رولزرویس احمدشاه هم اینجاست

سحر جعفریان

موزه خودروهای تاریخی ایران از سال ۱۳۸۲ تا ۱۳۹۴ سوله‌ای بزرگ بود که تعدادی از خودروهای لوکس و آنتیک سلطنتی در آن قرار داشت. موزه‌ای تقریباً ناشناخته و مهجور که ارزش تاریخی خودروهای موجود در آن مسئولان مربوطه را بر آن داشت با مدرن‌سازی ساختمان و مرمت خودروهای تاریخی، رونق را به آن بازگردانند. این اتفاق، با توجه به شیوع ویروس کرونا مدتی به تأخیر افتاد تا اینکه بالاخره نخستین روزهای آبان ۱۴۰۰ موزه افتتاح شد و به بهره‌برداری رسید. عکس‌های تماشایی از خودروهای گران‌قیمت و لوکس و اخبار شنیدنی افتتاح این موزه، پای علاقه‌مندان خودرو و تاریخ‌دوستان بسیاری را به حاشیه غرب تهران باز کرده است. گزارش ما، حاصل چند ساعت موزه‌گردی در بین خودروهای سلطنتی و تاریخی است که با هم می‌خوانیم.

  آغاز سفری مهیج به تاریخ
نونوار ساختمان نونوار موزه خودروهای تاریخی و کلاسیک در خیابان ۲۵ جاده مخصوص کرج که نمایان می‌شود، می‌توان پیش‌بینی کرد یک گردش هیجان‌انگیز انتظارتان را می‌کشد. با عبور از حیاط گلکاری شده و شیک، وارد سالنی آراسته به سنگ‌هایی با رنگ‌های طلایی و خاکستری خواهید شد که زیر نور لامپ‌های پرقدرت، برق می‌زنند. اینجا ابتدا باید دست‌های‌تان را زیر سنسور هوشمند دستگاه اتوماتیک ضدعفونی‌کننده قرار دهید و پاپوش‌های پلاستیکی بهداشتی به پا کنید. کمی بعد به سمت راست سالن هدایت می‌شوید تا کیف و وسایل اضافه خود را در کمدهای چوبی کوچک و قفل‌دار قرار دهید. سقف بلند موزه و تابلوهای راهنما، برای دقایقی خیره‌تان می‌کند. گلدان‌های بزرگ اطراف سالن و صندلی‌های انتظار نیز قدری از توجه‌تان را به خود جلب می‌کند. از هیجان این جذابیت‌های بصری هنوز به‌طور کامل رها نشده‌اید که چشم‌تان محفظه‌ای شیشه‌ای که کالسکه‌ای سلطنتی و باشکوه را میان خود جای داده است، می‌یابد. آرام پیش می‌روید و بازدید از موزه خودروهای کلاسیک و تاریخی با عبور از گیت ورودی آغاز می‌شود.

تشریفات تاجگذاری باکالسکه ناصری
جذابیت کالسکه سلطنتی ناصرالدین‌شاه قاجار که به «کالسکه ناصری» شهرت دارد، با شنیدن قصه‌ها و خاطره‌های تاریخی از آن بیشتر می‌شود. بازدیدکنندگان مقابل محفظه نگهدارنده این کالسکه رویایی برای دقایقی مشتاقانه و حیرت‌زده متوقف می‌شوند و داستان‌های آن را از جابه‌جایی شاهان قاجار، سفرای خارجی و تشریفات تاجگذاری تا لحظات آخر عمر ناصرالدین‌شاه، که به روایتی در آن سپری شده است، از زبان راهنمایان و کارشناسان موزه می‌شنوند. در تابلو اطلاعات کالسکه این‌طور خوانده می‌شود که کالسکه ناصری نخستین کالسکه سلطنتی ایران است که توسط معروف‌ترین کارخانه کالسکه‌سازی اروپا یعنی «واگن فابریک» در اتریش ساخته شد. کالسکه‌ای زرشکی رنگ با حاشیه‌هایی طلایی که آن زمان رئیس خزانه‌داری دربار، چیزی در حدود ۵ هزار تومان بابتش هزینه پرداخت کرد. رنگ کالسکه در دوران رژیم پهلوی اول به مشکی تغییر و کارکرد تشریفاتی پیدا کرد. ۸ اسب سفید اصیل ایرانی معمولاً این کالسکه را در مراسم‌ تاجگذاری به حرکت درمی آوردند.

راهرو موتورسیکلت‌های سلطنتی
راهرو سمت چپ موزه که راهرو «رفت» نیز خوانده می‌شود، ویژه نمایش ۴ موتورسیکلت سلطنتی از شرکت «هوندا» است که در طراحی و سرعت، از جمله مدل‌های کمیاب این شرکت هستند. علاوه بر آن، قطعات اصل و یدکی این موتورسیکلت‌ها نیز در ویترین‌های همان بخش موجود است. اگر جزئیات بیشتر و خواندنی درباره موتورسیکلت‌ها بخواهید می‌توانید اطلاعات روی تابلومشخصات هریک را مطالعه کنید. راهرو را که پیش بروید، تصاویر بزرگ از روند و مراحل تعمیر و مرمت خودروها خواهید دید که با توجه به خودروهای موجود در هر سالن روی دیوار راهروها نصب شده‌اند. انتهای این راهرو نیز چارتی دیواری وجود دارد که در نگاهی کلی به شما می‌گوید سیر تکامل خودروهای موزه براساس زمان ساخت و استفاده‌شان، چگونه بوده است.

