مشقت جدید بیماران دیابتی

نیما شایان-خبر‌نگار

 بیماران مبتلا به دیابت که هر چند وقت یک‌بار با کمبود دارو به‌خصوص انسولین قلمی دست‌وپنجه نرم می‌کنند، با طرح جدید وزارت بهداشت برای توزیع انسولین قلمی در کشور مواجه شده‌اند که براساس آن مجبور هستند با مراجعه به مراکز تخصصی که از سوی دانشگاه‌های علوم پزشکی اعلام شده است، نسبت به ثبت اطلاعات‌شان در سامانه مدیریت بیماری‌های نادر، آن هم در روزهای شیوع کرونا. این در حالی است که این بیماران می‌گویند پیش‌تر اطلاعات‌شان در سامانه تأمین‌اجتماعی و هلال‌احمر ثبت شده و اصلا مدت‌هاست که بر همین اساس سهمیه انسولین خود را دریافت می‌کنند.
وزارت بهداشت در حالی برای ثبت‌نام دوباره دیابتی‌هایی که انسولین قلمی استفاده می‌کنند، فرصت یک‌ماهه درنظر گرفته است که گفت‌وگو با این بیماران در تهران نشان می‌دهد که آنها پس از مراجعه به برخی از این مراکز و بیمارستان‌های معرفی‌شده از سوی وزارت بهداشت، نه‌تنها نتیجه‌ای نمی‌گیرند و موفق به ثبت اطلاعات در سامانه مدیریت بیماری‌های نادر نمی‌شوند بلکه در مراجعه از این بیمارستان به آن مرکز درمانی سرگردان هم شده‌اند. فاطمه آقاپور، بیمار دیابتی 68ساله به همشهری می‌گوید: «کد دریافت انسولین از هلال‌احمر دارم اما گفته‌اند باید دوباره به یکی از بیمارستان‌هایی که اعلام کرده‌اند مراجعه و ثبت‌نام دوباره کنیم. دخترم چند بیمارستان مانند هاجر و مهدیه را پیگیری کرده اما گفته‌اند که ابلاغیه‌ای برای ثبت‌نام دیابتی‌ها برایشان ارسال نشده است. الان هم در حال از دست‌دادن مهلت ثبت‌نام هستیم که این مهلت تا پایان خرداد‌ماه اعلام شده بود». 
بیمار دیابتی دیگری که در یکی از درمانگاه‌های شهرداری پرونده دارد، می‌گوید: تا‌کنون به 3بیمارستان مراجعه کرده اما موفق به ثبت‌نام نشده است. او اضافه می‌کند: «اول به بیمارستان صارم مراجعه کردم اما با این پاسخ مواجه شدم که نام این بیمارستان به اشتباه در فهرست بیمارستان‌های متولی ثبت‌نام دیابتی‌ها درج شده است و این کار را انجام نمی‌دهد. کارمند اطلاعات بیمارستان جم هم در پاسخ به تعدادی از دیابتی‌ها که به همین منظور به آن‌جا مراجعه کرده بودند، گفت که برای ثبت‌نام دیابتی‌ها ابلاغیه‌ای دریافت نکرده‌اند».  مقصد برخی از این بیماران دیابتی، بیمارستان گاندی بوده. براساس اظهارات آنها، هر چند عملیات ثبت‌نام بیماران دیابتی در این بیمارستان انجام شده اما این کار را اول برای بیمارانی که در این مرکز درمانی پرونده دارند، انجام می‌دهند و به سایرین وعده زمانی دیگر داده می‌شود.

