جمع جداشدگان

اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی تا چند دهه پیش، بزرگ‌ترین کشور دنیا از نظر  وسعت و یکی از دو ابرقدرت اول دنیا در کنار ایالات متحده آمریکا بود. از نظر جمعیتی نیز جزو چند کشور پرجمعیت اول دنیا محسوب می‌شد. البته هیچ‌گاه در حوزه اقتصاد حرفی برای گفتن نداشت، هرچند در حوزه فرهنگ و ورزش و...، توانستند چشمه‌هایی از خودشان نشان بدهند. این کشور از 1922شکل گرفت و نخستین رهبر آن نیز لنین و آخرین رهبرش گورباچف بود. وقتی که اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در ابتدای دهه 90 میلادی از هم فرو پاشید، تبدیل به 15کشور شد. با هم نیم‌نگاهی به این کشورها می‌اندازیم.

روسیه
روسیه با نام رسمی فدراسیون روسیه، مهم‌ترین و بزرگ‌ترین کشوری بود که بعد از فروپاشی شوروی سابق به‌جا ماند. این کشور هنوز هم بزرگ‌ترین کشور دنیا محسوب می‌شود و در دو قاره آسیا و اروپا واقع شده. این کشور 17میلیون کیلومترمربع مساحت دارد که البته بیشتر آن را مناطق سیبری تشکیل می‌دهند. جالب اینکه بیشترجمعیت این کشور در منطقه اروپایی آن تجمیع یافته است.

ترکمنستان
این کشور نیز از همسایگان شمال‌شرقی ایران است و مرز زیادی هم با ما دارد. عشق‌آباد  پایتخت آن است و سه‌چهارم مردمش ترکمن و باقی‌اش روس،ازبک و... هستند. نزدیک به یک‌چهارم ایران مساحت داشته و البته جمعیت آن نزدیک به 6میلیون نفر است. بیشتر مردم این کشور مسلمان هستند ولی حکومتی سکولار دارد. ترکمنستان منابع انرژی بسیار خوبی هم دارد، اما از مشکل فساد و عدم‌دمکراسی رنج می‌برد.

آذربایجان
در مطلب بالا که درباره این کشور مفصل خوانده‌اید. این کشور هم بزرگ‌ترین کشور در ناحیه قفقاز محسوب می‌شود. بعد از ایران، بیشترین نسبت جمعیت شیعه در دنیا را دارد، هرچند که حکومتش سکولار است. 40درصد خاک آن را کوهستان‌ها تشکیل می‌دهند و به همین دلیل از تنوع گیاهی و جانوری بالایی برخوردار است. این کشور با روسیه، ایران، ارمنستان، گرجستان و دریای خزر و البته از ناحیه نخجوان یک مرز کوچک هم با ترکیه دارد.

اوکراین
این کشور هم از آن دست کشورهایی است که یک‌پنجم آن را نژاد روس تشکیل می‌دهد ولی با وجود این درگیری‌های اخیر آن با روس‌ها حسابی باعث خبرساز شدنش شده. یک‌سوم ایران مساحت دارد و نصف ایران هم جمعیت. این کشور اروپای شرقی، از شرق با روسیه، از شمال با بلاروس، از غرب با لهستان، اسلوواکی و مجارستان و از جنوب‌غربی با رومانی و مولداوی مرزهای مشترک دارد.

گرجستان
گرجستان یکی از کشورهای قفقاز است و در کنار دریای سیاه و ارمنستان، آذربایجان و روسیه واقع شده است. این کشور را به‌دلیل مهاجرت ایرانیان برای اقامت و کار به یاد می‌آوریم. نزدیک 84درصد اقوام این کشور را گرجی‌ها تشکیل می‌دهند و باقی را ترک‌ها، ارمنی‌ها، روس‌ها و... شکل می‌دهند. در کل کشوری کوچک و کم‌جمعیت محسوب می‌شود و از آن دست کشورهایی است که اروپایی-‌آسیایی محسوب می‌شود.

استونی
استونی را زمانی بی‌دین‌ترین کشور دنیا می‌دانستند و غالبا بین 10کشور اول بی‌دین دنیا طبقه‌بندی می‌شود. جالب اینکه یک‌چهارم مردم این کشور را روس‌ها تشکیل می‌دهند و جزو کشورهای نسبتا مرفه اروپای شرقی محسوب می‌شود. این کشور در سال 1917اعلام خودمختاری کرد ولی 3 سال بعدتر توسط روس‌ها اشغال شد و تا سال 1991در اشغال روس‌ها باقی ماند. این کشور 9برابر استان البرز خودمان است و جمعیت آن 1.2میلیون نفر است.

بلاروس
این کشور نیز یک‌هشتم ایران مساحت داشته و جمعیتش به 10میلیون نفر هم نمی‌رسد. این کشور با روسیه، اوکراین،لهستان، لیتوانی و لتونی مرز مشترک دارد و پایتختش مینسک است. در کل کشور مستقلی هم نبوده و همیشه بخشی از سرزمین‌ها و کشورهای اطرافش محسوب می‌شده. اما از سال 1991استقلال خودش را بازیافت. احتمالا رئیس‌جمهور آن را بیشتر از کشورش بشناسید؛ الکساندر لوکاشنکو. این کشور هم جزو کشورهایی بود که از انفجار هسته‌ای نیروگاه چرنوبیل آسیب دید.

