باشگاه سالمندان
دست‌به‌یقه‌شدن با گوشی هوشمند
لیلا شریف- روزنامه‌نگار
برخی از پدربزرگ و مادربزرگ‌ها با کمی تأخیر در جمع صاحبان گوشی هوشمند قرار گرفتند و در این میان کرونا نیز مزید بر علت شد تا علاقه به تماس‌های تصویری، جمع سالمندان دارای گوشی هوشمند را گسترده‌تر کند اما قرار گرفتن در گعده صاحبان گوشی هوشمند، دردسرهایی نیز به همراه داشت. پدربزرگ و مادربزرگ سارا جزو همان علاقه‌مندان به گوشی‌های هوشمند بودند که در روزگار کرونا به مناسبت روز پدر و مادر، سفارش خرید گوشی هوشمند را به فرزندان و نوه‌هایشان دادند و آنطور که سارا برای روزنامه همشهری تعریف می‌کند؛«خرید گوشی هوشمند منشأ اختلاف‌هایی شد که هرگز فکرش را نمی‌کردیم. وقتی حاج‌خانم و حاج‌آقا از ما خواستند تا یک گوشی هوشمند برایشان بخریم، همه تعجب کردیم اما در عین حال خوشحال شدیم که این گوشی قرار است، فاصله‌ها را کمتر کند. چند هفته اول همه با حوصله به سؤال‌های پدربزرگ و مادربزرگم گوش می‌دادیم اما تکرار سؤال‌ها در گذر زمان موجب بی‌حوصلگی بعضی از اعضای خانواده شد. طفره رفتن برای توضیح کامل موضوع و بیان این جملات که «برای بار چندم این را بگویم!»، برخلاف تصور اولیه ما از خرید گوشی هوشمند، موجب شد تا فاصله پدربزرگ و مادربزرگ از خانواده بیشتر شود. بنده‌های خدا دیگر می‌ترسیدند تا سؤال‌هایشان را مطرح کنند. من و یکی دیگر از نوه‌ها مأمن حاج‌خانم و حاج‌آقا بودیم و به همین‌خاطر حتی اگر لازم بود یک موضوع را چندین بار برایشان تکرار می‌کردیم تا دچار نگرانی نشوند و فکر نکنند که استفاده از گوشی هوشمند تبحر خاصی می‌خواهد.» روایت سارا از دل‌نگرانی‌های پدربزرگ و مادربزرگش در زمان استفاده از گوشی هوشمند تنها محدود به جامعه ایرانی نیست و پژوهش‌های منتشر شده در این رابطه این نکته را گوشزد می‌کنند که افراد سالمند در سراسر جهان با یک دغدغه مشترک مواجه هستند؛ اینکه چطور شاخ غول گوشی هوشمند را بشکنند و با جامعه پیرامون خود همراه شوند. براساس مقاله‌ای که در سومین کنفرانس بین‌المللی علوم و مهندسی کاربران در سال2014 منتشر شد باید گفت که سالمندان در استفاده از تلفن‌های هوشمند به دلایل متعددی همچون نداشتن علاقه و دانش، محدودیت‌های مالی و اختلالات بینایی مشکل دارند. چند سال پیش نظرسنجی در رابطه با گوشی‌های هوشمند در کشور استرالیا انجام شد و این نظرسنجی مشخص کرد که 78درصد از سالمندان 75-65ساله و همچنین 82درصد از افراد 55-64 ساله در این کشور تلفن هوشمند دارند و بسیاری از سالمندانی که با دستگاه‌های دیجیتال دست‌و‌پنجه نرم می‌کردند، از نبود حمایت رنج می‌بردند، بسیاری از آنها نسبت به واکنش اعضای خانواده که خود را از توضیح دادن خسته نشان می‌دهند، گله داشتند.
