دغدغه/ دورکاری یا دوری از کار؟

مهدی توکلیان

اهل کار کردن که باشی فرقی نمی‌کند در محل کاری یا در منزل. انسانی که متعهد به انجام کاری باشد که بر گردن او دیونی را ایجاد می‌کند، تمام تلاشش آن است که بتواند به بهترین شیوه ممکن نسبت به انجام تکلیفش اقدام کند. در دوران کرونا و پساکرونا دورکاری برای خیلی‌ها یک شیوه انجام کار است که برای برخی سودمند و برای بعضی هم بی‌معنا شده است. دورکاری یکی از رایج‌ترین اصطلاحات کاری است که از دیرباز تاکنون رواج داشته است، اما در زمان کرونا بیشتر از گذشته در فضاهای کاری مطرح شده است.
 هر چند دورکاری در روزگار ما برای برخی از افراد به‌درستی تبیین نشده است و همواره در ذهن برخی دورکاری را به دوری از کار پیوند زده و در ایامی که با این عنوان در بیرون از محیط کار به‌سر می‌برند به دوری از کار فکر کرده و به تفریح و سایر امور مشابه می‌پردازند و وقت خود را به انجام کاری غیر از کار تعهد داده شده، می‌گذرانند؛ درحالی‌که دورکاری به شکلی از به‌کارگیری فناوری‌های‌ اطلاعات مانند ارتباطات راه دور اطلاق می‌شود و به نوعی، دورکاری حرکت کار به سمت کارکنان، به جای حرکت کارکنان به‌سوی کار است.
با وجود جریان‌های فراگیر جهانی در دنیا مثل بحران کرونا مفهوم دورکاری، ضریب مضاعفی گرفته و در ادبیات رایج اداری و در سازمان‌ها بیش از پیش عنوان شد. گسترش این بحران جهانی، مدیران بسیاری را به‌ سوی برپایی سازمان مجازی سوق داد و باعث شد در چند سال گذشته نرم‌افزارهای تحت وب زیادی در زمینه مدیریت پروژه‌ها از راه دور برنامه‌ریزی و اجرایی شود و بنا بر استمرار این شیوه از فعالیت، فضای مجازی گسترش روزافزونی داشته است تاجایی که بسیاری از برنامه‌نویسان را به سمت برنامه‌های تحت وب و قابل اجرا روی گوشی‌های هوشمند سوق داده است. دورکاری را می‌شود در تعبیر ساده‌تری نیز ارائه و به کارهایی اطلاق کرد که در فاصله‌ای دور از شخص یا مجموعه‌ای پول گرفته و در خانه یا مرکز محلی به انجام آن کار می‌پردازند و در نهایت دورکاران از پست الکترونیکی، تلفن، نمابر و رایانه برای تماس با سازمان خود یا شخصی که صاحب و مدیر پروژه است، استفاده می‌کنند.
هر چند دورکاری در کشور ما هم بسان سایر کشورهای جهان رواج یافته است، اما انتظار می‌رود افرادی که به هر دلیلی در قالب دورکاری فعالیت می‌کنند نسبت به انجام دقیق صحیح کارهای محوله همت بیشتری از خود نشان دهند و از کم‌فروشی در ارائه امور بکاهند. کم‌فروشی در فرهنگ اسلامی و بنا بر تصریح در قرآن کریم مذمت شده است. در سوره مطففین نسبت به کم‌فروشی در دادوستدهای اقتصادی هشدار داده شده و می‌فرماید: «وَیلّ لِلمُطفِفین» وای بر کم‌فروشان. «تطفیف» به معنای کم کردن پیمانه و وزن است؛ یعنی کالای فروخته شده را ناقص تحویل خریدار می‌دهند. «ویل» واژه‌ای است که هرکس در مهلکه واقع شود آن‌را به کار می‌برد و در اصل به‌معنای عذاب و هلاک است. این آیات هشدار به گروهی از مردم است که در دادوستد کم‌فروشی می‌کنند؛ یعنی وقتی می‌خواهند کالایی به مردم بدهند –به کیل یا وزن- ناقص می‌دهند و مردم را به خسران و ضرر می‌اندازند. کم‌فروش درحقیقت 2خیانت به خریدار روا داشته؛ یکی اینکه مال از قیمت مورد توافق، برای خریدار گران‌تر تمام ‌شده و دیگر اینکه خریدار در مقدار جنس و کالایی که موردنیاز او بوده کسر خواهد آورد. برخلاف جوامع صنعتی که کار مبتنی بر توانمندی‌های جسمی و زور بازوان کارگران انجام می‌گیرد در جامعه اطلاعاتی، توانمندی‌های ذهنی، اطلاعات و دانش کارگران اطلاعاتی است که به‌کار معنا می‌بخشد و بدین دلیل است که «دورکاری» نیز محقق خواهد شد. هم‌اکنون در بسیاری از کشورهای دنیا مشاغل خانگی بخش مهمی از کارهای آن کشور را شامل می‌شود؛ به‌نحوی که در آمریکا۲۰درصد کل اشتغال در قالب مشاغل خانگی است که حدود ۶۰میلیون آمریکایی را مشغول به کار کرده ‌است. در شرایطی که دورکاری در دیگر کشورهای جهان و به‌طور خاص نزد مسلمانان و شیعیان نیز رواج یافته و به یکی از شیوه‌های کار تبدیل شده است، مناسب است تا رفتار این نسل از شاغلان به‌گونه‌ای باشد که نه‌تنها مصداقی از کم‌فروشی را در خود ندارد، بلکه گواهی تاریخی بر شیوه درست زیستن و سبک زندگی مسلمانان در آغاز هزاره جدید میلادی، الگویی جهانی باشد و با این شیوه عملی سبک زندگی ایرانی اسلامی، کم‌فروشی که باعث تباهی اجتماع انسانی و اساس آن بر تعادل حقوق متقابل است، ریشه‌کن و الگوی صحیح زیستن و فعالیت اجتماعی جایگزین شود.