درنگ‌گاه‌هایی برای فراغت

زینب  زینال‌زاده ـ خبر‌نگار

پلازاها، میدانگاه‌ها و پاتوق‌های محلی؛ عبارت‌هایی که چند سالی است به گوش‌مان می‌خورند. بعضی از اهالی محله‌ها از چنین فضاهای بازی بهره‌مند شده‌اند؛ فضاهایی که پیش‌تر تنها یا محلی برای تخلیه غیرقانونی نخاله بودند یا بی‌دفاع به حال خود رها شده بودند یا مانند پایانه اتوبوسرانی ضلع جنوبی میدان تجریش، هیچ سنخیتی با فضاهای پیرامونی‌شان نداشتند. حالا اما چند صباحی هست که طرح‌های ساده اما در نوع خود دلنشین و باز، جای فضاهای قبلی را می‌گیرند؛ درست مثل میدانگاه‌های امیرکبیر تا شهروندان پس از 8ساعت استراحت و خواب و 8ساعت کاری بتوانند زمانی از سومین بخش ساعات شبانه‌روز خود را به‌عنوان اوقات فراغت در آنجا سپری کنند. امکانات مناسبی هم برای گذران اوقات فراغت دارند؛ فضای سبز، مسیر دوچرخه‌سواری، وسایل بازی، اتاقک‌های فرهنگی و حتی گاهی در کنارشان کافه. جالب‌تر از همه اینکه، چنین عرصه‌هایی باعث حضور مردم با فاصله‌های فیزیکی بیشتر در این دوران کرونایی می‌شود.
طرح ایجاد پلازای شهری و قدمگاه صالحیه نیز که در دستور کار شهرداری منطقه یک قرار داشته با همین رویکرد پس از جمع‌آوری پایانه تجریش، چند روزی می‌شود که کلید خورده است؛ درحالی‌که بیش از 18سال پایانه تجریش در مجاورت امامزاده صالح با آلایندگی‌های زیست‌محیطی سبب آزار ساکنان و زائران شده بود. بنابراین وقتی تبدیل این پایانه به پلازای شهری مطرح شد، ساکنان استقبال کردند و جمع‌آوری این پایانه به مطالبه جدی آنها تبدیل شد و شورایاران هم این موضوع را پیگیری کردند. حالا چند روزی است که ورود اتوبوس‌ها به پایانه ممنوع و اینجا به محل امن پرواز کبوتران تبدیل و چهره پایانه تجریش مانند میدان تکسیم شهر استانبول ترکیه شده است. تماشای پر زدن کبوتران و چرخی که دور گنبد امامزاده می‌زنند، تصویری بی‌نظیر است که برای ثبت آن چاره‌ای جز استفاده از لنز دوربین نیست. این روزها حال اهالی خوب است و از قدم زدن در فضای پلازایی که هنوز شکل نگرفته، لذت می‌برند و بی‌صبرانه منتظر تکمیل شدن آن هستند تا دقایقی در فضای زیبای عمومی روبه‌روی بارگاه امامزاده صالح(ع) بنشینند و ساعت‌ها به گنبد و گلدسته‌های آبی و پرواز کبوتران چشم بدوزند و از صدای دلنشین رودخانه لذت ببرند؛ اگرچه برخی از شهروندان می‌گویند کاش اطلاع‌رسانی بهتری برای جمع‌آوری پایانه صورت می‌گرفت تا بابت نبود آن دچار سردرگمی نمی‌شدند.
 سیدحمید موسوی، شهردار منطقه یک اما در دفاع از طرح پلازای شهری و قدمگاه صالحیه می‌گوید: «مدیریت شهری به‌دنبال افزایش فضاهای عمومی و ارتقای کیفیت زندگی شهروندان است و قطعاً رضایتمندی شهروندان، ما را در اجرای چنین طرح‌هایی مصمم‌تر می‌کند.» 

