بازگشایی پاساژها و بازار تهران

 علی ابراهیمی- خبرنگار

ستاد ملی مقابله با کرونا در نشست پنجشنبه، پس از بررسی 2پیشنهاد اصناف مبنی بر تعطیلی 10روزه اکثریت مشاغل یا بازگشایی مشاغل گروه2با تشدید پروتکل‌ها و نظارت‌های بهداشتی اعلام کرد؛ از امروز شنبه،18اردیبهشت مشاغل گروه یک و 2 در شهرهای قرمز و نارنجی به فعالیت مجاز خواهند بود. علاوه بر آن تعطیلی مشاغل صنفی گروه 3و 4تا 28اردیبهشت‌ماه جاری تمدید شد. با محمدباقر مجتبایی، دبیر کل اتاق اصناف ایران، در مورد کم و کیف بازگشایی مشاغل گروه یک و 2 و تعطیلی مشاغل گروه 3 و 4 گفت‌وگو کرده‌ایم.

نتایج بررسی پیشنهادهای اصناف برای نحوه فعالیت مشاغل، در نشست پنجشنبه هفته گذشته ستاد ملی مقابله با کرونا، چه بوده است؟
در این نشست با حضور حسن روحانی، رئیس‌جمهوری، پیشنهادهای اصناف برای تعیین نحوه فعالیت مشاغل گروه 2 یا تعطیلی 10روزه همه مشاغل در شهرهای قرمز و نارنجی بررسی شد. با بررسی پیشنهادهای دوگانه اصناف، ستاد ملی مقابله با کرونا، به ادامه کار مشاغل گروه یک و 2و تداوم تعطیلی مشاغل گروه 3 و 4 از امروز شنبه 18اردیبهشت رأی داد. این مصوبه بر مبنای پیشنهادی بود که هفته گذشته اصناف به کمیته امنیتی و انتظامی ستاد ملی کرونا ارائه کرده بودند. بر مبنای آن پیشنهاد شده بود فعالیت‌های گروه یک و 2 شغلی مجاز و گروه 3 و 4 شغلی، به‌رغم خسارت های سنگین و تعطیلی 19ماهه بازهم تعطیل باشند. در گروه 3 و 4 شغلی 30هزار واحد صنفی قرار دارند که شامل 3هزار و 800واحد صنفی فعال در صنف تالارهای پذیرایی است.
 با مصوبه اخیر چه تعداد واحد صنفی فعال می‌شود؟
با تأیید بازگشایی مشاغل گروه 2، در ستاد، در مجموع 3میلیون واحد صنفی ازجمله بازار بزرگ تهران ، پاساژها و مجتمع‌های تجاری به شرط رعایت پروتکل‌های بهداشتی ارتقا یافته و با تشدید نظارت‌ها می‌توانند از امروز فعالیت کنند.
 اگر پروتکل‌ها رعایت نشود، چه اتفاقی می‌افتد؟
 درصورت عدم‌ رعایت پروتکل‌های بهداشتی، واحدهای صنفی متخلف به‌مدت 3هفته پلمب خواهند شد.
در شرایطی که اصناف خواستار بازگشایی مشاغل گروه 2 بودند، علیرضا رئیسی، سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا، از احتمال تعطیلی 10روزه همه مشاغل در شهرهای قرمز و نارنجی خبر می‌داد، علت چه بود؟
پیشنهادی که اصناف برای تعیین تکلیف مشاغل و کسب‌وکارها و مقابله با شیوع کرونا ارائه کرده بودند شامل 2 محور بود، در بخش نخست این پیشنهاد بازگشایی یک میلیون و 800هزار واحد صنفی مشمول گروه 2شغلی، با رعایت دقیق و جدی‌تر پروتکل‌های بهداشتی و تشدید نظارت دستگاه‌های ذی ربط، برای پایان دادن به وضعیت سخت مشاغل، مطرح شده بود. پیشنهاد دیگر اتاق اصناف تعطیلی 10روزه همه مشاغل و کسب‌وکارها، به جز مشاغل حیاتی و ضروری، برای قطع زنجیره شیوع کرونا و فراهم شدن زمینه فعالیت مشاغل، پس از کاهش آمارهای شیوع و مرگ‌ومیر، ناشی از این بیماری بود. در واقع تعطیلی فراگیر 10روزه هم جزو پیشنهادهای اتاق اصناف ایران بود، پیشنهاد دوم این بود که اگر با پیشنهاد بازگشایی مشاغل گروه 2موافقت نشد، باید تعطیلی10روزه فراگیر در همه شهرهای قرمز و نارنجی مدنظر قرار گیرد؛ نه اینکه باز هم اصناف، هزینه بیشتری را برای مقابله با این بیماری متحمل شوند.
