کتاب‌هایی با هشدار «خبر»

زهرا رستگارمقدم ـ روزنامه‌نگار

کتاب‌های بسیاری منتشر شده‌ که به شکل غیرمستقیم شما را دعوت می‌کنند، وابسته به خبر و دنبال کردن رسانه‌های کوچک و بزرگ نباشید. از این خیل، کتاب‌های حوزه روانشناسی بیشترین سهم را در این دوری‌گزینی از خبر دارند. هر چند کتابی چون «درباره تلویزیون و سلطه ژورنالیسم» پی یر بوردیو نیز به شکل غیرمستقیم هشدار می‌دهد که مخاطبان باید خود را از سیطره و سلطه رسانه‌ها رها کرده و زیست جداگانه‌ای برای خود تعریف کنند، اما از میان آن دسته که به شکل بی‌پرده شما را از خبر نهی می‌کنند، در اینجا به معرفی چند کتاب پرداخته‌ایم. کتاب‌هایی که هر یک دلایلی برای قانع کردن‌تان در قطع ارتباط با جهان پرخبر که حالا خطر و ترس جای «خبر»ش را گرفته است، می‌آورند. کتاب‌های پرفروش در نسخه‌های مجوزدار و زیرزمینی، با فروش‌های الکترونیکی و... که آمارگیری از میزان استقبال مخاطب را از این دست کتاب‌ها دشوار کرده است.

پیگیر اخبار نباشید

رولف دوبلی را با کتاب‌های «هنر شفاف اندیشیدن» و «هنر خوب زندگی کردن» می‌شناسیم. «پیگیر اخبار نباشید» اما عنوان سومین کتاب اوست که عادل فردوسی‌پور ترجمه‌اش کرده است. البته این کتاب به وسیله چند مترجم در چند نشر منتشر شده، اما ترجمه فردوسی‌پور مورد اقبال‌ترین آنهاست. توصیه نویسنده کتاب روشن است: همین حالا از اخبار دست بکشید. او برای کنار گذاشتن اخبار استدلال‌های مختلفی را مطرح می‌کند و بارها در بخش‌های مختلف کتاب اشاره می‌کند که هر جا قانع شدید، دیگر می‌توانید کتاب را کنار بگذارید و به سراغ زندگی خود (زندگی بدون خبر) بروید. دوبلی معتقد است که خبرها، این حس را به ما القا می‌کنند که «عمیق‌تر» شده‌‌ایم و «قدرت تحلیل» بیشتری داریم. 
درحالی‌که اگر قرار بود گزارشگران و تحلیلگران، خودشان عمیق باشند و قدرت تحلیل بالایی داشته باشند، باید جزو ثروتمندترین اقشار جامعه می‌بودند و به ابزار دست سایت‌های خبری و جمع‌کنندگان کلیک مخاطبان تبدیل نمی‌شدند. این کتاب رابطه مستقیمی با رشد و توسعه فردی دارد؛ زیرا اگر اخبار را پیگیری نکنیم، می‌توانیم زمان بیشتری به تفکر، خلاقیت، یادگیری و مباحث تخصصی اختصاص دهیم و در نتیجه به موفقیت‌های بیشتری برسیم. کتاب حاضر با ترجمه فردوسی‌پور حالا به چاپ پانزدهم رسیده است. از این کتاب 30هزار تومانی که هر بار 2هزار نسخه آن به چاپ رسیده، تا امروز 28هزار نسخه منتشر شده که عددی معادل 840میلیون تومان فروش خواهد بود. درنظر داشته باشید که کتاب پیگیر اخبار نباشید، با دو ترجمه در قیمت‌های 50و 60هزار تومان نیز در بازار موجود است.