قرقیزستان
این کشور آسیای مرکزی نیز محصور در خشکی است و پایتخت آن بیشکک محسوب می‌شود. جمعیت آن به6 میلیون نفر هم نمی‌رسد. بیشتر مردمش مسلمان هستند و 17درصد آنها را نیز مسیحیان معتقد به کلیسای ارتدوکس روسی تشکیل می‌دهند. این کشور در کنار قزاقستان، هنوز زبان روسی را به‌عنوان زبان رسمی‌شان می‌شناسند. این منطقه از قدیم محل ظهور و اقامت قوم معروف سکاها بوده است و از فرهنگ‌های ایرانی،مغولی و روسی اثر پذیرفته است.

قزاقستان
این کشور مساحت زیادی دارد؛ یک میلیون کیلومترمربع بیشتر از ایران. اما جمعیتش یک‌چهارم ایران هم نیست. قزاقستان را بیشتر با شهر نورسلطان یا همان آستانه می‌شناسیم؛ که با مذاکرات هسته‌ای ایران گره خورده بود. این کشور را بزرگ‌ترین کشور محصور در خشکی دنیا می‌دانند؛ البته به دریای خزر وصل هستند که در اصل دریاچه محسوب می‌شود. جالب اینکه شمال و شمال‌شرقی دریای خزر در اختیار قزاقستان است و تا اروپای شرقی هم گسترش یافته.

تاجیکستان
جمهوری تاجیکستان کوچک‌ترین کشور آسیای میانه است، اما جالب اینکه همین کوچک‌ترین، از بزرگ‌ترین کشور قفقاز خیلی بزرگ‌تر است. تاجیکستان را ایرانی‌ها به واسطه اینکه زبان‌شان فارسی است، به خوبی می‌شناسند. این کشور دسترسی به دریا نداشته و با جمعیت نزدیک به 10میلیون نفرش، در خشکی و میان کشورهای ازبکستان، قرقیزستان، چین و افغانستان محصور است. تاجیکستان در سال 1991مستقل ولی درگیر جنگ داخلی شد که پنج سالی به طول انجامید.

ارمنستان
ارمنستان هم این روزها به‌واسطه اختلافاتی که با آذربایجان،ترکیه و... دارد مورد توجه قرار گرفته است. ارمنستان از دوران باستان بین ایرانیان و رومیان محل مناقشه بوده است. پایتخت آن ایروان است و زبانش هم که ارمنی. ارمنستان هم کشوری کوچک و کم‌جمعیت و کوهستانی است. جزو اولین‌هایی هم است که مسیحیت را دین رسمی‌اش اعلام کرده. حضور ارمنی‌های ایرانی‌تبار باعث شده تا بین دو کشور ارتباط فرهنگی خوبی برقرار باشد.

ازبکستان
این کشور هم کشوری نسبتا بزرگ محسوب می‌شود؛ البته یک‌چهارم ایران مساحت دارد و جمعیتش هم نزدیک 34میلیون نفر است. این کشور در آسیای میانه هم محصور در خشکی و قرار گرفته میان قزاقستان، تاجیکستان، قرقیزستان، افغانستان و ترکمنستان است. این کشور پرجمعیت‌ترین در آسیای مرکزی است و جالب اینکه چهارمین ذخایر طلای جهان را هم دارد و به همین دلیل وضع مردمش نسبت به سال‌های گذشته بهتر شده است.

لیتوانی
لیتوانی هم مانند دو کشور استونی و لتونی، از کشورهای حوزه بالتیک محسوب می‌شود که از اتحاد جماهیر شوروی جدا شدند. 65هزار کیلومترمربع مساحت داشته و نزدیک 5/3 میلیون نفر هم جمعیت دارد. پایتخت آن ویلنیوس و واحد پولش لیتاس است. این کشور بعد از جنگ جهانی اول استقلال یافت، اما توسط روس‌ها اشغال شد. ولی در جریان پیشروی نازی‌ها توسط آلمان اشغال شد. وقتی نازی‌ها شکست خوردند مجددا توسط روس‌ها اشغال شده و در 1991هم که استقلال جدیدی پیدا کرد.

لتونی
لتونی هم یکی از کشورهای کوچک و کم‌جمعیت اروپایی محسوب می‌شود. نام این کشور در زبان فارسی از نام رایج آن به زبان فرانسه گرفته شده است و جزو کشورهای حوزه دریای بالتیک به‌شمار می‌رود. این کشور توسط روسیه،استونی، لیتوانی، بلاروس و دریای بالتیک احاطه شده است. جمعیتش کمی از 2میلیون نفر بیشتر است و نزدیک به 65هزار کیلومترمربع مساحت دارد. جالب اینکه یک‌چهارم مردم این کشور از نژاد روس هستند و باقی هم از نژاد لتونیایی.

مولداوی
جمهوری مولداوی هم کشوری محصور در خشکی است که در اروپای شرقی قرار گرفته است. این کشور با رومانی و اوکراین مرز مشترک دارد. پایتخت این کشور کیشیناو است و در همان سال 1991از شوروی استقلال یافته است. این کشور را دومین کشور فقیر در اروپا می‌شناسند که خدمات، نزدیک به 60درصد تولید سرانه‌اش را تشکیل می‌دهد. در دوره‌ای یک‌سوم مردم این کشور برای پیدا کردن کار ناچار شدند که مهاجرت کنند.