شب توفانی قدس

 تحولات رخ داده در شهر قدس طی 48ساعت گذشته، بار دیگر پایتخت تاریخی فلسطینیان را در کانون توجه رسانه‌های منطقه‌ای و جهانی قرار داده است. بامداد روز گذشته و درحالی‌که همچنان تنش‌های خیابانی میان شهروندان فلسطینی با نیروهای امنیتی رژیم صهیونیستی در منطقه «شیخ جراح» ادامه داشت، اجتماع بزرگ مردمی برای برگزاری نماز تراویح در مسجدالاقصی حادثه‌ساز شد. نماز تراویح ازجمله مناسک دینی اهل سنت در ‌ماه رمضان به‌شمار می‌رود که از اهمیت بالایی برخوردار است. اگرچه برگزاری این نماز در شب‌های‌ ماه رمضان در مسجدالاقصی اتفاق تازه‌ای نیست، اما به روایت شبکه الجزیره در بامداد روز شنبه، تعداد نمازگزاران فلسطینی حاضر در این مسجد به طرز چشمگیری افزایش داشت. علت این افزایش ناگهانی و چشمگیر، تنش‌های اخیر با رژیم صهیونیستی در منطقه شیخ جراح و همچنین همزمانی با روز قدس عنوان شده است. به این ترتیب هزاران شهروند فلسطینی که در بامداد روز شنبه مشغول برگزاری مناسک رمضانی در مسجدالاقصی بودند، ناگهان با تلاش نیروهای امنیتی رژیم صهیونیستی برای ورود به این مسجد و هتک حرمت اماکن مقدس مواجه شدند؛ امری که در درجه اول مقاومت نمازگزاران داخلی مسجد و در درجه دوم، حرکت سایر شهروندان فلسطینی از تمام نقاط شهر قدس به‌سوی مسجدالاقصی را به‌دنبال داشت. تمام اینها در حالی است که هنوز تفسیر روشنی از سوی مقامات اسرائیلی برای توجیه حملات ناگهانی بامداد شنبه به تجمعات مذهبی و مسالمت‌آمیز فلسطینیان ارائه نشده است. عبدالباری عطوان، سردبیر روزنامه رأی‌الیوم در این‌باره می‌نویسد: رمضان یکی از بزرگ‌ترین تهدیدها برای پروژه یهودی‌سازی‌ قدس است؛ چراکه در این ‌ماه به‌طور طبیعی، نمادهای عربی و اسلامی سراسر شهر را دربرمی‌گیرد. حمله به تجمعات رمضانی و تحت فشار قراردادن شهروندان عرب، به سیاست ثابت اسرائیل برای‌ ماه رمضان تبدیل شده است.

جزئیات درگیری‌ها
به گزارش شبکه الجزیره، نیروهای امنیتی رژیم صهیونیستی در حوالی ساعت یک بامداد مسجدالاقصی و نمازگزاران داخل آن را از 3جهت در محاصره قرار دادند. حرکت این نیروها در مرحله اول صرفا با ایجاد ایست‌های نظامی در مسیرهای منتهی به مسجدالاقصی، ممانعت از خروج نمازگزاران و البته بسیج گسترده نیرو در بخش قدیمی شهر قدس (البلده القدیمه؛ منطقه‌ای که مسجدالاقصی در قلب آن قرار دارد) آغاز شد. با گذشت نزدیک به 45دقیقه، نخستین تلاش‌ها برای ورود به مسجدالاقصی از درب جنوبی این مسجد شروع شد. در پی مقاومت اولیه و محدود نمازگزاران برای ممانعت از ورود نظامیان به داخل مسجد، مأموران رژیم صهیونیستی از شلیک مکرر گاز اشک‌آور و تیر هوایی برای عقب‌راندن شهروندان فلسطینی استفاده کردند. درحالی‌که این درگیری‌ها، جراحت تعداد قابل توجهی از نمازگزاران محاصره‌شده را به‌دنبال داشت، رژیم صهیونیستی اجازه ورود نیروهای امدادی و هلال احمر به داخل محوطه مسجدالاقصی را نمی‌داد. به‌گفته ریاست هلال احمر قدس، این درگیری‌ها مجموعا بیش از 200تن زخمی بر جای گذاشته که 88نفر از آنها به‌دلیل وخامت اوضاع جسمی به بیمارستان‌های اطراف مسجدالاقصی منتقل شده‌اند. از سوی دیگر پلیس رژیم صهیونیستی نیز مدعی است 6تن از نیروهای آن در جریان این درگیری‌ها مجروح شده‌اند؛ این در حالی است که شهروندان فلسطینی براساس تمام گزارش‌ها و تصاویر منتشرشده، سلاحی جز بطری آب، صندلی‌های پلاستیکی و در برخی موارد سنگ برای دفاع از خود مقابل نیروهای امنیتی اسرائیل در اختیار نداشتند.
سرانجام این درگیری‌ها پس از نزدیک به 2ساعت در حوالی ساعت 3 بامداد روز شنبه با عقب‌نشینی نیروهای امنیتی رژیم صهیونیستی خاتمه یافت. پس از انحلال ایست‌های بازرسی موقت در مسیرهای منتهی به مسجدالاقصی و بازگشت آرامش به بخش قدیمی شهر قدس، هزاران تن از شهروندان فلسطینی که به‌منظور حمایت از هموطنان خود در این منطقه تجمع کرده بودند، برای برگزاری نماز صبح وارد مسجدالاقصی شدند. به‌گفته خبرنگار شبکه المیادین، تعداد این نمازگزاران بیش از 5هزار نفر ارزیابی می‌شود؛ نماز ظهر روز جمعه مسجدالاقصی نیز با بیش از 70هزار شهروند فلسطینی برپا شده بود.

