توافق در دسترس است

امیرمحمد حسینی- خبرنگار

7 روز مذاکرات فشرده در وین بر سر احیای برجام دیروز به پایان رسید؛ البته پایانی موقت برای بازگشت هیأت‌ها از وین و گرفتن «مشورت‌های آخر» در پایتخت‌ها. تا اینجا طبق گفته‌های سیدعباس عراقچی، رئیس هیأت مذاکره‌کننده ایران متنی برای توافق نگارش شده است که متن «خوبی» است و غیر از این «چند موضوع کلیدی» باقی مانده که باید حل شود. عراقچی نگفته که این چند موضوع کلیدی چیست اما گفته که این موضوعات نیاز به بررسی بیشتر و تصمیم‌گیری در پایتخت‌ها دارد و طرف‌ها امیدوار هستند که در دور بعدی مذاکرات در مورد آنها به جمع‌بندی برسند.
انریکه مورا معاون دبیرکل سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا بعد از پایان دور چهارم گفت‌وگوها گفت کاملاً مطمئن است توافق نهایی برای احیای برجام به دست خواهد آمد.
میخائیل اولیانوف سفیر و نماینده روسیه نیز در توییتی نوشت:  دورچهارم مذاکرات وین به پایان رسید. مشارکت کنندگان برجام در جلسه امروز (دیروز)خود پیشرفت‌های «خوب» یا «عمده» را مورد توجه قرار داده و (بر این اساس) دستیابی به یک توافق در دسترس است.
دور پنجم مذاکرات به‌احتمال زیاد در میانه شروع تبلیغات انتخابات ریاست‌جمهوری ایران آغاز می‌شود. به‌گفته معاون وزیرخارجه ایران، هیأت‌ها در دور چهارم، نشست‌های دوجانبه و چندجانبه در سطح نمایندگان کشورها برگزار کردند و در همین حال 3 کارگروه هسته‌ای، تحریم و ترتیبات اجرایی مشغول رایزنی و نگارش متن توافق بوده‌اند.
همزمان با مذاکرات وین وزیرخارجه ایران هم در تور اروپایی خود با مقامات مختلف دیدار کرده است هرچند سفر او به اتریش به‌دلیل حمایت این کشور از رژیم اسرائیل در جنگ با فلسطین لغو شد. البته ظریف پیش از آغاز سفرهای اروپایی تأکید کرده بود که دیدارهای آینده‌اش ارتباطی با مذاکرات وین ندارد. با این همه او دیروز به دوبلین رسید و با وزیرخارجه ایرلند هم دیدار کرد. کسی که پیش از آغاز مذاکرات احیای برجام به‌عنوان تسهیلگر قطعنامه 2231به ایران سفر کرد و گفته شد که حامل پیام‌هایی از طرف‌های اروپایی است.

آمریکا از مواضعش عقب‌نشینی کرده؟
پس از پایان دور سوم مذاکرات نیز هیأت‌ها برای مشورت و تصمیم‌های مهم به پایتخت‌ها بازگشتند. پس از آن گفته شد که تصمیم‌های مهمی گرفته شده و دور چهارم از اهمیت زیادی برخوردار است. نماینده روسیه نیز خبر داد که هیأت‌ها آماده هستند تا هر زمان که لازم است در وین بمانند. مهم‌ترین محور اختلافی در این رایزنی‌ها فهرست تحریم‌های قابل لغو بوده است. آمریکا ابتدا برای لغو تحریم‌های مغایر با برجام اعلام آمادگی کرد. اما ایران از ابتدا تأکید داشت که همه تحریم‌های اعمال‌شده در دوران دونالد ترامپ باید لغو شود. خبرگزاری رویترز در گزارشی اعلام کرد که فهرست شامل 700تحریم می‌شود. عباس عراقچی نیز پیش‌تر گفته که ایران خواستار لغو 1500تحریم است. رئیس هیأت مذاکره‌کننده ایران در وین دیروز از پیشرفت‌های گفت‌وگوها خبر داده است. خبری که حکایت از رفع اختلاف‌نظرها و همراهی آمریکا و دیگر طرف‌ها با موضع ایران دارد. در چنین شرایطی البته 200نماینده مجلس نیز در بیانیه‌ای تأکید کردند که دسته‌بندی تحریم‌ها را نمی‌پذیرند و باید تمام تحریم‌های اعمال شده لغو و سپس مورد راستی‌آزمایی قرار بگیرد. مشخص نیست که این بیانیه بر مبنای چه اطلاعاتی صادر شده اما تاکنون وزارت خارجه اعلام کرده که ایران دسته‌بندی و زمانبندی در لغو تحریم‌ها را نمی‌پذیرد و خواستار لغو یکباره همه تحریم‌هاست. البته گفته شده که تیم مذاکره‌کننده در هفته آتی به کمیسیون امنیت ملی و سیاست‌خارجی مجلس دعوت شده تا درباره روند مذاکرات وین توضیح دهد.

هنوز زمان توافق نهایی مشخص نیست
در چنین شرایطی هنوز هم طرف‌های مذاکره به‌طور قطعی از زمان نهایی شدن توافق صحبت نمی‌کنند. سرگئی ریابکوف معاون وزیرخارجه روسیه در این زمینه گفته: «وضعیت مذاکرات وین هم‌اکنون کاملا پرتحرک و متغیر است. از طرف دیگر، هنوز کاملا معلوم نیست که چه وقت و چطور نهایی‌کردن پیش‌نویس‌ها امکان‌پذیر خواهد شد.» این دیپلمات روسی اضافه کرد که «هم‌اکنون طیفی از نقاط عطف مهم و جدی وجود دارند که باید بدون آسیب و ایجاد تجربه‌های ناموفق در مذاکرات از آنها عبور کنیم.» به‌گفته معاون وزیرخارجه روسیه، سرگئی لاوروف وزیر خارجه این کشور و آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا طبق توافق هفته آینده در حاشیه نشست شورای شمالگان در ریکیاویک پایتخت ایسلند دیدار می‌کنند و در این دیدار موضوع برجام و مذاکرات وین مورد بحث قرار می‌گیرد. بلینکن گفته که مذاکرات وین پیشرفت داشته اما هنوز راهی طولانی در پیش است. با این همه 2 خبرگزاری آمریکایی بلومبرگ و آسوشیتدپرس از تلاش قدرت‌های جهانی برای توافق تا پیش از پایان موعد توافق ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خبر می‌دهند. براساس این توافق درصورت لغونشدن تحریم‌ها ایران تا پایان اردیبهشت همه دسترسی‌های نظارت بر مراکز هسته‌ای را لغو می‌کند. بر همین اساس در جریان مذاکرات دور چهارم رافائل گروسی، مدیرکل آژانس نیز در برخی نشست‌ها حضور داشته است.

مشورت‌ها و تصمیم‌های آخر
تصمیم‌های نهایی هفته آتی در تهران و دیگر پایتخت‌ها گرفته می‌شود. تأیید پیش‌نویس متن‌ها مذاکرات را به توافق نهایی نزدیک خواهد کرد. توافقی که براساس فهرستی از تحریم‌ها لغو می‌شود و ایران تعهدات خود را در چارچوب برجام اجرا خواهد کرد. ترتیب انجام اقدامات از سوی ایران و آمریکا نیز موضوع دیگری است که کارگروهی متشکل از نمایندگان همه کشورها آن را تعیین می‌کنند. بحث راستی‌آزمایی تحریم‌های لغو شده که ایران تأکید زیادی بر آن دارد طبق گزارش‌ها به‌عهده کمیسیون مشترک برجام خواهد بود.