خزان بازارها

مائده امینی ـ روزنامه‌نگار

پاییز کم‌کم دارد به بازارهای مالی می‌رسد. در دوره پنج‌ماهه نخست امسال نیز طلا بیش از 6درصد، سکه بیش از ۱۳درصد، دلار ۱۲درصد و بورس حدود ۱۵درصد بازدهی مثبت داشته است. در همین مدت مسکن حدود 8درصد و کالاهای بادوام هم ۹درصد بازدهی مثبت داشته‌اند. این درحالی‌ است که در پنج‌ماه نخست سال قبل، بورس 255درصد رشد را در کارنامه خود به ثبت رسانده بود. واقعیت این است که رشد مثبت و منفی تمامی بازارهای مالی به شاخص‌های کلان اقتصادی وابستگی دارد. هیچ بازاری راه کاهش بازدهی را در پیش نمی‌گیرد اگر نرخ دلار در مسیر افزایش باشد. اما تکلیف دلار چه می‌شود؟ به‌نظر می‌رسد صریح‌ترین پاسخ، در سرنوشت مذاکرات ایران و آمریکا نهفته است. البته در ماه‌های آتی، شرایط منطقه و به‌ویژه هرات که مؤثر بر نرخ دلار ماست هم تأثیرگذار خواهد بود. گسترش واکسیناسیون هم مزید بر علت می‌شود. اگر کرونا در کشورهای دیگر کنترل شود شاخص دلار رو به بهبود می‌رود. سکه هم بیشتر از دلار تبعیت می‌کند. بازار سرمایه هم در این روزها، وابستگی خودش به نرخ دلار را احیا کرده و با افزایش نرخ این اسکناس آمریکا، شاخص بورس هم رشد نسبی و ملایم خوبی را تجربه کرده است که اگر قرار باشد در پاییز ورق دلار برگردد پر بیراه نیست اگر شاخص بورس هم کاهش پیدا کند.

طلا 
وابستگی طلا به ارز قابل‌انکار نیست 
محمد کشتی‌آرای ـ نایب‌رئیس دوم اتحادیه طلا و جواهر تهران

منتظر کاهش قیمت شدید در بازار طلا نباشید. معمولا در فصل پاییز، تمام بازارهای مالی جهان تحت‌تأثیر معاملات نفتی انجام‌شده در اوایل این فصل قرار می‌گیرند. قیمت نفت در این وقت سال معمولا افزایش پیدا می‌کند و این روند منجر به کاهش قیمت دلار می‌شود. در چنین مقاطعی، تقاضا برای خرید طلا در بازارهای جهانی و به‌واسطه آن نرخ انس افزایش پیدا می‌کند. امسال علاوه بر نوسانات قیمت جهانی، ماجرای مذاکرات برجام هم هست. به‌نظر می‌رسد که دید دولت کنونی به برجام مثبت است و اگر این مذاکرات به نتیجه برسد قیمت ارز کاهش پیدا می‌کند و به‌دنبال آن طلا هم در ایران ارزان می‌شود.  در مرداد‌ماه قیمت ارز و طلا روند صعودی به‌خود گرفت اما کم‌کم با سیاست‌های اتخاذ‌شده در شهریور به تعادل رسید. پس درمجموع به‌نظر می‌رسد که می‌توان برای پاییز کاهش و کنترل قیمت طلا و سکه حساب کرد. اما اگر مذاکرات دوباره طولانی شود یا به بن‌بست برسد قیمت طلا در همین محدوده - قیمت‌هایی که در پایان شهریور داریم- باقی خواهد ماند. همچنین با گسترش واکسیناسیون از آنجا که محدودیت اصناف و کسب‌وکارها کم می‌شود، ‌جامعه، هم از نظر اقتصادی و هم روانی مقداری آسودگی پیدا خواهد کرد و این روند به افزایش ثبات در بازارها کمک می‌کند.