واکنش‌ها و محکومیت‌ها
ساعاتی پس از پایان درگیری‌های خیابانی در نزدیکی مسجدالاقصی و همچنین منطقه شیخ جراح، محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین با صدور بیانیه‌ای از جامعه جهانی خواست نسبت به خشونت‌های صورت‌گرفته از سوی نیروهای امنیتی اسرائیل علیه شهروندان فلسطینی واکنش مؤثر نشان دهد. تشکیلات خودگردان علاوه بر این در پیامی رسمی خواستار تشکیل جلسه فوری شورای امنیت برای رسیدگی به وضعیت قدس شد. در سطح منطقه‌ای نیز ترکیه نخستین کشوری بود که به حملات بامداد شنبه رژیم صهیونیستی علیه نمازگزاران فلسطینی واکنش نشان داد. مولود چاووش‌اوغلو، وزیر خارجه این کشور ضمن محکومیت شدید رفتار نیروهای امنیتی اسرائیل، در صفحه توییتر خود نوشت: دولت و ملت ترکیه در مقابل این رفتارهای غیرانسانی، کنار شهروندان قدس می‌ایستند. حمد بن جاسم، نخست‌وزیر سابق قطر و ازجمله شخصیت‌های تأثیرگذار در سیاست‌های خارجی این کشور نیز نوشت: رهبران کشورهای عربی، برای نجات قدس کاری کنید! این معضل برخلاف عادت ما با برگزاری نشست یا صدور بیانیه‌های محکومیت حل نمی‌شود. توقف تحقیر مداوم قدس توسط اسرائیل نیازمند عمل است؛ درحالی‌که شما سکوت کرده‌اید. علاوه بر این، سازمان ملل، اتحادیه اروپا، دولت آمریکا و بسیاری از کشورهای عربی نیز طی ساعات گذشته حملات اسرائیل به مسجدالاقصی را محکوم کرده‌اند.

هشدار جنبش‌های مقاومت
تحولات بامداد شنبه علاوه بر محکومیت‌های بین‌المللی، واکنش تهدیدآمیز جنبش‌های مقاومت مسلحانه فلسطین در نوار غزه را نیز به‌دنبال داشت. جنبش حماس با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد: اشغالگران بابت تجاوز آشکار خود به حق نمازگزاران مسلمان در مسجدالاقصی، هزینه سنگینی پرداخت خواهند کرد. اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی این جنبش نیز در نطقی تلویزیونی خطاب به مردم فلسطین گفت: رژیم صهیونیستی در قدس مرتکب حماقت‌هایی شده که از نتایج آن آگاه نیست. او همچنین از کشورهای عربی خواست توافق‌های عادی‌سازی‌ خود با رژیم صهیونیستی را لغو کرده و سفارت‌های تازه‌تاسیس در تل‌آویو را تعطیل کنند. از سوی دیگر زیاد نخاله، دبیرکل جنبش جهاد اسلامی نیز در پیامی رادیویی اعلام کرد: سکوت در مقابل این جنایات جایز نیست؛ دشمن صهیونیستی باید در هر لحظه‌ای منتظر پاسخ ما به رفتارهای خصمانه خود در منطقه شیخ جراح و مسجدالاقصی باشد.

نقش نتانیاهو در بحران اخیر به روایت رسانه‌های اسرائیل
از جمله نکات قابل توجه در تحولات اخیر قدس، انتقادات گسترده رسانه‌های رژیم صهیونیستی از بنیامین نتانیاهو بوده؛ رسانه‌هایی که مدعی هستند بحران اخیر از سوی نتانیاهو با هدف دستیابی به امتیازات سیاسی طراحی شده است. الداد ینیف، مشاور ایهود باراک، نخست‌وزیر سابق رژیم صهیونیستی با اشاره به این موضوع در هاآرتص می‌نویسد: نتانیاهو مرد پشت پرده بحرانی است که ظرف شب‌های اخیر آرامش قدس را بر هم زده است؛ او از این طریق تلاش می‌کند طرح تشکیل دولت ائتلافی بدون حضور خود را از بین ببرد. ینیف در تشریح ادعای خود می‌نویسد: عمده نیروهای درگیر در تحولات مسجدالاقصی از سازمان امنیت ملی بوده‌اند؛ سازمانی که تحت امر وزیر کشور به‌عنوان یکی از وزرای مهم حزب لیکود در کابینه قرار دارد. از سوی دیگر روزنامه یدیعوت احرونوت نیز در گزارشی مشابه می‌نویسد: بحران اخیر قدس و برانگیختن خشم میلیون‌ها مسلمان پیامدهای نگران‌کننده‌ای برای امنیت اسرائیل دارد؛ اما نتانیاهو حاضر است برای نجات دولت خود همه‌‌چیز را به آتش بکشد.
پائیر لاپید، رهبر ائتلاف آبی-سفید و مهمترین رقیب فعلی نتانیاهو از روز پنجشنبه تلاش‌های خود برای تشکیل دولت جدید رژیم صهیونیستی را آغاز کرده است. لاپید از سیاستمداران اسرائیلی نزدیک به حزب دموکرات آمریکا بوده و بر خلاف نتانیاهو از حمایت اتحادیه اروپا نیز برخوردار است. به نوشته یدیعوت احرونوت، تمامی رقبای نتانیاهو در حال حاضر برای عبور از وی و تشکیل دولت جدید مشغول مذاکره هستند و بر همین اساس، احتمال اقدامات خطرناک و تنش‌زا از سوی نتانیاهو برای بر هم زدن شرایط فعلی بسیار بالا ارزیابی می‌شود.