سقوط آزاد لیر
لیر ترکیه در اثر سیاستهای اقتصادی اردوغان با افت تاریخی روبهرو شده است
لیر ترکیه طی روز گذشته 6درصد دیگر افت کرد تا نرخ برابری آن با دلار به 17.6 برسد؛ رقمی که تاکنون بیسابقه بوده است. به این ترتیب، پول ملی ترکیه طی سالجاری میلادی یعنی طی 11ماه 50درصد از ارزش خود را از دست داده است. 30درصد از ریزش ارزش لیر، مربوط به یکماه گذشته است.
افت 6درصدی لیر طی روز یکشنبه پس از آن رخ داد که رجب طیب اردوغان، رئیسجمهور ترکیه، تأکید کرد به سیاست اقتصادی خود برای پایین نگه داشتن نرخ بهره بانکی ادامه خواهد داد. این در شرایطی است که تورم در ترکیه به شکل چشمگیری رشد داشته و به حدود 22درصد رسیده و انتظار میرود سال آینده میلادی افزایش بیشتری یابد.
به گزارش رویترز، اردوغان در نطقی تلویزیونی با اشاره به اینکه در اسلام ربا منع شده گفت: «در حال کاهش نرخ بهره هستیم. از من انتظار دیگری نداشته باشید.» اردوغان گفت که بهعنوان یک مسلمان، آنچه را که خواسته آموزههای اسلامی است، انجام میدهد. او گفت که قبلا نرخ تورم ترکیه را به حدود ۴درصد کاهش داده و باز هم میتواند چنین کند.
منتقدان اردوغان اما میگویند که او با بهانه کردن آموزههای دینی بهدنبال توجیه کردن سیاستهای اقتصادی خود است؛ سیاستهایی که براساس اصول علم اقتصاد، یک روند اشتباه را دنبال میکنند. سیاست اقتصادی اردوغان در شرایطی که نرخ تورم بالاست غیرمتعارف به شمار میرود؛ چرا که در این شرایط بانکهای مرکزی نرخ بهره را افزایش میدهند، اما ترکیه طی ماههای اخیر در حال کاهش نرخ بهره بوده است. افزایش نرخ بهره در سراسر جهان ابزار دست بانکهای مرکزی برای مقابله با تورم است اما اردوغان این کار را «عامل اصلی همه بدبختیها» نامیده است. او برای اجرای سیاستهای مورد نظر خود، چندین بار روسای بانک مرکزی و همچنین وزیران دارایی دولت را تغییر داده است. آخرین مرحله کاهش نرخ بهره بانکی، روز پنجشنبه گذشته اتفاق افتاد و بانک مرکزی ترکیه تحت فشار اردوغان، نرخ بهره را از 15درصد به 14درصد کاهش داد. این چهارمین کاهش در چندماه اخیر بود که به سقوط بیشتر ارزش لیر در برابر دلار انجامید. این تصمیم هرچند رسماً اعلام شده ولی هیچیک از بانکها چنین نرخ بهرههایی را برای مشتریان خود اعمال نمیکنند. اما بازتاب چنین تصمیماتی طی یکماه و نیم گذشته موجب شده ارزش پول ترکیه در برابر ارزهای خارجی بهشدت کاهش پیدا کند. روز جمعه لیر 8درصد دیگر افت کرد و هر دلار بالاتر از ۱۷لیر خرید و فروش شد.
پس از تصمیم بانک مرکزی، نرخ ارز رکورد تاریخی خود را تجدید کرد و باعث شد بانک مرکزی ترکیه با تزریق ارز به بازار، برای کنترل بهای ارزهای خارجی مداخله کند.این اقدام توانست برای چند ساعتی نرخ ارز را ثابت نگه دارد، ولی بهای ارزها بار دیگر با سرعتی بیش از پیش، سیر صعودی گرفت.
رسانهها از بدتر شدن شرایط اقتصادی مردم ترکیه در پی کاهش ارزش لیر خبر دادهاند. پرستاران و کادر درمان ترکیه اخیرا در اعتراض به شرایط بد اقتصادی در 18 استان این کشور اعتصاب کردند. با سقوط ارزش لیر، مردم سعی دارند پولهای خود را به ارزهایی نظیر دلار آمریکا تبدیل کنند؛ اقدامی که خود به کاهش اسکناس ارزهای خارجی در بازار و در نتیجه افزایش دوباره قیمت آنها منجر میشود.
چشمانداز منفی اقتصاد ترکیه
مؤسسه «استاندارداندپورز» (S&P Global Ratings)، یکی از 3 مؤسسه بزرگ اعتبارسنجی بینالمللی، چشمانداز اقتصادی ترکیه را بهدلیل وضع اقتصادی این کشور را از «با ثبات» به «منفی» تغییر داده است. دلیل اصلی این تغییر، تورم بالا و کاهش ناگهانی ارزش پول ملی اعلام شده است.
استاندارداند پورز تغییری در ارزش بدهی ملی ترکیه نداده اما هشدار داده که اگر سیاستهای دولت نرخ مبادله لیر را بیشتر تضعیف کند، چشمانداز تورم را بدتر کند و خطر نابسامانی سیستم بانکی را افزایش دهد، این وضعیت ممکن است همچنان تغییر کند و شرایط بدتر هم شود. در گزارش اخیر این مؤسسه آمده است: «چشمانداز منفی، منعکسکننده خطرات فزایندهای برای اقتصاد ترکیه طی ۱۲ماه آینده است.»
پیشبینی میشود نرخ تورم در ترکیه در سال آینده میلادی باز هم افزایش داشته باشد.