکنندگان اسباب‌بازی ایران برگزار شد اشاره کرد که این جشنواره برای نخستین‌بار در دوره چهارم و پنجم به‌صورت تخصصی با معرفی توانمندی‌های این صنعت در کانون برگزار شد. دوره ششم هم به‌دلیل شیوع بیماری کرونا مجازی بود.
برای تولید اسباب‌بازی به چه معیارهایی توجه می‌شود؟
کانون به‌دنبال الگوسازی و شناسایی استعدادها در همه حوزه‌های کاری خود است و بیشتر تمرکز روی ایده‌های ایرانی است. بر همین اساس، با توجه به تأکید و فرمایشات مقام معظم رهبری درباره اسباب‌بازی، چند سالی است گروهی از کارشناسان روی پیوست فرهنگی و معرفی الگوهای ایرانی تمرکز کرده‌اند. تولید سرگرمی اسباب‌بازی در اداره کل سرگرمی‌های سازنده و بازی‌های رایانه‌ای از طریق دریافت پیشنهادها، ایده‌پردازان و طراحان داخلی به گروه کارشناسی و تکمیل طرح نظارت بر تولید صورت می‌گیرد. در این فرایند ابتدا طرح‌های ارائه شده از سوی طراحان مورد‌بررسی قرار می گیرد. در مرحله بعد با کمک کارشناسان طرح‌ها تکمیل و به مرحله تجاری‌سازی نزدیک می‌شود و در نهایت با وجود موانع، محصول مورد‌نظر تولید می‌شود. در تولید اسباب‌بازی و سرگرمی در کانون مواردی مانند خلاقیت، حضور عناصر فرهنگ ایرانی اسلامی، ایجاد روحیه سازندگی و کشف در مخاطب مورد توجه است. از همین‌رو در راستای سازماندهی فرایند دریافت ایده، رویدادی با عنوان رویداد ایده‎ آزاد اسباب‌بازی از سال1397در کانون شروع به‌کار کرده و در 3دوره برگزاری، بستر مناسبی برای جذب ایده‌ها و هدایت ایده‌پردازان فراهم شده است. در هر دوره، 140ایده توسط دبیرخانه این رویداد دریافت می‌شود. در بررسی اولیه حدود40 ایده منتخب به مرحله بعد راه پیدا می‌کند. در این مرحله ایده‌ها توسط راهنمایان، مربیان و کارشناسان حوزه بازی و اسباب‌بازی تکمیل شده و به شرایط تولید نزدیک می‌شوند. در نهایت 12ایده نهایی که بیشترین شرایط لازم برای تولید در کشور را دارند معرفی می‌شوند. این رویداد، بستر مناسبی برای شناسایی استعدادهای جوان فراهم می‌کند.
استانداردها در تولید اسباب‌بازی چگونه رعایت می‌شود؟
اگر تولیدکنندگان نتوانند استاندارد اسباب‌بازی را کسب کنند، مشکلات زیادی ایجاد می‌شود؛ چراکه اسباب‌بازی تماما با زندگی کودک و نوجوان مرتبط است. در این زمینه، سازمان ملی استاندارد هم باید نظارت بیشتری روی اینگونه تولیدات در سطح چرخه تولید یا بازار داشته باشد و اگر اجناس نامرغوب و بی‌کیفیتی مشاهده ‌شود، باید سریعا برخوردهای قانونی صورت گیرد. هم‌اکنون6هزار‌و204استاندارد را سازمان ملی استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران تدوین کرده که از سال1382رعایت آن برای تمام اسباب‌بازی‌های تولید داخل و وارداتی الزامی است. اسباب‌بازی‌های تولید داخل با رعایت این استاندارد می‌توانند نشان ملی استاندارد را دریافت کنند و در بسته‌بندی محصول به‌کار ببرند.
در آینده باید منتظر چه سرگرمی و اسباب‌بازی‌های دیگری باشیم‌؟
برای سال1400در روزهای تابستان، سرگرمی آموزشی و فکری «تتابرد» تولید شده که خود شامل 70بازی است که بچه‌ها از طریق آن می‌توانند حتی اسباب‌بازی طراحی کنند. این سرگرمی با حمایت کانون توسط بخش خصوصی تولید شده و در فروشگاه‌ها موجود است. قرار است لیگ مسابقات از طریق سایت و فضای مجازی برای این بازی برگزار شود. دیگر سرگرمی تولید شده، بازی رومیزی «هفت گنبد» با الهام از ادبیات و متون کهن فارسی است. این سرگرمی بر مبنای روایت کتاب هفت پیکر نظامی گنجوی است. سومین تولید کانون در بخش بازی‌های رایانه‌ای «حروف‌چین» است. این بازی هم برای گروه سنی 6سال به بالا با توجه به ادبیات فارسی در چهار بخش شعر چین، حرف چین، شرح چین و مسابقه آماده شده که علاقه‌مندان می‌توانند از طریق کافه بازار آن را تهیه کنند. برای ماه‌های پایانی سال هم سرگرمی‌های باغ فرش که از طرح‌های منتخب رویداد ملی ایده آزاد است، تولید خواهد شد. کرم اندازه‌گیر نیز با توجه به پیوست کتاب و بازی طراحی و برای نخستین‌بار منتشر شده. کتاب بازی پارچه‌ای، تولید شده و سرگرمی «کمی بزرگ‌تر» تجدید تولید خواهد شد. سرگرمی آموزشی و فکری «کلمه‌ساز انگلیسی» درباره مباحث کلمه‌سازی یا جمله‌سازی به زبان انگلیسی است. کتاب پازل آهو و پرنده‌ها هم با نگاه به پیوست فرهنگی از تولیدات کانون خواهد بود و بردگیم میهمانهای ناخوانده با توجه به کتاب و شخصیت‌های قصه تولید خواهد بود.
قیمت اسباب‌بازی‌ها و قدرت خرید خانواده باعث شده بازار سرگرمی‌ها کم‌رونق شود. اسباب‌بازی‌ها چگونه قیمت‌گذاری می‌شوند؟
قیمت مصرف‌کننده محصول براساس قیمت تمام‌شده محاسبه می‌شود به این صورت که وقتی محصولی تولید می‌شود، قیمت تمام‌شده مشخصی دارد (براساس متریالی که استفاده شده و هزینه‌های تولید آن) قیمت تمام‌شده محصول که مشخص شد، هزینه توزیع و پخش آن و نیز سود مغازه‌دار یا فروشنده محصول به آن اضافه می‌شود و در نهایت قیمت مصرف‌کننده به‌دست می‌آید. ولی اینکه اسباب‌بازی گران شده است این هم تابع نوسانات اقلام در بازار است. هم‌اکنون، تولیدکنندگان به‌دلیل نبود شرایط مناسب در خرید متریال یا دیگر هزینه‌های مورد‌نیاز، دچار مشکلات عدیده شده‌اند و دولت باید برای تولید و رونق صنعت اسباب‌بازی و کاهش قیمت نهایی نیز یارانه‌هایی درنظر بگیرد و مساعدت‌ها و تدابیری نیز در این‌باره اندیشیده شود.