انتقاد از طرح‌های موقتی و غیرکاربردی
درباره سرگردانی این روزهای بیماران دیابتی مصرف‌کننده انسولین قلمی اسدالله‌رجب، رئیس انجمن دیابت به همشهری در این‌باره گفت: قبلا می‌گفتند بیماران مبتلا به دیابت به هلال‌احمر یا داروخانه‌های اعلام‌شده بروند و اسم‌نویسی کنند. حالا یک فهرست از بیمارستان‌ها و مراکز درمانی اعلام کرده‌اند که بیماران به آنها مراجعه و دوباره ثبت‌نام کنند. واقعا نمی‌توانم هیچ دلیل منطقی برای این دوباره‌کاری‌ها بیابم.
وی افزود: از وزارت بهداشت و متولیان سلامت مردم انتظار می‌رود سیاستی را درنظر بگیرند که شهروندان و به‌خصوص بیماران در این شرایطی که کرونا وجود دارد، کمتر اذیت شوند و این قاعده را نه‌تنها برای بیماران دیابتی که به‌عنوان یک اصل کلی برای همه رعایت کنند. رجب با بیان اینکه وزارت بهداشت هیچ‌گونه نظرخواهی از انجمن دیابت ایران برای ثبت‌نام در سامانه جدید نکرده است، تصریح کرد: با توجه به مشکلاتی که در ارتباط با انسولین‌های وارداتی وجود دارد، بایستی انجمن‌های تخصصی مانند انجمن دیابت ایران، انجمن متخصصان غدد و همچنین بیمه‌ها همراه با مسئولان وزارت بهداشت طی یک هم‌اندیشی، راه‌حل مناسب را پیدا کنند. بدون شک نتیجه راه‌حل‌های فوری و درعین حال گذرا نیز موقتی و غیرکاربردی خواهد بود. لازم است در شرایط کنونی با گفتمان و صحبت، راه‌حلی مناسب پیدا کنیم تا بیماران مبتلا به دیابتی و خانواده‌هایشان اذیت نشوند. رئیس انجمن دیابت ایران معتقد است که سه مشکل عمده بر سر راه بیماران دیابتی وجود دارد. «تا زمانی که تحریم‌ها برداشته نشود، ارز مورد نیاز برای واردات داروهای مورد نیاز تامین نشود و نظارت هم نباشد، مشکلات باقی خواهد ماند.» او می‌گوید:« راهکارهای مقطعی و دوباره‌کاری در ثبت‌نام بیماران دیابتی تأثیری در حل مشکلات نخواهد داشت. وی افزود: انسولین‌هایی که در ایران تولید می‌شود انسولین‌های انسانی است و هم دارای قلم هستند و هم ویال. حال که به هر دلیلی با کمبود انسولین قلمی تولید خارج مواجهیم، پس باید ضمن استفاده از امکانات داخلی، گفتمان و صحبت درباره راهکارهای لازم را پیشه کنیم تا راه‌حل درستی را پیدا کنیم که بیشتر به نفع بیماران باشد.     