گلایه مردم از عدم‌اطلاع‌رسانی
ایجاد پلازا تجربه جدیدی برای مدیریت شهری نیست؛ چراکه سال 98پلازای هفت‌تیر بهره‌برداری شد و در اختیار شهروندان قرار گرفت؛ میدانی که پس از سال‌ها محصور بودن با ایرانیت‌های آبی کارگاه‌های ساختمانی به دستور پیروز حناچی به پلازای شهری و میدانگاهی عمومی تبدیل شد. هر چند اجرای این طرح در ابتدا با مقاومت‌هایی مواجه بود و انجام اصلاحات ترافیکی گلایه‌هایی را ایجاد کرد، اما با اتمام کار رضایت شهروندان حاصل شد. این روزها شنیده می‌شود عده‌ای از اجرای طرح پلازای تجریش رضایت ندارند و نوشته‌هایی در فضای مجازی دست به‌دست می‌شود مبنی بر اجرای طرحی که پشتوانه مطالعاتی ندارد و اطلاع‌رسانی درستی در مورد آن نشده است. مسافران خطوط مختلفی که همواره در پایانه سوار و پیاده می‌شدند ازجمله معترضان به این طرح هستند؛ «مدیریت شهری با اطلاع‌رسانی درست و به‌موقع می‌توانست مانع  سردرگمی و نارضایتی مسافران شود.»
 اتوبوس‌ها در حاشیه میدان تجریش در ایستگاه توقف کرده‌اند، اما مسافران چون روال گذشته به محض رسیدن به میدان تجریش در پی اتوبوس‌ها وارد پایانه می‌شوند. الهام کرمانی، مسافر خط تجریش- پایانه معین می‌گوید: « مدیران و مسئولان در اجرای طرح‌ها با اطلاع‌رسانی می‌توانند شهروندان را با خود همراه کنند.»  
علیرضا جبارحمیدی، شورایار محله و نماینده کسبه تجریش با کلیات طرح موافق است، اما در دفاع از حقوق مسافران به همشهری می‌گوید: «جمع‌آوری یا جابه‌جایی پایانه تجریش مطالبه 18ساله اهالی بود که خوشبختانه در این دوره مدیریت شهر محقق شد، اما طبق صحبت‌های انجام شده قرار بود پس از جانمایی پایانه جدید و اطلاع‌رسانی برای جابه‌جایی نقطه مبدأ خطوط اتوبوس‌ها این کار انجام شود که متأسفانه این بخش چندان مورد توجه قرار نگرفته است.» به‌گفته وی، این روزها که شهر نیمه‌تعطیل است توقف اتوبوس‌ها در حاشیه میدان تجریش مشکلی ایجاد نمی‌کند، اما با بازگشت زندگی به روال عادی و بازگشایی مراکز تجاری و خرید، قطعاً تردد در این میدان افزایش می‌یابد و ترافیک هم سنگین‌تر می‌شود.

بازگشت سکوت پس از 18سال
در برابر مخالفت مسافران، اهالی و کسبه منطقه از جمع‌آوری پایانه خرسند هستند. آنها بیش از 18سال انواع آلایندگی زیست‌محیطی این پایانه را تحمل کردند و حالا با جمع‌آوری آن سکوت و آرامش را تجربه می‌کنند. حسین علائی، ساکن شمیران با ابراز رضایت از اقدام مدیریت شهری در جمع‌آوری پایانه تجریش می‌گوید: «هرگز باور نمی‌کردم روزی از دود و آلودگی و سروصدای این پایانه خلاص شویم. میدان تجریش از میادین شلوغ تهران است و تردد اتوبوس‌ها در این پایانه شلوغی آن را مضاعف کرده بود. امروز در سکوت این پایانه با دیدن پرندگانی که بی‌پروا در اطرافمان پر می‌زنند، حالمان خوب می‌شود.» پلازا در اصطلاح شهرسازی به محل و معبری گفته می‌شود که پیاده‌رو بر سواره‌رو غلبه داشته باشد و تجهیزاتی در آنجا برای استراحت موقت و گذران فراغت عابران‌پیاده پیش‌بینی شده است. ایجاد چنین فضایی در میدان تجریش قطعاً می‌تواند علاوه بر خرسندی اهالی، سبب رضایتمندی زائران و گردشگران خارجی و داخلی‌شود.