اخبار 

آلن دوباتن در کتاب «اخبار: راهنمای مخاطبان خبر و آژانس‌‌های خبری»، با ارائه تمرین‌ها و تحلیل 25‌سرخط خبری که در زندگی روزمره با آنها مواجه هستید؛ مانند تصادف، قتل، جدال‌های سیاسی، سرمایه‌گذاری و... به شما کمک می‌کند تا اخبار را عمیق‌تر درک کنید و از نتایج آن در زندگی خود بهره‌مند شوید. چک کردن اخبار بیشتر شبیه به یک عادت است؛ شرایط و محل خاصی نمی‌شناسد؛ خانه، محل کار، در حال رانندگی، در ایستگاه قطار و مترو، هنگام پرواز با هواپیما و حتی موقع غذا خوردن هم شریک و همراه همیشگی ماست. پس از تأمل و مجالی کوتاه دوباره به سراغ آن می‌رویم. انگار خیلی زود دلتنگش می‌شویم. این کتاب به‌دنبال‌کنندگان خبرها پیشنهاد می‌کند که به این عادت مرموز و روزمره‌ خود عمیق‌تر نگاه کنند. زیرا نیمی از مردم جهان دست‌کم یک‌بار در روز به وسیله‌ اخبار افسون می‌شوند و با سحر و جادوی خبر به‌ خواب می‌روند. کتاب تلاش می‌کند عادتی را از سر ما بیندازد که هم‌اکنون کمی بیش از حد نرمال، عادی و بی‌ضرر درنظر گرفته می‌شود، درصورتی که خبرها مسائل و مشکلاتی را برای ما به‌وجود می‌آورند که کنترل آنها از توان ما خارج است. این کتاب در انتشارات ققنوس به چاپ سوم رسیده است. یعنی 3هزار نسخه 45هزار تومانی که عددی معادل 135میلیون تومان فروش است. هرچند همین نسخه در فیدیبو با قیمت 20هزار تومان نیز به فروش می‌رسد که عدد فروش آن مشخص نیست. این کتاب دوباتن با دو ترجمه دیگر نیز در بازار هست که از 28تا 40هزار تومان منتشر شده و در سایت فیدیبو نیز با قیمت 17هزار تومان به فروش می‌رسد. از این‌رو نمی‌توان به آمار دقیقی از مخاطبان کتاب اخبار: راهنمای مخاطبان خبر و آژانس‌‌های خبری، دست یافت.

فلسفه ترس

لارس اسوندسن در کتاب «فلسفه ترس» با ترجمه خشایار دیهیمی در نشر گمان از ترس‌های ما در جامعه مدرن می‌گوید. در فصل‌ یک کتاب گزارشی اجمالی از آنچه نویسنده آن را «فرهنگ ترس» می‌داند، می‌خوانیم. اینکه چطور تعابیری چون «در معرض خطر»، «حملات احتمالی تروریست» و نظایر آن هر روز در رسانه‌ها تکرار می‌شوند و ذهن ما را به سمتی که همیشه احساس ترس داشته باشیم سوق می‌دهند. حوزه‌ای در جامعه ما نیست که ترس به آن راه نیافته باشد. از همان ابتدا که آدم میوه درخت دانایی را می‌خورد و متوجه می‌شود که برهنه است احساسی که پیش از شرم به سراغش می‌آید، ترس است.
 نویسنده در این بخش از کتاب به نقش‌آفرینان سیاسی و همزیستی آنها با رسانه‌های جمعی اشاره کرده است. اینکه ترساندن و به وحشت انداختن مردم با اخبار بی‌تردید باعث فروش هرچه بیشتر روزنامه‌ها و نشاندن مردم پای کانال‌های تلویزیونی می‌شود. او معتقد است در فرهنگی که از بسیاری جهات مشخص فروپاشیدگی اجتماعی است، ترس چیزی مشترک میان ماست.
 یک چشم‌انداز وحدت‌بخش. اما او در فصل هفتم که فصل پایانی است در پاسخ به این سؤال که «آیا راهی برای برون‌رفت از ترس وجود دارد؟» می‌نویسد: «مسئله از میان بردن ترس نیست. ترس بوده و همیشه هم خواهد بود. اما شاید تنها معنای آن این باشد که اینجا در این زندگی چیزهایی هستند که برای ما معنا دارند و عزیز هستند ». این کتاب که امسال با قیمت 35هزار تومان به چاپ یازدهم رسیده است تا امروز در 11هزار و 50نسخه منتشر شده و معادل 219میلیون و 700هزار تومان فروش داشته است.

هنر ظریف بی‌خیالی

این کتاب که با نام «هنر ظریف بی‌خیالی: رویکردی متفاوت به خوب زیستن» منتشر شده در ردیف کتاب‌های پرفروش است. این کتاب، دومین اثر منتشر شده مارک منسون، به این مسئله می‌پردازد که ما آن‌قدر فرصت و قدرت و انرژی نداریم که به همه‌‌چیز اهمیت بدهیم. باید بی‌خیال خیلی چیزها بشویم تا بتوانیم تمام فکر و ذهن و انتخاب‌ها و تصمیم‌های خود را، روی گزینه‌ای محدود و مشخص، متمرکز کنیم.
هرچند کتاب درباره‌ بی‌خیالی نیست؛ بلکه درباره‌ توجه بیش از حد به اهداف و ارزش‌های کلیدی و بی‌خیالی و بی‌توجهی نسبت به حاشیه‌های دیگر است (حتی اگر دیگران، آن حاشیه‌ها را، اصل بدانند). این کتاب در انتشارات کرگدن با ترجمه جعفر پورعباسی به چاپ چهارم رسیده و این 4هزار نسخه از 50تا 70هزار تومان به فروش رسیده است.
   همین کتاب در نشر کلید آموزش به چاپ سوم رسیده و با قیمت 68هزار تومان به فروش می‌رسد و در نشر نیک‌فرجام با قیمت 98هزار تومان.