درصورت اعمال تعطیلی 10روزه چه تعداد از مشاغل گروه یک فعال می‌ماند؟
اگر ستاد ملی مقابله با کرونا با تعطیلی 10روزه موافقت می‌کرد، فعالیت مشاغل گروه یک صنفی نیز محدود می‌شد و باید بانک‌ها، ادارات دولتی، شرکت‌های خصوصی و بخشی از حمل‌ونقل درون شهری تعطیل می‌شد و فقط مشاغل خیلی ضروری مشمول گروه یک، مانند: اورژانس، آتش‌نشانی، مراکز بهداشتی و درمانی، داروخانه‌ها یا آن‌دسته از واحدهای صنفی که مایحتاج ضروری مردم را تامین می‌کنند، مانند نانوایی‌ها، سوپر مارکت‌ها، میوه‌فروشی‌ها، عرضه‌کنندگان مواد پروتئینی، تعمیرگاه‌ها و لوازم یدکی خودرو فعالیت می‌کردند؛ یعنی درصورت تصویب پیشنهاد تعطیلی 10روزه در ستاد ملی مقابله با کرونا، از مجموع یک میلیون و 200هزار واحد صنفی مشمول گروه یک شغلی، در مناطق قرمز و نارنجی، فقط 600هزار واحد صنفی فعال و بقیه مشاغل و کسب‌وکارها تعطیل می‌شد.
مصوبات تازه ستاد ملی مقابله با کرونا از چه زمانی اجرایی می‌شود؟
پیشنهادهای اصناف که هفته گذشته در کمیته امنیتی و انتظامی ستاد ملی مقابله با کرونا تأیید شده بود، روز پنجشنبه هفته گذشته در نشست این ستاد با کمیته‌های کاری آن، به ریاست رئیس‌جمهوری، مطرح و با تصویب این ستاد برای اجرا از امروز شنبه 18اردیبهشت به اصناف ابلاغ شده است.
 آیا نمی‌شد تعطیلی ادامه یابد؟
با توجه به تنگناهای مالی دولت، شرایط فعالیت واحدهای صنفی به‌گونه‌ای شده که بسیاری از صنوف دیگر قادر به ادامه این روند تعطیلی نبودند. پیامدهای افزایش تعداد روزهای تعطیلی در صنوف مشمول آن، قبلا در کمیته اقتصادی ستاد ملی مقابله با کرونا مطرح شده بود، بر این اساس اتاق اصناف ایران پیشنهادهای 55گانه‌ای را برای کاهش فشار به واحدهای صنفی، به دولت ارائه کرد اما معدود مصوبات دولت، در اجرای این پیشنهادها، خسارت اصناف را جبران نکرد، در نتیجه امکان تداوم حیات برای بسیاری از صنوف وجود نداشت، با توجه به همین شرایط بود که ستاد ملی مقابله با کرونا با بازگشایی مشاغل گروه2 مانند پاساژها، مجتمع‌های تجاری و بازار بزرگ تهران، از امروز موافقت کرد.
آیا آماری از تعداد شاغلانی که در دوره تازه فعالیت صنوف به سرکار برمی‌گردند، در اختیار دارید؟
در 3 میلیون واحد صنفی فعال در کشور 6میلیون و 300هزار نفر مشغول به‌کار هستند و با لحاظ مشاغل مرتبط، 9میلیون و 300هزار نفر از جامعه ایران را خانواده بزرگ اصناف تشکیل می‌دهد؛ در نتیجه بدیهی است که بیش از این نمی‌شد به‌دلیل مشکلات مالی دولت و تداوم تعطیلی‌ها، زمینه آسیب به این قشر را فراهم کرد.
مگر در دور تازه تعطیلی‌ها چه میزان خسارت به صنوف وارد شده است؟
اگرچه در سال گذشته نیز اصناف با تعطیلی مشاغل مواجه شدند اما اثر دور تازه تعطیلی مشاغل و کسب‌وکارها درفروردین و اردیبهشت امسال، بر مشاغل بسیار گسترده‌تر بود.
