انتخابات پشت‌سر کرونا و واکسیناسیون

سمیرا رحیمی ـ روزنامه‌نگار

پایان اردیبهشت‌ماه تمامی هیاهو و جنجال‌هایی که رسانه‌های کشور در طول 30روز با آن مواجه بودند را به اوج خود خواهد رسانید. با آغاز فصل انتخابات و نزدیک‌تر شدن به زمان تعیین رئیس دولت جدید، پرداختن به موضوعات مرتبط با انتخابات در رسانه‌های کشور هم شدت بیشتری به‌خود خواهد گرفت. اردیبهشت‌ماه زمان گمانه‌زنی و نظرسنجی درباره نامزدهای احتمالی ریاست‌جمهوری بود و با آغاز ثبت‌نام داوطلبان ریاست‌جمهوری، این گمانه‌زنی‌ها اکنون باید مسیری متفاوت را در پیش بگیرند؛ گمانه‌زنی درباره احتمال بالاتر برد یکی از نامزد‌های انتخاباتی. با این‌همه هیاهوی انتخابات به اندازه‌ای نبود که اخبار بحران همه‌گیری کرونا، ادامه موج چهارم همه‌گیری در استان‌های مختلف کشور، ورود جهش هندی ویروس به ایران، آغاز واکسیناسیون و وضعیت واکسن‌های تولید داخل کشور به فراموشی سپرده شود. رسانه‌های کشور در دومین ‌ماه سال1400 هم توجه ویژه‌ای نسبت به همه‌گیری کرونا داشتند با این تفاوت نسبت به ‌ماه فروردین که اخبار مربوط به واکسیناسیون نسبت به اخبار همه‌گیری، قرنطینه، منع تردد و تعطیلی کسب‌وکارها فراوانی بیشتری داشته‌اند. انتشار فایل صوتی مصاحبه محمد‌جواد ظریف، وزیر امور خارجه کشور با سعید لیلاز اقتصاد‌دان، ادامه مذاکرات وین برای برداشته شدن تحریم‌های اقتصادی علیه ایران و احیای برجام، بمب‌گذاری در نزدیکی مدرسه‌ دخترانه‌ای در کابل، وضعیت بازار بورس و بحران خشکسالی در کشور از دیگر موضوعات مهمی بوده‌اند که در رسانه‌های داخلی به آنها پرداخته شده است. برای تعیین مهم‌ترین موضوع، تیتر یک و چهره اردیبهشت‌ماه صفحات اول پنج روزنامه دنیای اقتصاد، اعتماد، سازندگی، همشهری و ایران را که در بازه زمانی اول تا 22 اردیبهشت منتشر شده‌اند، بررسی کردیم. نتایج حاکی از آن هستند که با وجود افزایش فراوانی اخبار مرتبط با انتخابات، همه‌گیری کرونا و مسائل مرتبط به آن همچنان از نظر اهمیت در رتبه اول قرار دارند.

همه‌ تیترها برای انتخابات
کمتر از یک ‌ماه تا انتخابات ریاست‌جمهوری 1400 باقی مانده است. ثبت‌نام نامزدهای انتخابات از 21 اردیبهشت 1400 آغاز شد و سرنوشت آرای مردم روز 28خرداد مشخص خواهد شد. انتخابات همواره حواشی و جنجال‌های فراوانی به همراه دارد، از مناظره‌ها و بحث و جدل‌های نامزدهای انتخاباتی و طرفداران آنها گرفته تا تخلف‌ها، درگیری‌های دولت با نهادهای برگزارکننده و حتی شیوه‌های عجیب و غریب تبلیغات انتخاباتی. جدیدترین نمونه این جنجال‌ها در انتخابات ایران، مصوبه جدید شورای نگهبان است که با استقبال نمایندگان مجلس و اعتراض دولت و گروهی از فعالان سیاسی و داوطلبان انتخاباتی مواجه شده است. براساس این مصوبه، شورای نگهبان برای سن داوطلبان، سطح تحصیلات و سابقه کاری آنها تصمیم‌گیری کرده است، درحالی‌که دولت معتقد است چنین تصمیم‌گیری‌ای خلاف قانون اساسی است و شورای نگهبان صرفا نقش نظارتی دارد. حسن روحانی دستور نادیده گرفتن این مصوبه را صادر کرد و عباسعلی کدخدایی دستور الزام به اجرای آن را. اعلام آمادگی یا انصراف چهره‌های سیاسی برای نامزدی انتخابات 1400، ثبت‌نام چهره‌هایی مانند مصطفی‌تاجزاده، محمود احمدی‌نژاد و انصراف محمدجواد ظریف از شرکت در انتخابات و اخبار مشابهی از این دست باعث شده است تا موضوع انتخابات به موضوع اصلی تیتر یک روزنامه‌های مورد بررسی تبدیل شود. از اول تا 22اردیبهشت 1400 تیتر اول روزنامه‌های مورد بررسی 15بار به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم (بررسی حضور نامزدهای انتخاباتی یا گزینه‌های بالقوه برای نامزدی و مصوبه شورای نگهبان و مخالفت دولت با آن) به موضوع انتخابات ریاست‌جمهوری خردادماه پرداخته‌اند. پس از انتخابات، موضوع واکسیناسیون عمومی و موج چهارم کرونا در ایران از بیشترین تکرار در تیترهای یک روزنامه‌های مورد بررسی برخوردار بوده‌اند. موضوع واکسیناسیون عمومی، تامین واکسن، تولید و آزمایش واکسن داخلی، قرنطینه عمومی به‌دلیل وخامت وضعیت همه‌گیری کرونا و برداشته‌شدن قرنطینه در شرایطی که وضعیت مرگ‌ومیر کاهش محسوسی نداشته است از موضوعاتی است که در تیترهای یک روزنامه‌ها به آنها پرداخته شده است. در مجموع در تیترهای یک روزنامه‌های مورد بررسی 12بار به موضوع کرونا و واکسن کرونا، 9بار واکسن کرونا یا واکسیناسیون عمومی و سه بار به موضوع همه‌گیری کرونا اشاره شده است. در نهایت پس از انتخابات و کرونا، موضوع انتشار فایل صوتی مصاحبه محمدجواد ظریف و جنجال‌ها و واکنش‌های پس از آن، تلاش برای یافتن سارق فایل صوتی و عامل انتشار آن و دیگر مسائل مرتبط با این موضوع با 6بار تکرار در تیترهای یک، رتبه سوم پرتکرارترین موضوع در تیترهای یک روزنامه‌های مورد بررسی را به‌دست آورده است.

