رابطه آگهی ترحیم‌ با سرانه مطالعه

مهدیا گل‌محمدی

 کتاب برای برخی از ما دهه شصتی‌ها کاربرد‌های زیادی داشت. پیش از هر چیز امانتدار خوبی بود چون کارنامه یک تکاور (تک‌آور) را طوری لابه‌لای هزارتوی خود گم و گور می‌کرد که دست والده محترمه و ابوی سبیل‌بناگوش در‌رفته هیچ‌یک از همکلاسی‌ها‌ به آن نمی‌رسید. دیگر آنکه حاضر بود در ازای لبوی مجانی زیر چاقوی لبوفروش محل شرحه‌شرحه و ورق‌ورق شود و رد سرخ و خون‌فامی تمام کلماتش را بپوشاند اما ما دهه شصتی‌ها یک دل سیر لبوی قاچ‌شده مفت و مسلم بخوریم. سال‌ها گذشت تا اینکه اندک‌اندک یک کاربرد جدید و نامأنوس با نام مطالعه تفننی‌طور هم به آن اضافه شد. از حق نگذریم گاهی هم دوز و اندازه تفنن‌اش کاهش می‌یافت و بدل به مطالعه‌ای جدی و اعتیاد‌آور می‌شد. برویم سروقت سرانه همین اعتیاد فرخنده و میمونی که آمارگیری‌های داخلی با چند خط‌کش صاف و گاهی کج و معوج اندازه‌گیری‌اش کرده‌اند. مرکز آمار ایران نرخ سرانه مطالعه ایرانی‌ها را روزی 16دقیقه و 32ثانیه اعلام کرد. چند و چون آن هم در خبرگزاری ایسنا قابل پیگیری و مداقه است. نه نه! به قول مجری‌های تلویزیونی کانال را عوض نکنید، نگارنده اصلا در این مطلب قصد ندارد سرانه مطالعه 10ساعت و 42دقیقه‌ای هندی‌های رویاپرداز و عاشق حرکات موزون یا 9ساعت و خرده‌ای تایلندی‌های اهل آفرود در جاده‌خاکی را پیش بکشد. بحث این‌حرف‌ها نیست. بحث بر سر این است که گویا ملاک اندازه‌گیری سرانه مطالعه ما ایرانی‌ها فقط مطالعه کتاب نبوده است؛ یعنی این 16دقیقه و اندی شامل زمان مطالعه متن اینستاگرامی پیام تبریک دایی به زن‌دایی یا متلک‌های فلان بازیگر و خواننده به بهمان خواننده و قس‌‌علی‌هذا هم می‌شود. شاید باورتان نشود اما چند کارشناس با بررسی آماری و مفهومی ملاک‌های سرانه مطالعه در ایران و کشور‌های خارجی متوجه شده‌اند که سرانه مطالعه روزانه 16دقیقه و 32ثانیه‌ای ما ایرانی‌ها جدای از مطالعه متن کامنت و پیامک‌های اینستاگرامی و غیره حتی شامل خواندن یک آگهی ترحیم در روزنامه هم می‌شود. بهتر است کلاه خودمان را قاضی کنیم و دریابیم اگر ساعات وب‌گردی و متلک‌خوانی‌های اینستاگرامی را از ساعت مطالعه‌مان کسر کنیم ته این معادله چندین و چند‌ مجهولی، چه رقم صحیح و اعشاری باقی می‌ماند.