چهارمحال‌وبختیاری به دنبال طلای سرخ

خاطره حسین‌زاده-خبرنگار

 زعفران از گیاهان بومی ایران است و به عنوان گران‌ترین ادویه جهان جایگاه منحصربه فردی در میان محصولات کشاورزی و صادراتی کشور دارد. یکی از استان‌هایی که در زمینه کشت و تولید زعفران گام های بزرگی برداشته، چهارمحال و بختیاری است که می توان امیدوار بود با کشت این گیاه، هم سود مناسبی عاید کشاورزان شود و هم اشتغال برای عده ای از روستاییان ایجاد شود. 
زعفران گیاهی است چند ساله، دارای پیاز و با غلاف قهوه‌ای رنگ. این گیاه ساقه، ۶گلبرگ بنفش رنگ و ۳رشته کلاله قرمز رنگ دارد و البته قسمت مورد استفاده گیاه زعفران، همان کلاله قرمز رنگ گل آن است که چربی، املاح معدنی و  موسیلاژ دارد. زعفران ماده غذایی با ارزشی است که به مقدار بسیار کم از گیاه زعفران به دست می‌آید. در واقع از هر 100 تا 200هزار عدد گیاه زعفران، حدود ۵کیلوگرم گل زعفران به دست می‌آید که البته وزن این ۵کیلوگرم زعفران تازه، بعد از خشک شدن تنها به یک کیلوگرم می‌رسد.

کشت زعفران در انتظار حمایت‌های راهبردی
کاربردهای متعدد و فراوان زعفران و خواص دارویی و مصارف متنوع غذایی این گیاه باعث شده تا از آن به عنوان طلای سرخ یاد شود. این اهمیت، ضرورت توجه ویژه به مسائل تولید و صادرات زعفران را بیش از پیش روشن می‌کند.
زعفران ایران علاوه بر اینکه از نظر کمی درصد بالایی از تولید جهانی را تشکیل می‌دهد، از لحاظ کیفی هم مرغوبیت بالایی دارد که دراین زمینه می‌توان به عیار بالا در رنگ دهی و طعم و عطر مطلوب آن اشاره کرد. همین امر سبب رونق صادرات این محصول به کشورهای مختلف جهان از قبیل اسپانیا، امارات متحده، ایتالیا، چین، فرانسه، انگلستان، استرالیا، سوئد، عربستان سعوی، کویت و بحرین شده‌است.
به گفته مدیرعامل سازمان مرکزی تعاون روستایی، ایران با تولید حدود 90تا 95درصد زعفران دنیا، مقام نخست جهان را در تولید زعفران به خود اختصاص داده‌است. ظرفیت تولید زعفران در ایران از 30 تن در سال 1368 به بیش‌از 300 تن در سال‌های اخیر رسیده‌ است که تداوم این روند روبه رشد می‌تواند نویدبخش روزهای روشنی برای اقتصاد کشور به‌ویژه صادرات این کالای استراتژیک باشد.
هرچند تولید و صادرات زعفران ایران همواره با فراز و نشیب‌هایی همراه بوده، اما یکی از مهم‌ترین مواردی که می‌تواند در این به احیای اقتصاد داخلی و رونق اقتصاد مقاومتی منجر شود، توجه بیش از پیش به چنین ظرفیتی است. چراکه غفلت از این ظرفیت بی‌بدیل می تواند جایگاه کشور را در صادرات زعفران به خطر اندازد و در مصاف با رقبای دیگر از قافله عقب بمانیم.

استقبال کشاورزان
ازسوی دیگر زعفران به سبب نیاز به آب اندک، امکان بهره‌برداری به مدت ۵تا ۷سال در یک نوبت کشت، ماندگاری طولانی محصول و آسانی حمل‌ونقل و آبیاری، به محصولی راهبردی برای رهایی از بحران کم‌آبی و یکی از گزینه‌ها برای کشت سودآور کشاورزان تبدیل شده است. استان چهارمحال‌وبختیاری نیز با توجه به شرایط اقلیمی مناسب، می‌تواند از این محصول به بهترین نحو بهره‌برداری کند.
کشت زعفران در سال‌های اخیر در چهارمحال‌وبختیاری، مورد استقبال کشاورزان قرار گرفته است و با توجه به خشکسالی‌های اخیر می‌تواند اقتصاد این استان را پویا کند.
اگرچه نام زعفران با استان خراسان‌رضوی گره خورده است اما اقلیم مساعد، ارتفاع مناسب از سطح دریا، آفتاب درخشان و زمین‌های زراعی کافی ازجمله مزیت‌های چهارمحال و بختیاری برای توسعه و کشت این گیاه ارزشمند در کشور به‌شمار می‌رود. اگر به میزان کافی به کشت این محصول توجه شود، این استان نیز به یکی از مناطق مهم تولید طلای سرخ کشور معرفی می‌شود.
این استان کمتربرخوردار کشور با دارا بودن نرخ بالای بیکاری، بحران 12ساله خشکسالی، کشاورزی سنتی و پایین بودن سطح درآمد خانوارها به ویژه در روستاها می‌تواند فرصت طلایی کشت زعفران را به رونق اقتصادی تبدیل کند. کمااینکه این اتفاق از سال‌های گذشته در استان آغاز شده و امید می‌رود با حمایت‌های لازم از شدت بیشتری برخوردار شود.