مسیر تاریک و روشن کرونا و واکسیناسیون
تعطیلی کسب‌وکارها که از هفته دوم فروردین‌ماه به واسطه اوج گرفتن موج چهارم همه‌گیری در کشور آغاز شده بود، تا اواسط اردیبهشت‌‌ماه تمدید شد و منع تردد و آمد و شد از شهرها و استان‌های قرمز و نارنجی به یکدیگر با شدت بیشتری ادامه پیدا کرد تا از آمار مرگ و میر ناشی از همه‌گیری در کشور کاسته شود. همزمان، واکسیناسیون گروه‌های مختلف در ایران که از اسفند‌ماه سال1399 به‌صورت محدود آغاز شده بود، از کادر درمان فراتر رفته و مشمول بیماران خاص و سالمندان بالای 80سال هم شد و به‌زودی و درصورت تامین واکسن، گروه 70 تا 79سال را هم مشمول خواهد شد. اگرچه محدودیت تعداد واکسن‌های وارداتی باعث شده است تا هیچ‌یک از این گروه‌ها به‌صورت کامل واکسینه نشوند، با این همه براساس آمارهای موجود تا روز 22 اردیبهشت یک میلیون و 623هزار و 279نفر دوز اول واکسن و 319هزار و 793نفر دوز دوم واکسن را دریافت کرده‌اند و مجموع واکسن تزریق شده به یک میلیون و 943هزار و 72دوز رسیده است. ادامه واکسیناسیون همراستا با تلاش‌هایی است که برای تامین واکسن مورد نیاز کشور انجام می‌شود تا امکان تداوم واکسیناسیون فراهم باشد. همزمان فاز سوم آزمایش واکسن‌های داخلی، واکسن برکت و واکسن مشترک پاستور و کوبا از اوایل اردیبهشت‌ماه آغاز شد و انتظار می‌رود این واکسن‌ها هم به‌زودی وارد بازار شوند. گوناگونی اخبار مرتبط با همه‌گیری و واکسیناسیون در کشور به اندازه‌ای بالا بوده است که در بخش برترین سوژه اردیبهشت‌ماه موضوع واکسیناسیون یا کرونا با فراوانی 92 به پرتکرارترین موضوع در صفحات یک روزنامه‌ها تبدیل شده است. از این تعداد 40مورد به موضوع واکسیناسیون عمومی، تولید واکسن‌های داخلی، آشفتگی وضعیت مراکز واکسیناسیون سالمندان و واردات واکسن تعلق داشته است و 52مورد به بررسی تأثیر کرونا بر بازار کار و اقتصاد، منع تردد و فعالیت کسب‌وکارها، افزایش آمار مرگ‌ومیر، تمدید محدودیت‌ها و دیگر مسائل مرتبط با همه‌گیری کرونا اختصاص یافته است. پس از موضوع واکسیناسیون، موضوع انتخابات ریاست‌جمهوری سال 1400 با 62بارتکرار، مذاکرات وین، احیای برجام و برداشته‌شدن تحریم‌ها با 40بارتکرار، تبعات انتشار فایل صوتی مصاحبه وزیر امور خارجه کشور با 21بار تکرار و وضعیت و آینده بازار سرمایه با 20بار تکرار موضوعاتی هستند که در صفحات اول روزنامه‌ها از بالاترین فراوانی برخوردار بوده‌اند.

واکسن کرونا؛ چهره اردیبهشت
از میان تمامی عکس یک‌هایی که در بازه زمانی اول تا 22 اردیبهشت 1400در صفحات اول روزنامه‌های مورد بررسی چاپ شده‌اند، عکس‌های مرتبط با همه‌گیری کرونا یا صفوف مردم در مراکز واکسیناسیون از بالاترین فراوانی برخوردار بوده است. در مجموع 9عکس مرتبط با همه‌گیری و واکسیناسیون در صفحه یک روزنامه‌ها کار شده است که 6مورد از آنها به واکسیناسیون و 3مورد به همه‌گیری مرتبط بوده است. تصاویر رهبری با 6مورد تکرار رتبه دوم فراوانی را در صفحه اول روزنامه‌ها به‌خود اختصاص داده‌ است و در ادامه، حملات و اتهاماتی که پس از انتشار فایل صوتی محمدجواد ظریف نسبت به او آغاز شد باعث شد تصاویر ظریف به‌عنوان عکس یک روزنامه‌ها رتبه سوم بیشترین فراوانی را به‌دست آورد. پرداختن روزنامه‌ها به تبعات انتشار فایل مصاحبه ظریف و لیلاز و مطرح کردن انتقادات و دفاعیات از او باعث شد روزنامه‌های مورد بررسی پنج بار عکس یک خود را به تصویری از آقای وزیر اختصاص دهند.