بورس
چشم به راه گزارش‌ها
احسان رضاپور ـ کارشناس و تحلیل‌گر بازار سرمایه

هنوز برای قضاوت درباره پاییز بازار سرمایه، زود است. در ابتدای این فصل رسیدن گزارش عملکرد شهریور و در ادامه گزارش عملکرد شش‌ماهه می‌تواند بازار را متأثر کند و تأثیر مثبت یا منفی خود را در شاخص نشان دهد. با توجه به نرخ دلار و قیمت‌های جهانی و افزایش نرخ‌ها به‌نظر می‌رسد گزارش‌ها از نظر بنیادی در بسیاری از صنایع و شرکت‌ها در وضعیت مناسبی قرار داشته باشد. اما در ادامه پاییز، موضوع اصلاحات احتمالی بودجه سال‌جاری و شروع مذاکرات هسته‌ای و سناریوهای محتمل بودجه سال آتی به‌دلیل شرایط نامناسب نقدینگی، تورم و کسری بودجه سنگین احتمال اصلاحات با اهمیت در هزینه‌های انرژی، تعرفه‌ها و... صنایع می‌تواند وضعیت سودآوری آتی شرکت‌ها را با ابهاماتی مواجه و روند قیمت سهام شرکت‌ها را به‌طور موقت به تناسب اخبار و‌ مواضع با نوساناتی همراه سازد و مانع از تقویت بازار شود. البته در این بین اثرات تورمی و تغییر با اهمیت در چشم‌انداز و انتظارات نرخ ارز می‌تواند تمام بازارها ازجمله بازار سرمایه را متأثر سازد. نگارنده، اثرات انجام واکسیناسیون عمومی را بر بازار سرمایه در این مقطع چندان با اهمیت ارزیابی نمی‌کند و معتقد است وضعیت قیمت‌های جهانی، تعاملات سیاسی کشور، محدودیت‌ها یا گشایش‌های اقتصادی و اخبار پیرامون بودجه و مباحث مربوط به تغییر شرایط قیمت‌گذاری محصولات شرکت‌ها و مواداولیه آنها مهم‌ترین فاکتورهای اثرگذار بر وضعیت بازار خواهد بود که احتمالا می‌تواند شاخص را تحت‌تأثیر قرار داده و بر رشد آن اثر منفی یا مثبت بگذارد.

مسکن 
قیمت مسکن بدون تغییر سیاست‌ها کاهش پیدا نخواهد کرد 
دکتر مجتبی بیگدلی ـ ریاست سازمان انبوه‌سازان مسکن

فعلا بازار مسکن درگیر رکورد قیمت است و به ‌نظر می‌رسد این رکود در چندماه آینده هم ادامه خواهد یافت چراکه آرامشی است پیش از توفان؛ توفانی که من نامش را سونامی افزایش قیمت‌ها می‌گذارم.
برای پیش‌بینی پاییز بازار مسکن باید به ریشه‌یابی علت گرانی موجود بپردازیم. ترکیب جمعیتی کشور ما، ‌ترکیب جوانی است و این جمعیت جوان به مسکن نیاز دارند. از سوی دیگر، ‌50درصد ازدواج‌ها در کلانشهرها به طلاق منجر می‌شود و این یعنی هر زوج به دو مسکن نیاز دارند چراکه عموما حاضر به برگشت به خانه‌های پدری خود نمی‌شوند. از سوی دیگر 200هزار بافت فرسوده داریم که خود یک بمب ساعتی است و در کنار همه اینها کشور حادثه‌خیزی هستیم که خطر سیل، ‌زلزله و... مدام تهدیدمان می‌کند. همه این حقایق می‌خواهد صحه بر یک گزاره بگذارد: نیاز به تولید انبوه مسکن داریم. سالانه به یک‌میلیون مسکن نیاز داریم اما 10سال است که این نیاز برطرف نمی‌شود و براساس آن تولید مسکن صورت نگرفته است. سونامی افزایش قیمت نه در پاییز بلکه در درازمدت به بازار مسکن می‌رسد چراکه به اندازه تقاضای موجود مسکن در کشور ساخته نشده است. اگر به مجمع ملی صنعت مسکن اعتماد کنند، می‌توانیم بدون یک ریال بودجه دولتی، ‌میلیون‌ها مسکن بسازیم و این روند می‌تواند از همین پاییز شروع شود و کم‌کم به کاهش قیمت کمک کند.

دلار 
احتمال بازگشت به برجام و دلار 21هزار تومانی 
عبدالله محمد ولی ـ رئیس انجمن صنفی طلا و جواهر

