افزایش قیمت ماکارونی ابهامات و نگرانی‌ها

2هفته بعد از زمزمه‌های افزایش 70درصدی قیمت ماکارونی، سرانجام روز گذشته این شایعات به حقیقت پیوست.  تولیدکنندگان رسما اعلام کردند این میزان افزایش قیمت را برای تولیدات جدیدشان اعمال خواهند کرد. تابستان سال گذشته به‌دلیل افزایش هزینه‌های تولید، قیمت ماکارونی ۵۰‌درصد افزایش یافت و پس از آن محصولات فاقد افزودنی و دارای وزن استاندارد 500و 700گرمی تغییر قیمتی نداشتند. 6.400 تومان برای بسته‌های 500گرمی و 8.600 تومان برای بسته‌های 700گرمی قیمتی بود که از سال گذشته تا همین امروز پابرجا بود و گرچه محصولات خاص مثل انواع غنی شده با ویتامین‌ها و محصولات دارای فیبر یا ترکیب شده با سبزی  قیمت‌های بالاتری داشتند اما انواع ساده ماکارونی رشته‌ای طی یک‌سال گذشته قیمتی ثابت داشت. رقم 46.7درصد، نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه ماکارونی در خرداد‌ماه بوده که از سوی مرکز آمار اعلام شده اما این گزارش از رشد تورم 1.3درصدی ماهانه این محصول هم خبر می‌دهد که با افزایش قیمت جدید، گزارش تیرماه قطعا حاوی ارقام بالاتری در این محصول خواهد بود. ماکارونی ۷۰۰ گرمی پیش از افزایش قیمت‌ها ۸ هزارو ۶۰۰ تومان به فروش می‌رسید اما در قیمت‌گذاری جدید با قیمت ۱۳هزارو۹۰۰ تومان عرضه می‌شود.

دلایل گرانی ماکارونی
 احتمال کاهش تولید گندم دروم خبری بود که انتشار آن در هفته‌های پایانی خرداد نخستین زمزمه‌های افزایش قیمت ماکارونی را استارت زد. پیش از آن اقدام دولت در زمینه افزایش قیمت خرید تضمینی گندم، گمانه‌زنی‌هایی را درباره گران شدن قیمت نان و ماکارونی به همراه داشت؛ گمانه‌زنی‌هایی که با مصاحبه‌ یکی از تولیدکنندگان و دست‌اندرکاران این صنعت جدی‌تر شد و در سکوت خبری انجمن‌های مرتبط و تولیدکنندگان رنگ حقیقت گرفت. افزایش نرخ ارز و کاهش منابع ارزی برای واردات مواداولیه، 2سال است که با رشد هزینه تولید، روند افزایش قیمت کالا و خدمات را شتاب بیشتری بخشیده و شرایط به‌گونه‌ای است که دیگر کسی از افزایش‌ماه به‌ماه و روزبه‌روز قیمت‌ها متعجب نمی‌شود. تمام اقلام خوراکی و کالاهای اساسی از حمایتی و یارانه‌ای تا غیرحمایتی طی سال گذشته چندین بار افزایش نرخ مصوب یا غیرمصوب را تجربه‌کردند و این روند امسال نیز تداوم یافته است. هنوز یک‌ماه از افزایش رسمی نرخ روغن و شکر نگذشته که بازار خود را برای گرانی شیر و جهش قیمت لبنیات آماده می‌کند. در چنین شرایطی افزایش قیمت ماکارونی با توجه به روال هرساله اصناف و صنایع برای افزایش قیمت محصولات، چندان عجیب نیست. اردیبهشت و خرداد و نهایتا تیرماه هرسال به‌طور معمول بازه سنتی تغییر قیمت کالاها در بازار محسوب می‌شود. سال گذشته نیز در چنین روزهایی قیمت ماکارونی افزایش یافت بدون اینکه آن زمان شایعه‌ای درباره کمبود گندم سر زبان‌ها باشد. تولیدکنندگان ماکارونی طی هفته‌های اخیر اعلام کرده بودند امسال قطعاً قیمت‌ها افزایش خواهد یافت و هرچه تعیین قیمت دیرتر انجام شود تولیدکنندگان با مشکل جدی‌تری در امر تولید مواجه خواهند شد. حمل‌و‌نقل با افزایش ۷۰‌درصدی هزینه، دستمزد با حدود ۳۹ درصد و بسته‌بندی با بیش از ۷۰‌درصد در کنار هزینه‌های سربار، ارقامی بود که در رابطه با رشد هزینه تولید ماکارونی عنوان شد. درصد بالایی از هزینه تولید در صنایع غذایی طی یک سال اخیر وابسته به افزایش قیمت مواد پتروشیمی مورد استفاده در بسته‌بندی‌ها بوده، اما نکته‌ای که بهتر است دست‌اندرکاران این صنعت درباره آن شفاف‌سازی کنند این است که با توجه به بسته‌بندی ساده محصولات ماکارونی، رقم 70درصدی افزایش قیمت بر مبنای چند درصد افزایش هزینه در دیگر بخش‌ها بوده است.

