بازگشت ترور به دمشق

صبح روز گذشته صدای انفجاری بزرگ در قلب دمشق، بار دیگر خاطره ناامنی‌های سال‌های گذشته را برای شهروندان ساکن پایتخت سوریه زنده کرد؛ ناامنی‌هایی که همزمان با بحران سوریه در سال2011 شدت گرفته بود اما به‌تدریج طی سال‌های بعد با پیروزی‌های ارتش سوریه مقابل گروه‌های تروریستی کاهش یافت.
به گزارش سانا، خبرگزاری دولتی سوریه، در اثر انفجار 2بمب کار گذاشته‌شده در اتوبوس حامل نیروهای نظامی در مرکز شهر دمشق، دست کم 15سرباز جان باخته و 5تن دیگر نیز به‌شدت مجروح شدند. پس از حضور فوری نیروهای امنیتی و یگان‌های نظامی در صحنه حادثه، روشن شد تروریست‌ها 3بمب را در خودروی حامل نظامیان کار گذاشته بودند اما بمب سوم منفجر نشده است. این انفجار علاوه بر تخریب کامل اتوبوس حامل نظامیان، خسارت‌های گسترده‌ای را به خودروها و اماکن تجاری واقع در محل حادثه وارد کرده است.  
شبکه المیادین با اشاره به جزئیات مرتبط با این حادثه به نقل از منابع آگاه گزارش داد: نقل و انتقال نظامیان توسط اتوبوس‌های وابسته به وزارت دفاع، امری معمول و روزانه در سطح شهر دمشق به حساب می‌آید. نیروهای ارتش سوریه که موظف به تامین امنیت مناطق حساس در داخل پایتخت و یا مبادی این شهر هستند، هر روز صبح از پایگاه‌های خود به مقاصد تعیین‌شده منتقل می‌شوند. بر این اساس می‌توان گفت نیروهای تروریستی که مسئولیت حمله اخیر دمشق را بر عهده دارند، ضمن شناخت دقیق از محل اجرای عملیات، حرکت روزانه اتوبوس‌های وابسته به ارتش را برای مدت قابل توجهی زیر نظر داشته‌اند.
ژنرال محمد الرحمون، وزیر کشور سوریه، در اولین واکنش رسمی نسبت به این حادثه تروریستی گفت: «تروریست‌ها با طراحی جزئیات مکانی و زمانی این عملیات تلاش داشتند بیشترین خسارت جانی و مالی ممکن را ایجاد کنند.» او همچنین تاکید کرد: «این حملات برای انتقام از ارتش و مردمی است که تروریسم را در بیشتر نقاط سوریه شکست داده‌اند.»
طی سال‌های گذشته و مخصوصا پس از پیروزی‌های قاطع ارتش سوریه بر گروه‌های تروریستی نظیر جیش‌الاسلام و جبهه‌النصره در منطقه ریف دمشق، تحرکات ضدامنیتی در مناطق مختلف پایتخت به‌طور چشمگیری کاهش یافته بود. این پیروزی‌های نظامی تا اندازه‌ای مهم بود که رسانه‌هایی همچون شبکه المیادین از عملیات آزادی «ریف دمشق» به عنوان تکمیل آخرین حلقه‌ها برای حفظ امنیت پایتخت یاد می‌کردند. حالا اما با گذشت حدود 3سال، بار دیگر رد پای تروریست‌ها در امن‌ترین بخش از خاک سوریه پیدا شده است؛ آن‌هم در حالی که زمزمه‌هایی مبنی بر برنامه جدید ارتش ترکیه برای تجاوز به خاک سوریه و آغاز درگیری‌های نظامی جدید در شمال این کشور به گوش می‌رسد.  

