گفتمان‌شناسی برای همه عمر
چند سطر در سوگ لطف‌الله یارمحمدی، زبان‌شناس و گفتمان‌شناس خلوت‌گزیده‌ای که در سکوت و فراموشی درگذشت
مرتضی کاردر- روزنامه‌نگار
در خیل درگذشتگان روزهای تعطیل هفته گذشته نام لطف‌الله یارمحمدی نیز به چشم می‌خورد؛ کسی که خبر درگذشت او در ازدحام خبرها و انبوه درگذشتگان گم شد و کمتر به چشم آمد. لطف‌الله یارمحمدی خلوت‌گزیده‌ای بود که عمری دور از هیاهو به کار علمی مشغول بود و پژوهش‌ها، مقاله‌ها و کتاب‌های بسیاری در حوزه زبان‌شناسی و گفتمان‌شناسی به سرانجام رساند.
لطف‌الله یارمحمدی در سال1312 در فراهان به دنیا آمد. مدرک کارشناسی خود را در رشته زبان انگلیسی از دانش‌سرای عالی گرفت و برای ادامه تحصیل به آمریکا رفت و زبان و ادبیات انگلیسی را تا مقطع کارشناسی‌ارشد در دانشگاه ایندیانا ادامه داد اما برای مقطع دکتری رشته زبان‌شناسی را انتخاب کرد و موفق به کسب مدرک دکتری زبان‌شناسی از دانشگاه ایندیانا شد. او پس از بازگشت به ایران استاد دانشگاه شیراز شد و سال‌ها به تدریس در آنجا پرداخت و دانشجویان بسیاری از درس‌های او بهره بردند.
زبان‌شناسی نظری و به تبع آن گفتمان‌شناسی، حوزه اصلی پژوهش‌های لطف‌الله یارمحمدی بود. او برای شناخت گفتمان به هر جا که لازم بود سرک می‌کشید و تلاش می‌کرد آنچه را در دانشگاه آموخته است، بر نمونه‌های بومی که متناسب با فرهنگ ایرانی-اسلامی است، تطبیق کند و نمونه‌هایی به دست دهد که درک موضوعات گوناگون گفتمان‌شناسی را برای مخاطبان راحت کند. سادگی اصلی‌ترین ویژگی پژوهش‌ها و کتاب‌های یارمحمدی است. او کتاب‌های خود را به ساده‌ترین شکل ممکن می‌نوشت به‌گونه‌ای که فهم آنها برای عموم علاقه‌مندان و کسانی که قصد یادگیری زبان‌شناسی و گفتمان‌شناسی را از این کتاب‌ها دارند، دشوار نباشد. پرهیز از پیچیدگی‌های نظری و کوشش برای به دست دادن تعریف‌های ساده و تحلیلی و تبیین‌های ساده از مفاهیم و اصطلاحات نظری از ویژگی‌های همه کتاب‌ها و مقاله‌های او است. فصل‌بندی‌های کوتاه و مختصر نیز همواره به کمک می‌آمد و سبب سادگی بیشتر و درک راحت‌تر نوشته‌های او می‌شد.
لطف‌الله یارمحمدی به رغم سن و سال بسیار و کسوتی که در عرصه گفتمان‌شناسی داشت بسیار به دیدگاه‌های تازه توجه می‌کرد و می‌کوشید از پژوهش‌های تازه، حتی آنها که پژوهشگران نسل‌های بعد انجام داده‌اند در آثار خود استفاده کند؛ کاری که معمولاً استادان پیشکسوت کمتر انجام می‌دهند و گمان می‌کنند از قدر و منزلت و اعتبار اثر آنها می‌کاهد اما یارمحمدی ابایی از استناد به کارهای پژوهشگران جوان نداشت که نه تنها از فروتنی او بلکه از اشراف او به پژوهش‌های سال‌های اخیر حکایت می‌کرد.
«زبان در عرصه‌های ذهن و جامعه»، «درآمدی به گفتمان‌شناسی»، «گفتمان‌شناسی رایج و انتقادی»،«ارتباطات از منظر گفتمان‌شناسی انتقادی»، «تجزیه و تحلیل مقابله‌ای گفتمان شناختی»، «بررسی مقابله‌ای ساخت جمله فارسی و انگلیسی»، «پژوهشی در صوت‌شناسی فارسی جدید»، «16مقاله در زبان‌شناسی کاربردی و ترجمه» از جمله کتاب‌های لطف‌الله یارمحمدی است. مقاله‌های او در مجله هایی چون «نشر دانش»، «نامه فرهنگ»، «رشد آموزش زبان و ادب فارسی» و مجله‌های علمی- پژوهشی دانشگاهی منتشر شده است.
لطف‌الله یارمحمدی، عضو گروه علوم انسانی فرهنگستان علوم ایران بود، هرچند به نظر می‌رسد شایسته‌تر این بود که عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسی باشد، چه تأملات او در حوزه زبان‌شناسی و گفتمان و دستور زبان فارسی به او این شایستگی را می‌داد که در کنار استادبزرگان زبان و ادب فارسی بنشیند و درباره آینده زبان فارسی رهنمودهایی بدهد که به کار سیاستگذاران آینده زبان فارسی بیاید. نوشته‌های او ازجمله درباره جایگاه کرسی‌های زبان فارسی در دانشگاه‌های دنیا، اگرچه سال‌های زیادی از آن گذشته است، هنوز هم می‌تواند چراغ راه باشد.