تفاوتش با دفعات قبل در چه بود؟
این بار به‌دلیل گسترش شیوع کرونا بیش از 300شهر در وضعیت قرمز و نارنجی قرار گرفتند، مدت زمان تعطیلی‌ها نیز طولانی‌تر بود. مثلا در آذر‌ماه پارسال اصناف فقط به‌مدت 15روز تعطیل شدند و تعداد شهرهای قرمز و نارنجی نیز بسیار کمتر بود، اما در شروع سال 1400تعداد شهرهای قرمز و نارنجی، نسبت به آذر پارسال، 100شهر بیشتر بود. در آغاز امسال و با گسترش محدودیت‌ها فقط یک میلیون و 200هزارواحد صنفی مشمول گروه یک شغلی مجاز به فعالیت بودند؛ یعنی از 18فروردین‌ماه امسال به بعد، یک میلیون و 800هزار واحد صنفی مشمول گروه2 و 3هزار واحد صنفی مشمول گروه 3و4 به‌مدت 26روز تعطیل شدند.
آیا رقم زیان اصناف از محل این تعطیلی‌ها محاسبه شده است؟
پیش‌بینی ما این است که به‌دلیل این تعطیلی‌ها، اصناف حداقل با کاهش فروش 100هزار میلیارد تومانی مواجه شده‌اند که بخشی از این اعتبار برای خرید کالا و چرخش چک‌های صنوف استفاده می‌شد.
در مجموع چه تعداد از چک‌های صنوف به‌دلیل 2 دوره تعطیلی مشاغل برگشت خورده است؟
در آذر‌ماه سال گذشته به‌دلیل تعطیلی 15روزه صنوف 893هزار فقره چک به مبلغ 23هزار میلیارد تومان برگشت خورد که اکثر آن مربوط به واحدهای صنفی خرده فروش فعال در حوزه بنکداری، شرکت‌های پخش، عمده فروشان و واحدهای تولیدی بود. از این میزان 11.5میلیارد تومان مربوط به تعطیلی 15روزه مشاغل و بخش عمده آن مربوط به واحدهای صنفی بود. پیش‌بینی می‌شود در موج تازه تعطیلی مشاغل در فروردین و اردیبهشت سال 1400بیش از 500هزار فقره چک اصناف به ارزش 100هزار میلیارد تومان برگشت خواهد خورد. 
آیا خسارت مالی فقط به حوزه چک‌های برگشتی محدود می‌شود؟
70درصد صنوف تعطیل شده مستأجرند و برای پرداخت اجاره محل کسب یا منزل مسکونی خود با مشکل مواجه شده‌اند. افزایش تعداد و مبلغ چک‌های برگشتی در حلقه‌های مختلف زنجیره فعالیت صنوف از واحدهای خرده‌فروشی، عمده فروشی گرفته تا واحدهای تولیدی صنفی و کارخانه‌های بزرگ تأثیر می‌گذارد؛ زیرا 90درصد تولیدات کشور از طریق اصناف و برای تامین نیازهای روزمره مردم و ادارات توزیع می‌شود. اصناف 3 هزار نوع خدمات ارائه می‌دهند و حتی واحدهای صنفی در زمینه تامین مواداولیه و قطعات یدکی صنایع (از ورق اسنتلس استیل صنایع کوچک گرفته تا پیچ و مهره مورد نیاز صنایع بزرگ) نیز فعال هستند.
پس چرا با این حجم گسترده فعالیت، همکاران شما می‌گویند سهم اصناف در شیوع کرونا کم است؟
واحدهای صنفی نسبت به سیستم حمل‌ونقل عمومی سهم بسیار ناچیزی در گسترش شیوع کرونا دارند. براساس گزارش وزارت بهداشت، سهم اصناف در این همه‌گیری کمتر از 15درصد است.
برای کنترل همین سهم 15درصدی در دور تازه فعالیت اصناف برنامه‌ای دارید؟
 اتاق اصناف برای کاهش هرچه بیشتر این سهم، با مشارکت وزارتخانه‌های بهداشت و کشور، بازنگری در فهرست صنوف و اعمال سختگیرانه‌تر و دقیق‌تر پروتکل‌های بهداشتی را آغاز کرده است. در زمینه رعایت پروتکل‌ها نیز همکاری خوبی با وزارت بهداشت داریم و حتی این وزارتخانه اخیرا پیشنهادهای 17گانه‌ای را برای حمایت از مشاغل تدوین کرده که البته اغلب موارد آن در بسته پیشنهادی اصناف نیز مطرح شده بود، اما اجرایی نشد. در عین حال انتظار داریم با بازگشایی مشاغل گروه 2 و اجرای جدی‌تر پروتکل‌های بهداشتی، بتوانیم هم به مدیریت بهداشت و درمان کمک کنیم و هم معیشت و اقتصاد بخش بزرگی از جامعه را از بن‌بست کنونی خارج کنیم.