از گذشته‌ها/ اولین گفت‌وگوی بلند

  فرامرز قریبیان از دوران جوانی خیلی اهل مصاحبه و ارتباط با مطبوعات نبود. قریبیان نخستین گفت‌وگوی بلندش را با ماهنامه فیلم انجام داد؛ ماهنامه‌ای که خودش در آن مقطع در ابتدای راه قرار داشت. گفت‌وگوی قریبیان در شماره۱۱ ماهنامه فیلم (نوروز۱۳۶۳) چاپ شد؛ زمانی که قریبیان دور تازه فعالیتش را آغاز کرده و در چند فیلم سینمای پس از انقلاب حضور یافته بود. تیتر مصاحبه «دوست دارم در یک نقش کمدی بازی کنم» در یادها ماند و بعدها قریبیان با بازی در «دو نفر و نصفی» به آرزویش رسید. قریبیان در این گفت‌وگو برای نخستین‌بار از چگونگی علاقه‌مندی به بازیگری و ورودش به سینما حرف زد:
  من هم مثل بسیاری از هم‌سن‌و‌سال‌هایم، سینما را با سریال‌های صاعقه و شزم و خنجر مقدس شناختم که در آن موقع، بازیگران آنها را نمی‌شناختم. بعد از آن سریال‌ها، با چارلی آشنا شدم که هر بچه و بزرگی او را دوست داشت. بعدها به‌کار گری کوپر و اسپنسر تریسی علاقه‌مند شدم.
   یکی از آرزوهایم، بازی در یک نقش کمدی است و فکر می‌کنم در چنین نقشی هم موفق باشم. متأسفانه چنین پیشنهادی نشده است و اصولاً اکنون چنین فیلم‌هایی ساخته نمی‌شود.

اولین کارگردانی
   فرامرز قریبیان نخستین بار در سال۱۳۶۵ با فیلم «جدال در تاسوکی» کارگردانی را تجربه کرد؛ فیلم حادثه‌پردازی که تا اندازه‌ای علایق سینمایی سازنده‌اش را نمایان می‌کرد. قریبیان امکان بازیگری در جدال در تاسوکی را نیافت (ظاهراً وزارت ارشاد موافق بازی قریبیان در فیلم نبود) و تنها کارگردانی‌اش کرد. فرامرز قریبیان در گفت‌وگویی که در شماره۵۳ ماهنامه فیلم چاپ شد از دلبستگی‌اش به فیلم وسترن و سینمای آمریکا و علاقه‌اش به کارگردانی سخن گفت:
   این اواخر احساس کردم فیلم‌هایی که بازی می‌کنم کمی یکنواخت شده‌اند. این بود که بعد از بازی در فیلم «گمشده» تصمیم گرفتم وارد گود شوم. برای اینکه مجبور نشوم هر کاری را قبول کنم، یک تعاونی خانوادگی تشکیل دادیم به نام سازمان سینمایی۶۴. همیشه دلم می‌خواست توان خودم را در این زمینه آزمایش کنم و ضمنا فکر می‌کنم بهتر از بعضی فیلمسازانی که برایشان بازی کرده‌ام، فیلم‌ساختن را بلدم. ولی به‌دلیل اینکه نمی‌خواستم و کمرویی هم- که جزو خصلت‌های من است- اجازه نمی‌داد که بروم پیش این و آن و تقاضا کنم، صبر کردم تا زمانی که خودم بتوانم سرمایه اولیه را از طریق کمک اعضای خانواده تامین کنم.
   من شدیداً تحت‌تأثیر سینمای وسترن هستم. سعی من در این فیلم این بود که تا آنجا که می‌شود کار، فرم کلاسیک داشته باشد. اسم اصلی قصه اول سلام بیگانه بود و بعدها به بیگانه تغییر پیدا کرد. بعد فکر کردم حالا که از نظر فرم به آن دوره نزدیک است، بگذار اسمش هم یادآور سینمای وسترن باشد. این را صادقانه می‌گویم. انکار نمی‌کنم و بدم هم نمی‌آید. من کلا تحت‌تأثیر سینمای آمریکا هستم.

اولین حاشیه
   همه می‌دانند که فرامرز قریبیان اهل جنجال و حاشیه نیست. یک اتفاق اما مرد آرام سینمای ایران را هم ناخواسته وارد حاشیه کرد‌. در دهه60 قریبیان مدتی ممنوع الکار شد‌. دلیلش هم شکایت تهیه‌کننده فیلم «مرگ پلنگ» بود؛ فیلمی که فیلمبرداری‌اش طولانی شده بود و درخواست قریبیان برای اضافه دستمزد بعد از پایان فیلمبرداری مرگ پلنگ، منجر به ممنوع الکار‌شدنش شد. در آن سال‌ها وزارت ارشاد روی دستمزد بازیگران حساس بود و گویا سقفی هم برای دستمزدها تعیین کرده بود. مجموعه اینها باعث شد قریبیان گریزان از جنجال و حاشیه گرفتار و دچار مشکل شود. گپ کوتاه او که در شماره۹۲ ماهنامه فیلم (آبان۶۹) منتشر شده توضیح‌دهنده شرایطی است که به ممنوع الکار شدنش منجر شده بود:
   «روزی که کار نداشته باشم مرده‌ام، و من یک سال است که بیکارم.» این دو جمله از درددل‌های غمگنانه فرامرز قریبیان است که مدت ۶‌ماه اجازه بازی در فیلم‌ها را نداشته است. وی در این‌باره می‌گوید: «بی‌خبر از همه‌جا به من گفته شد که تا ۶‌ماه اجازه بازی ندارم. علتش را که جویا شدم گفتند که سر فیلم مرگ پلنگ دستمزد زیادی گرفته‌ای و تهیه‌کننده شکایت کرده است. قضیه از این قرار است که برخلاف قرارداد، کار فیلمبرداری هفت‌ماه طول کشید و من تقاضای اضافه دستمزد کردم که تهیه‌کننده بدون هیچ اعتراضی قبول کرد. بگذریم که وقتی یکی از چک‌ها را برای نقد‌کردن به بانک بردم، برگشت خورد. شکایت کردم که نتیجه‌اش شد جلوگیری از کار من. به همین علت، از مدتی پیش در گوشه خانه نشستم. با همه‌‌چیز و همه‌کس قطع رابطه کردم و در شرایط روحی و جسمی بدی قرار گرفتم. تا اینکه یکی از دوستان باخبر رفع ممنوعیت از بازی من آمد... »

افتخارات
 بهترین بازیگر نقش مکمل مرد از ششمین جشنواره فیلم سپاس (۱۳۵۲) برای فیلم «خاک»
 بهترین بازیگر نقش اول مرد از ششمین جشنواره فیلم فجر (۱۳۶۶) برای فیلم «ترن»
 بهترین بازیگر نقش اول مرد از یازدهمین جشنواره فیلم فجر (۱۳۷۱) برای فیلم «بندر مه آلود»
 بهترین بازیگر نقش اول مرد از هجدهمین جشنواره فیلم فجر (۱۳۷۸) برای فیلم « مرد بارانی»
 بهترین بازیگر نقش اول مرد از جشنواره حراره (۲۰۰۱) برای فیلم« چشم‌هایش»
  بهترین بازیگر نقش مکمل مرد از جشنواره آسیا پاسفیک (۲۰۰۳) برای فیلم «رقص در غبار»
 بهترین بازیگر مرد جشنواره مسکو (۲۰۰۳) برای فیلم رقص در غبار
 جایزه ویژه هیأت داوران جشنواره بین‌المللی هند (۲۰۰۴) برای فیلم « شهر زیبا»