فرهنگ و زندگی/ بعضی آدم‌ها اعجوبه‌اند...
فعال، زیرک، مبتکر و کاردان [بود با] چشمانی نافذ که از هوش و ذکاوت برق می‌زد و در مردمداری استعداد و ید طولایی داشت عبدالرحیم جعفری
حمید رضا محمدی
بعضی آدم‌ها اعجوبه‌اند؛ کاری می‌کنند کارستان؛ بنیان‌هایی را بنیاد می‌گذارند که نه سال‌ها بل دهه‌ها فعالیت می‌کند و خیر عمومی دارد و جامعه را متنفع می‌سازد.
همایون صنعتی‌زاده از این دست آدم‌هاست. در ٢٨ سالگی شعبه مؤسسه انتشارات فرانکلین را در تهران پایه گذاشت و دست‌کم 2دهه در عرصه کتاب فعالیت شایان توجه کرد. شاید مهم‌ترینش آن بود که ویراستاری یا به‌اصطلاح آن روزگار، ادیتوریال را در ایران پایه گذاشت. او همچنین آتلیه گرافیک در نشر ایران را پدید آورد تا تصویرگری، صفحه‌آرایی و نظارت بر چاپ کتاب، ترتیبی مشخص و مدون یابد.
شعبه مؤسسه انتشارات فرانکلین در ایران بدل به یک نهاد شد؛ دایره‌المعارف فارسی را به سرپرستی غلامحسین مصاحب شکل داد، هم در انتشار کتب درسی وارد عمل شد، هم در خط مقدم پیکار با بی‌سوادی قرار گرفت و هم مجلات پیک را منتشر کرد. افزون بر اینها، شرکت کاغذ پارس، چاپخانه افست (٢۵ شهریور سابق) و از همه مهم‌تر شرکت سهامی کتاب‌های جیبی را بنا نهاد.
صنعتی‌زاده تا وقتی در فرانکلین بود و فاتحه‌اش را نخوانده بودند، اول‌بار حق کپی‌رایت بین‌المللی را رعایت می‌کرد. او مؤلفان و مترجمان بسیاری را زیر چتر این بنگاه انتشاراتی گرد آورد و حتی کتاب را به خانه‌ها برد و چنان نهاد متبوع خود را به اوج رساند که فرانکلین تهران از فرانکلین نیویورک منفک و مستقل شد.
حالا اما امروز عصر، موزه و مرکز اسناد فرانکلین سابق راه می‌افتد که حالا نامش شرکت انتشارات علمی و فرهنگی است؛ جایی که دریای سند است. اسنادی از کتاب‌هایی که خیلی‌هایشان تاریخ ساخته‌اند و خاطره شده‌اند در حافظه جمعی‌مان و این تنها به مدد شخص همایون صنعتی‌زاده است که اعجوبه بود و بنگاه نشری پدید‌آورد اعجاب‌انگیز.