ما هم دوست داریم که بازار ارز از ثبات خوبی برخوردار باشد. ثبات در این بازار می‌تواند کم‌کم به کاهش قیمت‌ها کمک کند و معیشت مردم را بهبود بخشد اما در واقعیت چنین تصویری در آینده این بازار لزوما قابل‌تحقق نیست. در ماه‌های مرداد و شهریور، بازار طلا و ارز فرازونشیب‌های بسیاری را پشت‌سر گذاشت. طلا از گرمی 970هزار تومان به گرمی یک‌میلیون و 200هزار تومان رسید چراکه نرخ دلار در کف بازار، افزایشی شده بود. برای پیش‌بینی پاییز بازار ارز باید چند نکته را مدنظر قرار دهیم. اول اینکه با توجه به تغییراتی که در تیم اقتصادی رخ داده و تفکراتی که حاکم شده است، به‌نظر می‌رسد به‌دنبال تقویت موقعیت ما در صحنه‌های تجارت بین‌المللی است. امروز می‌بینیم که دوباره بحث بازگشت به برجام و از سرگیری توافق بین ایران و آمریکا بر سر زبان‌ها افتاده است. من امید دارم که این قفلی که بر اقتصاد ایران خورده بالاخره باز شود که اگر چنین شود، پیش‌بینی 21 تا 22هزار تومان برای دلار، عینیت بخشیده می‌شود. چراکه پول‌های بلوکه‌شده ایران در کشورهای مختلف آزاد شده و تبادلات مالی ما با کشورهای دیگر دوباره در مدار قرار می‌گیرد و به کاهش قیمت‌های داخلی منجر می‌شود. فراموش نکنید که هنوز برای پیش‌بینی پاییز بازار ارز زود است اما اگر دولت بتواند همین وضعیت کنونی را حفظ کند - که به‌نظر می‌رسد چنین هدفی دارد- و مانع از گران‌ترشدن قیمت دلار شود، کار بزرگی انجام داده است و با نیل به این هدف می‌تواند برای زمستان امسال هم چشم به راه کاهش قیمت ارز بود. این‌روزها می‌شنویم که برخی از دلار 40 تا 50هزار تومانی حرف می‌زنند. برخی با انتشار این خبرها، بازارسازی می‌کنند. این خبرها از واقعیت جامعه به‌دور است و نباید با دامن‌زدن به آن راه دلالی را برای آنها باز و هموار کرد. من نمی‌گویم که دلار هرگز این نرخ را نمی‌بیند اما امروز و درشرایط کنونی اقتصادی کشور، این عدد فعلا دست‌یافتنی نیست.

خودرو 
وابستگی به آزادسازی واردات، تولید و برجام 
حسن کریمی سنجری ـ کارشناس صنعت خودرو

خبرهای مختلفی امروز از بازار خودرو به گوش می‌رسد. وعده‌های جدیدی توسط تیم اقتصادی دولت داده می‌شود که در راس آن‌ها، خبر افزایش تولید قرار دارد. این وعده اگر تحقق پیدا کند می‌تواند با تقویت عرضه، تعادل بین عرضه و تقاضا در این بازار را تا حدی متعادل کند. از سوی دیگر، عامل مؤثر دیگر بر این بازار، نتیجه نهایی مذاکرات و توافق ایران با آمریکاست که در حالت خوف و رجا قرار دارد. یک روز خبرهای مثبت و امیدوار‌کننده در این‌باره به گوش می‌رسد و روز دیگر خبر لغوشدن آن به بازار سیگنال منفی وارد می‌کند. اگر تکلیف این تصمیم سیاسی مشخص شود و به سمتی برویم که گشایشی سیاسی در کشور رخ دهد، طبیعتا، هم اثر روانی این موضوع و هم اثر اقتصادی آن (‌بالارفتن درآمدهای ارزی) منجربه توسعه خودروسازی می‌شود و می‌تواند به کاهش قیمت‌ها در بازار کمک کند و برعکس این روند، قطعا می‌تواند به افزایش قیمت دامن بزند. عامل سوم تأثیرگذار، رفع مشکلات واردات خودرو است که محدودیت‌ها در آن، منجر به افزایش قیمت نه صرفا در خودروهای خارجی که همه بازار شده است. فعلا مصوبه آزادکردن مشروط واردات خودرو، از مجلس بیرون آمده و اگر توسط شورای نگهبان و شورای رقابت پذیرفته شود (بعید نیست شورای نگهبان مجددا دست روی بند چهارم مصوبه بگذارد) اتفاق خوبی برای بازار خودرو خواهد افتاد چراکه هم خودرو را می‌توانیم در قبال صادرات خودرو یا قطعه وارد کنیم و هم  با استفاده از ارز اشخاص به کشور بیاوریم. مجموعه این روند می‌تواند قیمت‌ها را در بازار خودرو در مسیر کاهش قرار دهد. البته به شرطی که شورای رقابت از امتیازی که دارد به‌درستی استفاده کند و آن را تبدیل به جریان رانتی تازه‌ای نکند. فعلا می‌بینیم که حتی انتشار خبر آزادسازی مشروط واردات خودرو، اثر روانی خودش را بر بازار گذاشته است.