نگاه
خشونت؛ نقطه مقابل گفت‌وگو در خانواده
امیرحسین جلالی؛ روانپزشک و دبیر پویش «حرف و گفت»
پویش حرف و گفت از امروز تا هفتم آذر، در کشور اجرایی می‌شود؛ این پویشی است که از سوی وزارت بهداشت و با همکاری سازمان صدا‌و‌سیما، برگزار شده است. ما در سال‌های اخیر، با افزایش طلاق و روند نسبتا فزاینده و غیرقابل‌قبول خشونت‌های خانگی مواجه بوده‌ایم. در همین مدت هم شیوع کرونا در دنیا، منجر شد تا تمام اختلالات و تنش‌ها شدت بیشتری پیدا کند. از همه اینها مهم‌‌تر در ماه‌های اول شیوع این ویروس، قرنطینه‌های طولانی‌مدتی اعمال شد که منجر به تقابل دانش‌‌آموزان و دانشجویان با خانواده‌هایشان شد و خانواده‌ها را با تنگنا و تنش‌های زیادی مواجه کرد.
موضوع غیرقابل انکار این است که در پاندمی کرونا، همه‌‌چیز به هم ریخت، اقتصاد تعطیل شد، شکل آموزش تغییر کرد و سبک زندگی، به هم ریخت. در کنار همه اینها پیامدهای اجتماعی و روانی کرونا، گریبان مردم را گرفت، افراد با سوگ‌های ناتمام مواجه شده‌اند و همه اینها روی روان‌شان تأثیر گذاشته و همچنان هم ادامه دارد. مجموعه این مسائل منجر شد تا روانپزشکان و دست‌اندرکاران سلامت روان در وزارت بهداشت، به این نتیجه برسند که شاید لازم باشد در زمینه روابط خانوادگی سالم، برای افزایش آگاهی جامعه، پویشی راه‌اندازی کنند تا تلنگری به جامعه بزند. به هر حال کارکرد پویش‌‌ها هم در حد تلنگر‌زدن و جلب توجه نسبت به یک موضوع است. همین موضوع سبب شد تا پویش «حرف و گفت» شکل بگیرد. نکته‌ای که وجود دارد، این است که در تمام این مدت ما روانپزشکان و روانشناسان، با این پرسش مواجه بودیم که در شرایط فعلی، راه‌حل چیست؟ چه روشی برای خروج از بحران سلامت روان وجود دارد؟ مجموعه اینها سبب شد تا در این پویش، با ارائه مطالب آموزشی و علمی، کارکردهای اصلی خانواده تقویت شود. باید اقداماتی صورت بگیرد تا گفت‌وگو در خانواده افزایش پیدا کند، اعضای خانواده نسبت به هم همدلی داشته باشند و نگاهشان به یک‌سو باشد. ما همه اینها را در قالب مطالب علمی منتشر خواهیم کرد. ما پیش از پاندمی کرونا، با انواعی از چالش‌ها مواجه بودیم، عمر ازدواج‌ها کم شده بود و خانواده‌ها دچار بحران‌های زیادی شده بودند، این مسئله سیاستگذاران، دانشگاهی‌ها و به‌طور کلی مردم را نگران کرده بود.
همه اینها در شرایطی است که خانواده به‌عنوان عنصر مهم در زندگی اجتماعی و شکل‌دهنده جامعه بزرگ جایگاه برتر و مهی دارد، اگر افراد در قالب خانواده یاد نگیرند که چطور رفتار اجتماعی درستی در آینده داشته باشند، نمی‌توانند بعدها در جامعه، عملکرد درستی هم داشته باشند و در نهایت جامعه از سلامت کافی برخوردار نخواهد شد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که سرانه گفت‌وگو در خانواده پایین است، ما به استناد همین داده‌ها و سایر اطلاعاتی که حکایت از وجود معضلات در این بخش دارد، روی این پویش کار کردیم.
بررسی‌های ما نشان می‌دهد که گفت‌وگو به میزان بسیار کمی در خانواده‌ها جریان دارد و اعضای خانواده مثل روند عمومی جامعه، بیشتر در یک حالتی از خود فرورفتگی قرار دارند. البته یکی از معضلات ما نبود تحقیقات کافی در این زمینه است تا بتوان براساس آن کارهای علمی انجام داد. اما به هر حال، آنچه مشخص شده این است که در خانواده گفت‌وگو شکل دیگری به‌خود گرفته و به‌صورت تعارض و خشونت و سوءتفاهم نشان داده می‌شود. همین موضوع سبب شد تا مسئله حرف‌وگفت در خانواده مطرح شود تا گفت‌وگو بتواند جلوی بسیاری از این معضلات و خشونت‌ها را بگیرد و فضای بهتری برای افراد ایجاد کند.
