نبض بحران/اوکراین/بحران در مرزهای شرقی

همزمان با افزایش شمار نیروهای روسیه در پشت مرز‌های شرقی اوکراین، مقامات کی‌یف به این تحرکات نظامی اعتراض کرده‌اند. یس استولتنبرگ، وزیر خارجه اوکراین، نسبت به هرگونه اقدام تهاجمی روسیه هشدار داده و بر ضرورت کنترل تنش تأکید کرده است. به‌گفته ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، هم‌اکنون حدود 100هزار سرباز روسی در نزدیکی مرز اوکراین حضور دارند. بحران در شرق اوکراین به سال 2014بازمی‌گردد. انقلاب ۲۰۱۴ اوکراین و برکناری رئیس‌جمهور این کشور ویکتور یانوکویچ، باعث ناآرامی در مناطق دونتسک و لوهانسک (دونباس) در شرق اوکراین شد. تجزیه‌طلبان مورد حمایت روسیه در این مناطق در نهایت در پی درگیری با دولت مرکزی، موفق به جدایی آن شدند. پس از آن در جریان مداخله نظامی روسیه در شبه‌جزیره کریمه (در جنوب اوکراین)، 7هزار نیروی نظامی روس وارد این منطقه شدند و کنترل آن را به‌دست گرفتند تا بحران ابعادی تازه بگیرد. هفته گذشته کی‌یف اعلام کرد که 2سرباز اوکراینی در اثر درگیری‌های پراکنده توسط نیروهای جدایی‌طلب مورد حمایت روسیه، کشته شده‌اند. ارتش اوکراین در بیانیه‌ای اعلام کرد که اقدام متقابل انجام داده و دشمن را مجبور به توقف شلیک کرده‌است. اکنون انتقال ادوات نظامی شامل نیروهای زرهی به جنوب غربی روسیه و در نزدیکی خاک اوکراین بار دیگر بحران را تشدید کرده است.

ارمنستان-آذربایجان / آتش زیر خاکستر
درگیری‌های پراکنده و تیراندازی‌های بی‌هدف در امتداد خطوط آتش‌بس میان ارمنستان و آذربایجان بالاخره به رویارویی خونین سربازان دو طرف منجر شد. درگیری‌های چند ساعته در مرز دست‌کم 6کشته در سمت ارمنستان و 7کشته در سمت آذربایجان به جا گذاشته است. تصاویر منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی نشان می‌دهد دوطرف با استفاده از توپخانه مواضع یکدیگر را بمباران کرده‌اند. پس از چند ساعت درگیری، روسیه با میانجیگری موفق شد بار دیگر آتش‌بس را برقرار کند. با این حال، به‌نظر می‌رسد وضعیت شکننده در منطقه همچون آتش زیرخاکستر است و ممکن است بار دیگر به رویارویی همه‌جانبه دو کشور همسایه منجر شود. نیروهای روسیه از سال گذشته، یعنی بعد از آنکه ایروان و باکو بر سر یک توافق صلح به نتیجه رسیدند، در منطقه‌ مرزی میان دو طرف مستقر شده‌اند اما طی ماه‌های اخیر گزارش‌های متعدد از تیراندازی نیروهای ارمنستان و آذربایجان با سلاح‌های سبک به سمت هم حکایت داشته است. سال گذشته 44روز جنگ بر سر منطقه قره‌باغ میان ارمنستان و آذربایجان دست‌کم 6هزار کشته به جا گذاشت. آذربایجان که در نهایت دست بالا را در جنگ داشت، موفق شد طی توافقنامه‌ای با ارمنستان بخش عمده منطقه قره‌باغ را در اختیار بگیرد.

سومالی / خشکسالی، افزون بر جنگ داخلی
خشکسالی در سومالی، کشوری که سال‌هاست درگیر جنگ داخلی است، آوارگی دست‌کم 100هزار نفر را به‌دنبال داشته است. مردم به امید دسترسی به آب و غذا، از منطقه‌ای به منطقه‌‌ای دیگر کوچ می‌کنند اما مسئله این است که طبق برآورد سازمان ملل، به‌زودی بیش از 80درصد این کشور درگیر خشکسالی خواهد بود. از 74شهر سومالی، دست‌کم در 57شهر، وضعیت دسترسی به آب و موادغذایی بحرانی است. چاه‌ها خشک شده‌اند و دامداران علوفه‌ای‌ برای تغذیه دام‌های خود ندارند. بیش از 2میلیون و 300هزار نفر در این مناطق تحت‌تأثیر وضعیت خشکسالی قرار گرفته‌اند. این چهارمین سالی است که مردم سومالی بدون بارندگی‌ گذران می‌کنند. سومالی درگیر جنگ داخلی است اما به‌گفته سازمان ملل، بیشترین دلیل آوارگی مردم از شهری به شهر دیگر در این کشور به‌دلیل خشکسالی بوده است. سومالی از سال 1990تاکنون 12بار درگیر خشکسالی و 19بار درگیر سیل‌های مرگبار شده است. سازمان ملل پیش‌بینی کرده طی سال آینده میلادی، در سومالی برای تامین غذای خود نیازمند کمک هستند از حدد 6میلیون نفر به حدود 8میلیون نفر خواهد رسید. این تعداد، نیمی از جمعیت این کشور خواهد بود.

افغانستان /جان گرفتن شاخه خراسان داعش
با گذشت 3‌ماه از سقوط دولت اشرف غنی و استقرار حکومت طالبان در کابل، این گروه هنوز نتوانسته امنیت را در افغانستان تامین کند و حملات داعش در این کشور روزبه‌روز شدت می‌گیرد. هدف بیشتر حملات داعش تا به اینجا نیروهای طالبان و اقلیت شیعیان هزار بوده‌است. اگر حضور نیروهای داعش تحت پرچم ولایت خراسان، در دولت قبلی محدود به مناطق شرقی افغانستان بود، اکنون به سراسر این کشور گسترش پیدا کرده است. دبورا لیونز، فرستاده ویژه سازمان ملل در امور افغانستان، با حضور در نشست شورای امنیت درباره جان گرفتن شاخه خراسان داعش هشدار داده و گفته که به‌نظر می‌رسد این گروه اکنون در همه ۳۴ ولایت این کشور حضور داشته باشد. به‌گفته این مقام سازمان ملل، شمار حملات داعش در افغانستان از ۶۰ مورد در سال ۲۰۲۰ به ۳۳۴ مورد در سال‌جاری افزایش یافته است. براساس گزارش‌های متعدد نهادهای امنیتی غربی، برخی از نیروهای ارتش افغانستان نیز از ترس جان خود به داعش پیوسته‌ا‌ند و باعث تقویت این گروه شده‌اند. افغانستان با یک بحران انسانی نیز روبه‌رو است. فرستاده ویژه سازمان ملل پیش‌بینی کرده که ۶۰ درصد از جمعیت ۳۸میلیونی افغانستان با بحران گرسنگی روبه‌رو باشند؛ وضعیتی که احتمالا با رسیدن سرما بدتر خواهد شد.