اتاق‌های گفت‌وگو در راهرو برگشت
راهرو سمت راست یا همان راهرو «برگشت» هم به جایگاه‌های ویژه استراحت و گفت‌وگو برای بازدیدکنندگان و تماشای تابلوهایی از روند ساخت و نوسازی ساختمان موزه خودروهای کلاسیک در مدت کمتر از ۱۵ ماه اختصاص دارد. در این راهرو همچنین ویترین‌هایی از انواع قطعات خودروهای لوکس و درباری از فرمان گرفته تا ضبط صوت و قالپاق وجود دارد. بیش از یک‌صد قطعه خودرو که از مجموعه‌های مختلف دیگر جمع‌آوری شده است. در انتهای این راهرو و بعد از عبور از گیت خروجی، به سالن اصلی و اولیه، همان‌جا که کالسکه سلطنتی و باشکوه را میان محفظه‌ای شیشه‌ای یافته بودید، باز خواهید گشت.

سفارش گرانبهای احمدشاه
«رولزرویس سیلور گوست احمدشاهی» شاخص‌ترین و قدیمی‌ترین خودرویی است که می‌توانید در سالن شماره یک در کنار سایر خودروها تماشا کنید. موتور این خودرو، در ۳ دوره حکومت قاجار و پهلوی اول و دوم روشن شده و فعال بوده است. سفارش گران‌قیمت احمدشاه بعد از ساخته شدن در شهر منچستر، از ایالت‌های نیوانگلند امریکا، با دشواری‌های فراوان به ایران منتقل می‌شود تا این شاه قاجار از تجربه ماشین‌سواری که اغلب در انحصار اعیان و اشراف بود، لذت ببرد. این خودرو کم‌نظیر قبل از پیروزی انقلاب اسلامی برای انجام تعمیرات به شرکتی در انگلیس فرستاده و بعد از مدتی دوباره به ایران بازگردانده شد. جالب اینکه اتاق خودرو احمدشاهی با همان طراحی و پارچه اولیه بدون نیاز به تعمیر، باقی مانده است.

از مرسدس ۵۰۰ کا تا طولانی‌ترین خودرو جهان
در بین خودروهای کلاسیک و آنتیک سالن شماره ۲، می‌توانید مرسدس بنز ۵۰۰ کا (بزرگراه کوریر) با اتاق بی‌نظیری را که نمونه آن در دنیا یافت نمی‌شود ببینید. خودرویی که بعد از گذشت سال‌ها، خود شرکت مرسدس بنز همچنان با پیشنهاد مبالغ بسیار، سعی در مالکیت آن دارد. از این مدل پرسرعت ۵ نمونه دیگر تولید شده بود که در جریان جنگ جهانی دوم همگی از بین رفتند و تنها بازمانده این سری افسانه‌ای، در این موزه به نمایش گذاشته شده است. خودرو دیگر این سالن، «کرایسلر سی ۳۰۰» هدیه میلیون دلاری دولت وقت امریکا به مناسبت ازدواج محمدرضا پهلوی با ثریا اسفندیاری است که تجهیزات منحصربه فردی را در خود جای داده است. تجهیزاتی مانند مینی گرامافون، یخچال و میز پذیرایی که آن زمان به کارگیری آنها در هر خودرویی به مثابه آرزو می‌مانست. طولانی‌ترین خودرو جهان با ۶‌متر و ۵۹ سانتیمتر «لینکلن کانتینتال تاون کار» نام دارد که آن نیز در گوشه‌ای از سالن، بازدیدکنندگان را هیجان‌زده می‌کند.

 ضدگلوله سلطنتی
سوءقصد به جان رضاخان سبب شد تا رژیم وقت نسبت به تهیه «رولزرویس فانتوم ۴» که این روزها در سالن شماره ۳ موزه خودروهای کلاسیک نگهداری می‌شود، اقدام کند. خودرویی از شرکت رولزرویس امریکایی که با بدنه مقاوم در برابر حوادثی مانند آتش‌سوزی، ضدگلوله نیز طراحی شده است. این خودرو در دوران پهلوی دوم هم مورد استفاده قرار گرفت. در حال حاضر از سری فانتوم سلطنتی، نمونه دیگری در جهان موجود نیست. می‌توان این موزه با همه خودروهای تاریخی و سلطنتی‌اش را یکی از غنی‌ترین موزه‌های خودرو در جهان دانست.