نگرانی‌ها درباره گرانی ماکارونی
ماکارونی بدون شک یکی از محبوب‌ترین مواد غذایی در جهان و ایران است. این غذا در میان خانواده‌های دارای فرزند محبوبیت مضاعفی دارد و کمتر کودکی است که به این غذا علاقه‌مند نباشد. این محبوبیت و استقبال، تنوع محصولات ماکارونی را در بازار مصرف ایران طی سال‌های اخیر به‌شدت افزایش داده و امروز علاوه بر انواع ماکارونی‌های رشته‌ای در طعم و رنگ و قطر متفاوت، محصولات متنوعی از ماکارونی‌های شکلی و فرمی هم به بازار راه یافته‌اند که گرایش به این ماده خوراکی را افزایش داده‌اند. محصول پرطرفدار دیگر در این حوزه لازانیاست که به نوبه‌خود در گسترش مصرف خانواده ماکارونی نقش مهمی داشته است. قیمت نسبتا مناسب این محصول باعث شده علاوه بر خانه‌ها، رستوران‌ها و فست‌فودها نیز آن را در منوی ثابت خود قرار دهند و این عامل در افزایش مصرف ماکارونی تأثیرگذار بوده است. در میان خانواده مواد غذایی نشاسته‌ای گرچه ماکارونی با توجه به ذائقه ایرانی‌ها جای ثابتی دارد اما نمی‌توان افزایش قیمت برنج مخصوصا برنج ایرانی را در افزایش مصرف آن نادیده گرفت. طی چند سال اخیر قیمت برنج ایرانی در بازار ایران به‌شدت افزایش یافته و از سال پیش قیمت برنج خارجی هم که جای ثابتی در سفره خانوارهای کم‌درآمد داشت به 3برابر رسیده و دسترسی به برنج را برای اقشار ضعیف دشوارتر کرده است. این در حالی است که قیمت نان نیز 2ماه پیش افزایش یافت و حالا گرانی 70درصدی ماکارونی، نگرانی مردم را در زمینه تامین مواد غذایی بیشتر کرده است؛ مردمی که قیمت تمام اقلام غذایی‌شان از لبنیات تا گوشت و مرغ و تخم مرغ طی سال گذشته چندبرابر شده و قدرت خریدشان به سرعت و در جهت عکس حرکت قیمت‌ها به‌صورت تصاعدی کاهش یافته است.

آمار و ارقام تولید و مصرف
سال94 سرانه مصرف ماکارونی هر ایرانی6.4کیلوگرم بوده است اما آمارهای جدید نشان می‌دهد در 6سال اخیر این سرانه 2‌برابر شده است. به‌گفته فعالان این صنعت طی یک دهه گذشته سرانه مصرف ماکارونی در کشور به‌واسطه فرهنگسازی‌، تبلیغات، افزایش تولید، به‌روز شدن تکنولوژی خطوط تولید به 7تا 8کیلوگرم در سال رسیده است که بر این اساس میزان مصرف این ماده غذایی در ایران به مرز ۵۰۰تا۶۰۰هزار تن در سال می‌رسد. پرطرفدار بودن ماکارونی باعث شده این محصول در مسیر رشد و افزایش تولید قرار گیرد و طی یک دهه اخیر سرعت رشد تولید و ورود برندهای جدید به بازار این محصول بیشتر شده‌است. با افزایش سرانه مصرف ماکارونی در کشور، صنعت تولید و دانش پخت آن نیز گسترش یافت تا جایی که ایران هم‌اکنون در تولید و حتی صادرات این محصول یکی از کشورهای مطرح به‌شمار می‌رود. حضور برندهای شناخته شده و خوش‌نام این محصول در سطح بین‌المللی باعث شده اکثر کشورها با ماکارونی ایرانی آشنا شوند و حجم صادرات افزایش یابد. علاوه بر کیفیت مورد تأیید ماکارونی ایرانی قیمت مناسب آن نیز عاملی است که باعث شده، توان رقابت با برندهای مطرح جهان را داشته باشد. در 2سال گذشته کاهش ارزش ریال در برابر دلار باعث شد مزیت صادراتی در تمامی صنایع به‌ویژه آنها که وابستگی کمتری به واردات داشتند افزایش یابد. گرچه شیوع کرونا در یک‌و نیم سال گذشته بر روند تجارت جهانی تأثیر نامطلوبی گذاشته و صادرات و واردات اغلب کشورها را دچار نوسان کرده، صنایع غذایی ایران پس از بازگشایی مرزها تا حدودی توانسته‌اند حضور خود را در بازارهای جهانی افزایش دهند، هرچند که این صنایع با مانع بلند تحریم نیز مواجه بوده‌اند.