یادداشت
سردرگمی مردم با تناقض‌گویی در اخبار کرونا
محمد حاتمی- رئیس سازمان نظام روانشناسی ایران
اخبار متناقضی که هر روز با محوریت کرونا منتشر می‌شود، مردم را سردرگم کرده است، آنها نمی‌دانند چطور باید آگاهی خود را بالا ببرند و به کدام خبرها اطمینان کنند. همین موضوع باعث شده تا هر خبری به‌ویژه آنها که در فضای مجازی و کانال‌های خبری منتشر میشوند را دنبال کنند.
قرار گرفتن در چنین وضعیت نامعلوم و مبهمی، سلامت روان مردم را تحت الشعاع قرار داده است. توجه داشته باشیم اخباری که در رسانه‌ها و به‌طور مجازی به‌صورت افسارگسیخته پخش می‌شود، باعث پایین آمدن میزان امیدواری می‌شود و مردم با خواندن این اخبار، دچار ترس و واهمه از ابتلا میشوند و این خود فشار مضاعفی به آنها وارد می‌کند. در همینجاست که اطلاع‌رسانی درست، صریح و بموقع، می‌تواند در بازگرداندن آرامش به جامعه کمک کند. در اخباری که هم‌اکنون به مردم داده می‌شود هیچ‌گونه هوشمندی و نظام‌مندی برای کنترل و مهار ویروس کرونا از طرف مسئولان دیده نمی‌شود. مطبوعات و صدا و سیما هم به‌طور جسته، گریخته و فقط براساس وظیفه و به روش خود به مردم اطلاع‌رسانی می‌کنند. درصورتی که باید شورای هم‌اندیشی و اتاق فکری وجود داشته باشد و بر همه مراکز اطلاع‌رسانی نظارت داشته باشد. در غیراین صورت، شنیدن این اخبار، بیش از آنکه مؤثر و کارآمد باشد تأثیر منفی و مخربی بر روحیه افراد دارد. وقتی منبع درست و قابل اعتمادی برای دریافت اخبار کرونا وجود ندارد، هر شخص خودش تصمیم‌گیرنده خواهد بود که به کدام خبر اعتماد و براساس آن عمل کند. به این ترتیب، اخبار متناقض، فضای نامطلوب و نگران‌کننده‌ای در فضای حاکم بر جامعه ایجاد می‌کند که با ایجاد ترس و واهمه بر سیستم ایمنی مردم هم تأثیر خواهد گذاشت. موضوع مهم ایجاد آرامش و اعتمادسازی در جامعه است. تنها در این صورت، مردم می‌توانند از تأثیرات اخبار منفی به دور باشند.
اطلاعات درست، جامعه را در مسیر درست هدایت می‌کند؛ به‌گونه‌ای که در کنار بالا بردن سطح آگاهی، اطمینان خاطر و آرامش آنها را هم فراهم می‌کند و آنها را برای قرار گرفتن در مسیر کنترل و پیشگیری از بیماری کمک می‌کند. نحوه اطلاع‌رسانی اخبار مربوط به بیماری کرونا موضوع مهمی است که حداقل در کشور ما مورد توجه قرار نگرفته است، درحالی‌که اطلاع‌رسانی درباره تزریق واکسن، عوارض تزریق، نیاز به دوز یادآور یا اطلاعات دیگر درباره اثربخشی واکسن‌ها که سؤالات این روزهای مردم است، باید به‌طور مرتب انجام شود. با عملکرد مسئولان است که مردم به امیدواری می‌رسند و این احساس در آنها ایجاد می‌شود که نظام سلامت و مسئولان، به فکر نجات جان‌شان هستند و برای کنترل بیماری برنامه‌ریزی منسجمی دارند. بهتر است درخصوص برقراری چنین تعادل و انسجامی برای چگونگی اطلاع‌رسانی به مردم، حتما شورای هماهنگی تشکیل و برنامه استراتژیک کلی تدوین شود. مشکلات واکسیناسیون، کمبود تجهیزات بیمارستانی ، دارو، سرم و... همه باید به‌طور شفاف بیان شود تا به کمک خود مردم، برای رفع آنها تلاش شود. زمانی که مردم با اطلاع‌رسانی درست مواجه میشوند، خودشان هم شروع به همکاری می‌کنند. بی‌اعتمادی مردم نسبت به اخبار منتشر شده، به‌دلیل نبود صداقت و شفافیت مسئولان
است.
وقتی به وعده‌ها در زمینه‌های مختلف ازجمله تزریق واکسن و حتی نظارت بر اجرای قرنطینه واقعی عمل نمی‌شود، مردم چطور می‌توانند اطمینان کنند و در جست وجوی یافتن خبرهای واقعی درخصوص بیماری کرونا در دیگر فضاهای مجازی نباشند.
خبرگزاری‌های مختلف باید برای انتشار خبر درست به سراغ منابع درست و افراد متخصص بروند. به علاوه خودشان هم شناخت کافی و قابل استنادی از شرایط موجود داشته باشند. متاسفانه ستاد ملی مقابله با کرونا تاکنون به توصیه‌ها و پیشنهادهای روانشناسان مبنی بر راه‌اندازی ستاد ملی سلامت روان کرونا و به کارگیری از آنها بی‌توجه بوده است. هنگام اجرای قرنطینه باید دستوراتی هم برای حفظ سلامت روان به افراد داد تا مردم بدانند چطور ذهن و روان خود را برای بودن در چنین شرایطی آماده کنند اما تاکنون این اتفاق نیفتاده است.