علت دوباره کاری وزارت بهداشت چه بود؟ 
مشکل سرگردانی بیماران دیابتی برای ثبت‌نام دوباره در مراکز و بیمارستان‌های معرفی‌شده از سوی وزارت بهداشت را از مهدی شادنوش، رئیس مرکز مدیریت پیوند و درمان بیماری‌های وزارت بهداشت پیگیری کردیم.
او در گفت‌وگو با همشهری درباره اینکه علت دوباره‌کاری وزارت بهداشت در ثبت‌نام بیماران دیابتی چه بوده؟ گفت: اطلاعات بیمارانی که توسط داروخانه‌های هلال احمر و مراکز دیگر ثبت شده، پراکنده و ناقص است. از طرفی انسولین به‌علت قیمت گرانی که دارد و برای کشور ما به‌شدت ارزبر است و بیماران زیادی همواره نگران تهیه آن هستند، باعث شده که به فکر ایجاد سامانه‌ای یکپارچه برای ثبت‌نام دیابتی‌ها باشیم که بدانیم هر کد ملی دقیقا از کدام انسولین قلمی استفاده می‌کند و به چه تعداد. او افزود: از سوی دیگر قاچاق معکوس انسولین از دیگر عواملی بود که باعث شد وزارت بهداشت دست به چنین اقدامی بزند تا بتواند کنترل بیشتری روی این نیاز حیاتی بیماران دیابتی داشته باشد.
 شادنوش  در واکنش به همکاری‌نکردن برخی مراکز و بیمارستان‌ها که به بهانه دریافت‌نکردن ابلاغیه از سوی وزارت بهداشت، از همکاری برای ثبت‌نام بیماران امتناع می‌کنند، به همشهری گفت: آماده‌سازی مقدمات ثبت‌نام بیماران دیابتی که انسولین قلمی استفاده می‌کنند، از سال گذشته آغاز شد. از همان موقع مراکز درمانی و بیمارستان‌هایی در سطح کشور اعلام آمادگی کردند و براساس اعلام خودشان، برای آنها نام کاربری و رمز عبور تعریف کردیم. اما برخی از این مراکز در ادامه به هر دلیلی کم‌لطفی کرده و متأسفانه بیمارانی که به آنها مراجعه داشتند را اذیت کرده و گفته‌اند که در طرح ثبت‌نام بیماران دیابتی مشارکت ندارند.
وی با اعلام اینکه در مجموع 803مرکز درمانی در سراسر کشور به بیماران دیابتی برای مراجعه جهت ثبت‌نام معرفی شدند، تصریح کرد: هفته گذشته از معاونت درمان وزارت بهداشت به مراکز درمانی ابلاغ شد که آن دسته از مراکزی که قبلا برای اجرای طرح ثبت‌نام بیماران دیابتی اعلام آمادگی کرده بودند ولی الان همکاری نمی‌کنند، متخلف محسوب شده و به تخلف آنها رسیدگی به‌عمل خواهد آمد. این مراکز باید توضیح دهند که اشکال از کدام قسمت فرایند بوده است. باعث تعجب است وقتی نام مراکز، اعلام عمومی شده و عامه مردم در جریان بوده‌اند، چطور این مراکز اظهار بی‌اطلاعی می‌کنند.  به‌گفته رئیس مرکز مدیریت پیوند و درمان بیماری‌های وزارت بهداشت، کل ثبت‌نام هر بیمار دیابتی 2دقیقه بیشتر طول نمی‌کشد. او افزود: به نفع خود مراکز درمانی هم است که مرکز خود را به بیماران بیشتری بشناساند، ضمن اینکه باید پاسخگوی مشکلی که بیماران دارند، باشند. البته درنظر داشته باشید که این ثبت‌نام هم یک فرایند کاری است و ممکن است در کشور یک کارمند در جایی جواب یک ارباب رجوع را ندهد. البته تعجب می‌کنم کسی در حوزه سلامت فعال باشد و اختیار و امکانی را داشته باشد اما خودسرانه بگوید که من فقط یک میزان از تعهداتم را انجام می‌دهم و میزان دیگری را انجام نمی‌دهم. این مقداری هم به فرهنگ عمومی در کشور برمی‌گردد که امیدواریم روزبه‌روز با ارتقا همراه باشد.

امکان ثبت نام دیابتی ها در مطب پزشکان
شادنوش در ادامه با اعلام اینکه تاکنون 70هزار بیمار دیابتی با مراجعه به مراکز درمانی معرفی‌شده در سامانه مدیریت بیماری‌های نادر ثبت‌نام شده‌اند، گفت: طی هفته گذشته، زیرساخت‌های سامانه نیز تقویت شده و توسعه بیشتری پیدا کرده است. بنابراین در روزهای آینده شاهد سرعت‌بخشی به روند ثبت‌نام بیماران دیابتی خواهیم بود.  این مقام مسئول وزارت بهداشت در پاسخ به نگرانی بیماران دیابتی به‌خاطر رو به پایان‌بودن مهلت یک‌ماهه برای ثبت‌نام، اطمینان می‌دهد که این وزارتخانه به‌منظور جلوگیری از اضطراب در بیماران و جلوگیری از ازدحام در مراکز درمانی با توجه به شرایط کرونایی، هنوز پایانی برای طرح ثبت‌نام بیماران استفاده‌کننده از انسولین قلمی تعیین نکرده است. رئیس مرکز مدیریت پیوند و درمان بیماری‌های وزارت بهداشت همچنین از پیش‌بینی‌ها برای به‌کارگیری روش‌های جدید جهت افزایش سرعت ثبت‌نام بیماران دیابتی در آینده نزدیک خبر داد و گفت: یکی از روش‌ها این است که پزشکان متخصص و فوق‌تخصص که مراجعه بیماران دیابتی به آنها زیاد است، از طرف معاونت درمان دانشگاه‌های علوم‌پزشکی معرفی شوند و به آنها نام کاربری و رمز عبور اختصاص پیدا کند تا بتوانند ثبت‌نام بیماران خود را به‌طور مستقیم از مطب انجام دهند.