ام پی وی تهران، محصول مشترک ۳ غول خودروسازی
داستان خودرو معروف به «ام پی وی تهران» در سالن ۴ یا همان سالن خودروهای سوپر فست چیست؟ خودرویی که نمونه آن در جهان نیست و برای نخستین بار در تاریخ، ۳ شرکت بزرگ خودروسازی یعنی «مرسدس بنز»، «پورشه» و «فولکس» در همکاری با یکدیگر خودرویی اسپرت ویژه ماشین پهلوی دوم طراحی کردند. این درست زمانی بود که ولیعهد به رانندگی علاقه پیدا کرده و قرار بود به‌زودی گواهینامه بگیرد. این خودرو به ۲ محور ترمز و ۲ سوئیچ نقره‌ای و طلایی مجهز است که با سوئیچ نقره‌‌ای می‌توان با ۲ دنده و ۳۰ کیلومتر در ساعت و با سوئیچ طلایی با ۴ دنده تا ۲۰۰ کیلومتر در ساعت رانندگی کرد. سوئیچ طلایی ویژه زمانی بود که ولیعهد موفق به دریافت گواهینامه شده بود. پیرس آرو لیموزین از دیگر خودروهای باارزش این موزه است. ساخت این خودرو را به‌ دستور رضاخان به شرکت آمریکایی «پیرس» سفارش داده بودند. موتور این خودرو ۶ سیلندر خطی است و در بدنه آن بیش از ۶‌کیلو طلا استفاده شده است. از سوپراسپرت‌‌های دیگر این مجموعه می‌توان به لامبورگینی میورا و کانتاش، فراری سوپر فست ۵۰۰، بیتزارینی، چند مدل پورشه مدل ۳۵۶ و پورشه ۹۱۱ توربو اشاره کرد.

مدیر موزه خودروهای تاریخی ایران
نوسازی موزه در ۱۵ ماه
«محمد فعال» مدیر موزه خودروهای تاریخی ایران با رد کردن همه نقدهایی که تاکنون به شیوه تعمیر و مرمت تعدادی از خودروهای لوکس وارد شده، می‌گوید: «اقدامات مربوط به تعمیر و مرمت خودروهای کلاسیک همواره طبق اصول علمی و استاندارد و زیر نظر کارگروهی از متخصصان انجام شده است. مجموع این اقدامات، مورد تأیید بسیاری از سازمان‌های ملی و بین‌المللی در عرصه خودروسازی و تعمیرات خودروهای لوکس قرار گرفته است.» فعال، با اشاره به وسعت ۱۱ هزار‌مترمربعی موزه در بخش مسقف می‌گوید: «فضای وسیع این موزه در بخش‌هایی مانند سالن‌های اصلی، سالن آمفی‌تئاتر، همایش و خزانه خودروها، ظرفیت مناسبی برای بازگویی تاریخ و اجرای برنامه‌های فرهنگی است که ظرف مدت کوتاه ۱۵ ماه با توجه به شرایط سخت کرونایی نوسازی و مدرن‌سازی شد. استقبال گسترده شهروندان در مدت کوتاه افتتاح موزه که بعضی از روزها آمار بیش از ۳۰ هزار نفر بازدید در یک روز ثبت شده، گواه این موضوع است که دانستن درباره تاریخ، همیشه برای افراد جذابیت داشته است. مجموعه ما نیز سعی دارد با بهره‌گیری از کارکنان متخصص و آموزش دیده و با در نظر گرفتن انتقادات و پیشنهادهای مراجعه‌کنندگان، استاندارد خدمات خود را به بالاترین سطح ممکن ارتقا بخشد.»
بازدید از موزه خودروهای تاریخی ایران همه روزه از ساعت ۹ تا ۱۷ به جز روزهای سوگواری با تهیه بلیت به مبلغ۳۰ هزار تومان و بلیت‌های تخفیف‌دار ویژه اقشار خاص مقدور است.

۲۱ خودرو سالن شماره یک از جمله قدیمی‌ترین خودروهای سلطنتی جهان هستند.

۳ خودرو موزه دارای تزیینات طلاکاری شده در قسمت داشبورد است.

۴ موتورسیکلت در معرض دید بازدیدکنندگان قرار دارد.

۱۶ خودرو کلاسیک در موزه نگهداری می‌شود.

۱ خودرو سلطنتی ضدگلوله در سالن ۲ موزه قرار دارد.

 چطور برویم
اگر با مترو می‌خواهید راهی موزه خودروهای کلاسیک شوید باید سوار قطارهای تهران‌ـ کرج شوید و در ایستگاه چیتگر قطار را ترک کنید. بعد از آن با اتوبوس شهرک دانشگاه، مسیر خود را تا ایستگاه موزه ادامه می‌دهید. البته این مسیر را می‌توانید با استفاده از اتوبوس‌های پارک‌سوار شهرک دانشگاه در میدان آزادی به راحتی طی کنید. اگر هم می‌خواهید با خودرو شخصی راهی موزه شوید باید از لاین کندرو جاده مخصوص کرج تا ۱۰ کیلومتری برانید و وارد خیابان ۲۵ شوید. ابتدای این خیابان همان‌جایی است که شما می‌توانید از موزه خودروهای کلاسیک و درباری بازدید کنید.