سختگیر اما مهربان

فهیمه پنا‌ه‌آذر- روزنامه‌نگار

هادی مرزبان، نویسنده و کارگردان تئاتر از شاگردان حمید سمندریان در دوران دانشگاه بوده؛ دورانی که مرزبان از آن به‌عنوان دوران طلایی یاد می‌کند و معتقد است بهترین‌ها را در کلاس‌های درس استادانی چون مصطفی اسکویی و حمید سمندریان آموخته است. مرزبان علاوه بر نویسندگی و کارگردانی در نمایش‌های از اسکویی و سمندریان هم بازی کرده است و در «ملاقات بانوی سالخورده» سمندریان در اوایل دهه ۵۰ نیز حضور داشته؛ نمایشی که آن زمان در تالار مولوی روی صحنه رفت و مرزبان درباره آن اجرا می‌گوید:«در آن نمایش آذرفخر حضور داشت؛‌راستش خاطره‌ای از آن اجرا هست که نمی‌توان منتشرش کرد اما در این اجرا ما نمونه‌ای از سختگیری و جدیت را در سمندریان دیدیم و اینکه در زمان اجرا و بازی بازیگران با کسی شوخی ندارد؛ یادم است در آن اجرا؛ سمندریان در میانه اجرا کار را به‌خاطر خنده تماشاگران (به خاطر نوع پوشش یک تماشاگر) آنتراکت داد و اجرا را موقتا تعطیل کرد... .»
مرزبان از سال‌های حضورش در دانشکده می‌گوید و اینکه بزرگ‌ترین شانس را به همراه ورودی‌های سال اول داشت. وی عنوان می‌کند ما دانشجویانی بودیم که از تدریس استادان سطح بالایی بهره می‌بردیم. آن زمان هنگام ورود به دانشکده؛ محدودیت سنی وجود نداشت. خاطرم هست با مرحوم انتظامی، ولی‌الله شیراندامی، ایرج راد و دامود درس می‌خواندیم و تمرین می‌کردیم. استادان درجه یکی داشتیم که شاید بهترین شعر در مقایسه با استادان امروزی این باشد «میان‌ماه من تا‌ماه گردون تفاوت از زمین تا آسمان است...».
این کارگردان از کلاس‌هایشان می‌گوید و اینکه کارگردانی و بازیگری را از سمندریان آموختند و جامعه‌شناسی را دکتر آرین‌پور به آنها یاد داده است. مرزبان اضافه می‌کند:«جنبه‌های نمایشی ادبیات شرق را از بهرام بیضایی آموختیم. دکور را مرتضی ممیز به ما یاد داد. همه استادان آن زمان سرشناس بودند و تسلط کافی روی کار داشتند».
کارگردان نمایش «هاملت با سالاد فصل» توضیح می‌دهد:«هنگامی که سال اول وارد دانشگاه شدیم بیشترین شانس را داشتیم. آن زمان مصطفی اسکویی از مسکو بازگشته بود و در کلاس‌های او شرکت می‌کردیم. آن زمان اصول بازیگری و کارگردانی را با وی گذراندیم که خودش یک موهبت بزرگ برای ما بود و از سال بعد وارد دنیای حمید سمندریان شدیم. نمی‌توان آموزش‌های او را وصف کرد. آنچه سمندریان به ما می‌گفت برایمان جدید و بکر بود که در کتاب‌ها نتوانسته بودیم؛ بخوانیم. با اینکه جز کتاب‌های درسی، کتاب‌های دیگر را مطالعه می‌کردیم اما همیشه آموخته‌های سمندریان تازگی و ویژگی‌های خاص خودش را داشت».
کارگردان «خانمچه و مهتابی» اضافه می‌کند:«حمید سمندریان ما را به‌گونه‌ای خاص پروراند. دریچه‌های تازه‌ای روی ما باز کرد که ما وارد دریای بزرگی از اطلاعات و شناخت می‌شدیم. اما حالا استادانی که بتوان روی آنها حساب باز کرد؛ کمتر از انگشتان یک دست است».
مرزبان به تدریس استادان امروزی اشاره می‌کند و اینکه بعد از رفتن سمندریان برخی از دوستان ابن‌الوقتی پیدا شدند که خودشان را به سمندریان چسباندند و همین موضوع باعث شده که کلاس‌های نمایشی پیشرفت نکرده و حتی پسرفت‌ نیز داشته. وی ادامه می‌دهد:«سمندریان همیشه و در همه حالت آموزش می‌داد. می‌آموخت و از آموختن خسته نمی‌شد. بعد از رفتن او شاگردان کمی از او علاقه‌مند به تدریس شدند و برخی نیز تنها از نام او استفاده کردند درحالی‌که حدشان استادی نبود و به تدریس پرداختند. اگر بخواهیم نگاهی به وضعیت تدریس بیندازیم متوجه می‌شویم که عده‌ کمی بار یک آموزش صحیح را به دوش می‌کشند».