بر و برگ/ عنکبوتی به نام مامان!

 شهنام صفاجو

لوئیز بورژوا از خلاق‌ترین هنرمندانی است که با خلق عنکبوت نمادین مامان(MAMAN) مشهور شد! موتیفی که حدود 9متر ارتفاع دارد و از بلندپروازترین مجسمه‌های بورژوایی است و در نقاشی‌های سوررئال این هنرمند فرانسوی هم نقش اصلی را داشته است. او این عنوان را به احترام مادرش که یک بافنده و ملیله‌دوز منزوی بود، روی مهم‌ترین اثر زندگی خود گذاشته است؛ نمادی که هم محافظ است، هم قدرت ذهن را تجسم می‌بخشد و در عین حال، با آن پاهای باریک خود آسیب‌پذیر نیز به‌نظر می‌رسد.در هنر معاصر، لوئیز بورژوا به‌عنوان یکی از تأثیرگذارترین هنرمندان زن جهان شناخته می‌شود. او همانند دیگر هنرمندان زن سوررئالیست نسل دوم نظیر «کلود کاهون» عکاس و «فریدا کالو» نقاش، تحت‌تأثیر نقش خویش به‌عنوان یک زن در جامعه مدرن بود و ذهنیات و احساسات درونی خود را با رنگ‌های تند و خطوط تیز نشان می‌داد.بورژوا به واسطه تجربیات شخصی و هدایت درد در ارائه مفاهیم خلاق مشهور بود. این احساسات شدید در قالب یک فرایند درمانی به او اجازه می‌داد تا آثار هنری عمیقا معنادار خود را به قصد برانگیختن واکنش‌های احساسی از سوی مخاطبان خود تولید کند. لوئیز بورژوا در سازه شناخته‌شده «مامان» به‌طور آشکار، تجربه‌های آسیب‌زای دوران کودکی و حس ترس، خشم، شک و تردید خود را پدیدار می‌کرد تا شمایل آن عنکبوت نمادین در نقاط مختلف جهان نظیر Tate modern لندن، گالری ملی کانادا، موزه هنرهای معاصر کانزاس، موزه آرمیتاژ سن‌پترزبورگ، موزه گوگنهایم بیلبائو، موزه موری توکیو و موزه هنر کره‌جنوبی بنشیند و به چشم و جان مردم درآید.مامان، این مجسمه عنکبوتی با استفاده از فولاد و سنگ‌مرمر ساخته شده است. بدن عنکبوت غول‌پیکر که بر 8پای نازک قرار گرفته، روی زمین معلق است و به تماشاگران اجازه می‌دهد آزادانه زیر آن قدم بزنند. هر پای آجدار آن از 2تکه فولاد ساخته شده است. در زیر عنکبوت نیز یک کیسه توری با 17تخم‌ سفید مرمری قرار گرفته که نشان از دوران بارداری دارد.عنوان ابدی- ازلی «مامان» در تک‌عبارتی، بسان قصیده‌ای از دفتر شعر عاشقانه اما پرفرازونشیب این هنرمند با مادرش و به جهت پیچیدگی روابط والدین با فرزندان خود بیان شده است. به‌گفته لوئیز، مادرش مانند عنکبوت صبور، آرامش‌بخش، ظریف و مفید بود؛ او نه‌تنها مادرش را در کانسپت عنکبوت‌هایش می‌دید، بلکه بازتابی ازخود را در آنها نیز مشاهده می‌کرد. برای هنرمند سوررئال، نماد عنکبوت الگویی از مادر سخت‌کوش، منزوی و بیمارش بود؛ یک احساس قوی که می‌خواست با مخاطبانش در میان بگذارد. لوئیز بورژوا که متولد پاریس بود، در 98سالگی در آمریکا درگذشت.