نوه‌های پرحوصله
این نظرسنجی انجام شده در کشور استرالیا، نسبت به یک موضوع ابراز نگرانی کرده بود؛ اینکه سالمندان خواهان دریافت مشاوره، اغلب با موانع جدی روبه‌رو می‌شوند و در میان کسانی که درخواست مشاوره فنی داشتند، 44درصد به‌احتمال زیاد ابتدا به فرزندان بزرگسال خود مراجعه می‌کنند اما 23درصد از جامعه آماری این پژوهش، فرزندان خود را به‌عنوان گزینه دوم انتخاب کردند؛ چرا که همیشه با خوشرویی به آنها کمک نمی‌شد. در بخشی از این پژوهش توضیح داده شده بود که بسیاری از پاسخ‌دهندگان اعلام کرده‌اند فرزندان بزرگسال آنها صبر یا تمایلی برای کمک ندارند و حتی توضیح برنامه‌های جدید و فناوری‌های در حال توسعه برای برخی از افراد سالمند، تنش‌های عاطفی گسترده‌ای را به همراه دارد. پژوهشگران این مطالعه متوجه شدند که نوه‌ها برای مشاوره مشتاق‌تر هستند، اما تنها 7درصد از افراد مسن برای حل مشکل‌شان در گام اول به سراغ نوه‌هایشان می‌روند و گاهی اوقات تمایل دارند تا در ازای دریافت مشاوره‌های حوزه فناوری به نوه‌ها مشاوره‌هایی مانند آموزش شنا را ارائه بدهند. البته نوع کمک ارائه‌شده به سالمندان نیز جای اما و اگر دارد؛ چرا که بسیاری از افراد به جای آموزش درست، تلاش می‌کنند تا خود بدون ارائه توضیحی مشکل را حل کنند و گوشی را به سالمند تحویل دهند. با توجه به این نکات باید گفت که چند راه ساده برای کمک به افراد سالمند در استفاده از گوشی‌های هوشمند وجود دارد؛ اول اینکه تلاش کنید تا به اندازه کافی برای این افراد زمان بگذارید؛ به‌عبارت دیگر توضیح جزئیات تلفن همراه در دور تند، فایده‌ای نخواهد داشت و ممکن است حس ناتوانی به فرد سالمند تلقین شود. اگر سؤالی در رابطه با تلفن همراه پرسیده شد و مشکلی پیش روی فرد سالمند قرار داشت، بهتر است تا جایی که امکان دارد شیوه حل مشکل به فرد سالمند آموزش داده شود. نکته آخر و مهم‌تر این است که افراد سالمند هنگام خرید گوشی‌های هوشمند به نکاتی همچون داشتن صفحه بزرگ، بلندگوهایی با حجم بالا و فونت بزرگ گوشی توجه کنند.
گوشی هوشمند و کاهش افسردگی
سال گذشته پژوهشی از سوی مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت دانشگاه علوم‌پزشکی شهید صدوقی یزد و دانشگاه علوم پزشکی گلستان در مورد سالمندان و گوشی‌های هوشمند منتشر شد، این پژوهش نتایج جالبی به همراه داشت. در این مطالعه ۴۰۸نفر از سالمندان بازنشسته بخش دولتی شهر یزد به‌صورت تصادفی انتخاب شدند. معیارهای ورود به این مطالعه شامل سن بالای ۶۰سال، سکونت در شهر یزد، عدم‌ابتلا به بیماری‌های روانی، عدم‌ابتلا به ناشنوایی و تمایل به شرکت در مطالعه بود. همچنین سالمندانی که معلولیت شدید داشتند و به هر دلیل قادر به پاسخگویی نبودند، از مطالعه خارج شدند. طبق یافته‌های این مطالعه شدت افسردگی در سالمندانی که از گوشی هوشمند استفاده می‌کردند کمتر از افرادی بود که دارای گوشی هوشمند نبودند و تقریبا نیمی از افراد شرکت‌کننده در این پژوهش، افسردگی نداشتند. در این مطالعه میانگین افسردگی در زنان بیشتر از مردان بود و افرادی که تحصیلات زیر دیپلم داشتند و از گوشی هوشمند بهره‌مند نبودند، میزان افسردگی بیشتری داشتند.
در همینه زمینه :