غائله جدید ترکیه علیه کردها
رسانه‌های منطقه‌ای طی هفته‌های اخیر بارها نسبت به شروع مجدد درگیری‌های نظامی از سوی ترکیه در شمال سوریه هشدار داده‌اند. مرجع تمامی این رسانه‌ها، علاوه بر مشاهدات میدانی تجمع گسترده نیروهای نظامی و زرهی ترکیه در مرز سوریه، اظهارات رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور و خلوصی آکار، وزیر دفاع این کشور است.
بر اساس مواضع اخیر این شخصیت‌ها، ترکیه نسبت به فعالیت‌ گروه‌های مسلح کرد در نزدیکی مرزهای خود ناراضی است. اردوغان، هفته گذشته در این‌باره گفت: آمریکا و روسیه در قبال تعهدات امنیتی که نسبت به ما داشتند بی‌توجهی می‌کنند. او تاکید کرد: در صورت تداوم این وضعیت ناچاریم برای تامین امنیت مرزهای ترکیه مستقیما وارد عمل شویم.
آنکارا از سال2017 تاکنون، در پوشش دو عملیات نظامی (چشمه صلح و شاخه زیتون)، بخش قابل توجهی از مناطق شمالی سوریه را تحت عنوان «مبارزه با گروه‌های تجزیه‌طلب کرد» اشغال کرده است. در جریان این دو عملیات‌، بخشی از گروه‌های تروریستی مخالف دولت سوریه نیز در کنار ارتش ترکیه علیه شبه‌نظامیان کرد می‌جنگیدند. البته در این میان باید توجه داشت که بخش مهمی از پیشروی‌های نظامی ترکیه در سایه انفعال دولت ترامپ نسبت به پرونده سوریه رخ داد. این در حالی است که جو بایدن روابط بسیار گرمی با گروه‌های مسلح کرد نظیر حزب کارگران کردستان داشته و ازقضا مواضع منفی نسبت به سیاست‌های منطقه‌ای ترکیه طی سال‌های اخیر دارد. با این حال نمی‌توان از احتمال توقف عملیات‌های نظامی ترکیه در سوریه به دلیل فشارهای دولت بایدن سخن گفت؛ آن‌هم در شرایطی که بسیاری از نیروهای نظامی ترکیه در مرزهای این کشور با سوریه به حالت آماده‌باش کامل درآمده‌اند.
روزنامه العربی الجدید با بازخوانی تحولات اخیر شمال سوریه در این‌باره می‌نویسد: شبه‌نظامیان موسوم به «نیروهای دموکراتیک سوریه» طی 2ماه گذشته بیش از 5عملیات نظامی علیه ایست‌های بازرسی ارتش ترکیه و همچنین شبه‌نظامیان سوریه‌ای متحد این کشور انجام داده‌اند. بخش عمده این عملیات‌ها در حاشیه شهر عفرین رخ داده و در اثر آن تاکنون دست کم 5نظامی ترکیه به قتل رسیده‌اند. بر این اساس شاید بتوان حادثه روز گذشته را زنگ خطری از سوی گروه‌های تروریستی مستقر در استان ادلب، برای آغاز فشارهای نظامی در شمال سوریه به حساب آورد؛ گروه‌هایی که طی سال‌های گذشته همراه با ارتش ترکیه علیه شبه‌نظامیان کرد پیشروی‌های نظامی داشته‌اند.
بسیاری از تحلیلگران طی سال‌های گذشته پیش‌بینی می‌کردند با جدی شدن فرایند خروج آمریکا از منطقه خاورمیانه و مخصوصا سوریه و عراق، تحرکات نظامی ترکیه در این کشورها به بهانه مقابله با گروه‌های تجزیه‌طلب کرد افزایش یابد. عبدالباری عطوان، سردبیر روزنامه رأی‌الیوم در این باره می‌نویسد: ترکیه با استفاده از ضعف دولت‌های مرکزی در سوریه و عراق، به دنبال احیای مرزهای عثمانی است؛ مرزهایی که بیش از صدسال پیش با شکست متحدین در جنگ جهانی توسط انگلیس و فرانسه به مثابه غنائم تقسیم شدند. اگرچه تمرکز آمریکا بر شرق آسیا و خروج این قدرت از منطقه به اجرای سیاست‌های ترکیه کمک می‌کند اما در عین حال نباید فراموش کرد که هیچ‌گونه تغییر اساسی در موقعیت نیروهای نظامی مستقر در سوریه، بدون چراغ سبز روسیه و ایران ممکن نیست.  

خط ترور در دمشق
  آذر 1388: انفجار در اثر بمب‌گذاری در یک خودروی ون در منطقه سیده زینب (جنوب دمشق) که مرگ 3تن را به دنبال داشت. دولت سوریه در آن زمان از اعلام ماهیت تروریستی حمله خودداری کرد اما بعدها روشن شد این حادثه، زنگ خطری برای آغاز ناآرامی‌های داخلی این کشور بوده است.
  آذر 1390: اولین انفجارها پس از آغاز جنگ داخلی سوریه که به‌وسیله 2خودروی بمب‌گذاری‌شده در نزدیکی یکی از پایگاه‌های سازمان اطلاعات ارتش در جنوب غرب دمشق صورت گرفت. این حادثه 44کشته به دنبال داشت.
  تیر 1391: انفجار بزرگ در مقر سازمان امنیت ملی سوریه که منجر به جان‌باختن شخصیت‌های مطرحی همچون وزیر دفاع، معاون وزیر، رئیس کمیته اداره بحران و رئیس دفتر امنیت ملی در حزب بعث شد. این حمله که اولین عملیات رسمی گروه القاعده در جنگ داخلی سوریه به‌شمار می‌رفت، ضربه بزرگی به ساختار امنیتی دولت اسد وارد کرد.
   بهمن 1391: بمب‌گذاری در مقر حزب بعث در شمال دمشق. این حمله توسط گروه‌های مخالف دولت اسد اجرا شد و در اثر آن، بیش از 83نفر جان باختند.
  شهریور 1395: حمله انتحاری توسط یک خودروی بمب‌گذاری‌شده در یکی از ایست‌های بازرسی واقع در مرکز شهر دمشق که 7کشته و ده‌ها زخمی بر جای گذاشت.
  اسفند 1395: گروه تروریستی جبهه‌النصره با اجرای 3عملیات انتحاری همزمان در 3نقطه از دمشق (از جمله روبه‌روی کاخ دادگستری)، باعث کشته‌شدن بیش از 115شهروند و نیروی امنیتی شد. این حملات در واکنش به پیشروی‌های ارتش سوریه در جبهه‌های مختلف صورت گرفت.