ظرفیت‌های کشت زعفران در چهارمحال‌وبختیاری
در این زمینه یک محقق رشته گیاهان دارویی با اشاره به ظرفیت‌ بالا و مناسب کشت زعفران در چهارمحال و بختیاری می‌گوید: آب و هوای مناسب، زمین‌های کشاورزی و نیروی کار فراوان، شرایط مناسبی را برای توسعه مزارع زعفران در استان فراهم کرده‌ است.
«عبدالله قاسمی» می‌افزاید: به دلیل وقوع خشکسالی‌های اخیر و مساله کم آبی در استان، می‌طلبد تا کشت زعفران که سودآوری بیشتری دارد، جایگزین کشت گیاهانی با نیاز آبی بالا همچون چغندرقند و ذرت شود.
وی با اشاره به اهداف تحقق اقتصاد مقاومتی و نقش تولیدات استراتژیک در افزایش توان داخلی، تصریح می‌کند: برای توسعه تولید و افزایش صادرات زعفران باید درباره بهبود کیفیت، کاهش قیمت تمام شده محصول، افزایش عملکرد و ایجاد صنایع تبدیلی مرتبط با این گیاه ارزشمند برنامه‌ریزی کرد.
این استاد دانشگاه با تاکید بر لزوم بهره‌گیری از نظرات کارشناسی در خرید و کاشت پیاز زعفران، اظهار می‌کند: یکی از مباحث مهم در کشت زعفران استفاده از نظر مشاوران و کارشناسان این حوزه است تا بتوان با خرید پیاز مرغوب، محصول باکیفیتی را برداشت کرد. قاسمی ادامه می‌دهد: حمایت دولت از محققان و فارغ‌التحصیلان دانشگاهی برای توسعه کشت زعفران از ضرورت‌های این حوزه به شمار می‌رود و امید است با همکاری دولت و بخش خصوصی، بتوان زمینه را برای رونق کشت گیاهان دارویی به ویژه زعفران در استان فراهم کرد.

توسعه روزافزون کشت زعفران در استان
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی چهارمحال و بختیاری نیز با اشاره به رشد 20برابری کشت زعفران دراین استان می‌گوید: درحالی‌که در سال 1393، سطح زیرکشت این محصول در استان ۸هکتار بود، اما این میزان به بیش‌از 200هکتار در سال 99 افزایش یافته است و می‌توان به ادامه این روند امیدوار بود. «حسین برزگر» متوسط برداشت در هر هکتار از مزارع زعفران را ۴ تا ۵کیلوگرم اعلام می‌کند و می‌افزاید: برهمین اساس سال گذشته بیش از 900 کیلوگرم زعفران از مزارع استان برداشت شد و پیش‌بینی می‌شود که این میزان در سال جاری نیز افزایش یابد.
وی تصریح می‌کند: زعفران تولیدی در استان معادل حدود 600 میلیارد ریال درآمدزایی دارد که در بهبود معیشت کشاورزان استان نقش موثری ایفا می‌کند.
معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی چهارمحال و بختیاری با اشاره به ظرفیت‌های نسبی چهارمحال و بختیاری در تولید زعفران، اظهار می‌کند: اقلیم مساعد، آفتاب درخشان و ارتفاع مناسب از دریا سبب شده تا عطر، بو و طعم زعفران این استان از کیفیت بالاتری نسبت به سایر نقاط کشور برخوردار باشد. برزگر با اشاره به اشتغال بیش‌از ۳هزار نفر در مزارع زعفران استان اضافه می‌کند: هرچند اشتغال در مزارع زعفران فصلی است، اما با توسعه زمین‌های زیرکشت، می‌توان زمینه اشتغال بیشتری را فراهم کرد.