ساخت یک‌پاتوق منطقه‌ای در تجریش
شهردار منطقه یک در گفت‌وگو با همشهری ابعاد طرح پلازا و قدمگاه صالحیه را تشریح کرد
جمع‌آوری پایانه تجریش از مطالبات اهالی بود که پس از نهایی شدن طرح پلازا و قدمگاه صالحیه، مدیران شهری دست به‌کار شدند و اجرایی شدن این طرح را در اولویت قرار دادند و در واپسین روزهای فروردین ورود و خروج اتوبوس‌ها به پایانه را ممنوع کردند. با این کار نخستین قدم برای اجرایی شدن طرح ایجاد پلازا و قدمگاه صالحیه برداشته شد، اما انتقاداتی از سوی مردم در پی داشت که سیدحمید موسوی، شهردار منطقه یک در پاسخ به این انتقادات و گلایه‌ها گفت: «به هر حال هر طرح نوپایی  با مشکلاتی مواجه می‌شود اما شخصاً مطمئن هستم با اتمام عملیات و اجرای کامل طرح رضایت مردم حاصل می‌شود.» او در گفت‌وگو با همشهری ابعاد این طرح را تشریح کرده است که در ادامه می‌خوانید.


آیا طرح پلازا و قدمگاه صالحیه پیوست مطالعاتی دارد؟
در محدوده میدان تجریش قرار است اتفاقات خوب و بزرگی رخ دهد که همگی در راستای افزایش فضاهای عمومی شهر با رویکرد شهر انسان‌محور است. جمع‌آوری پایانه تجریش و ایجاد پلازا و قدمگاه صالحیه هم بخشی از یک طرح بزرگ است که حدود یک‌سال و نیم مطالعات کارشناسی برای انجام این کار انجام شده و جلسات متعددی هم با حضور پلیس راهور، روسای نیروی انتظامی، نمایندگان معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران و همه کسانی که به نوعی در این طرح دست‌اندرکار هستند و نقشی دارند، برگزار کردیم و درنهایت هم طرح تصویب و اجرای آن در دستور کار مدیریت شهری منطقه قرار گرفت.
 ضرورت ایجاد پلازا در میدان تجریش چیست؟
میدان تجریش، پایانه تجریش و خیابان شهرداری، مکان‌هایی هستند که همواره با مشکلات حاد اجتماعی در آنها مواجه بودیم. درحقیقت این معابر به فضاهای بی‌دفاع شهری و نقاط جرم‌خیز تبدیل شده بودند که شب‌ها به‌دلیل وجود افراد آسیب‌دیده اجتماعی، کارتن‌خواب و معتاد برای تردد شهروندان ناامن می‌شدند. از سوی دیگر تداخل بین مسیرهای سواره و پیاده در پایانه تجریش ایمنی تردد مردم را تهدید می‌کرد. همچنین وجود برخی از المان‌ها و حتی توقف اتوبوس‌ها سبب مخدوش شدن سیما و منظر شهری شده بود. آلایندگی زیست‌محیطی هم دلیل دیگری است که در کنار سایر عوامل ما را بر آن داشت تا با اجرای یک طرح جامع در قالب ارتقای کیفیت فضای شهری و توسعه قلمروی عمومی، به این مشکلات پایان دهیم.
 نظرات مردم و شورایاران در این طرح لحاظ شده است؟
طرح‌های شهری در راستای خدمت‌رسانی به شهروندان اجرایی می‌شود و به همین دلیل حتماً نظرخواهی از شهروندان و شورایاران شده است و نقطه‌نظرات آنها را لحاظ کرده‌ایم.
 به‌گفته بخشی از شهروندان، اطلاع‌رسانی درخصوص اجرای این طرح و جمع‌آوری پایانه تجریش انجام نشده است. در این مورد توضیح می‌دهید؟
اطلاع‌رسانی شده است. شاید کامل نبوده و از این‌رو سوء‌تفاهم ایجاد کرده و سبب گلایه‌مندی شهروندان شده است که از این بابت عذرخواهی می‌کنم. طرح‌های نوپا همواره با  مشکلاتی روبه‌رو می‌شوند، اما در گذر زمان و با اجرای کامل طرح پیش‌بینی شده مطمئن هستم رضایتمندی مردم حاصل می‌شود. در ضمن هیچ تغییری در خدمت‌رسانی اتوبوس‌ها ایجاد نشده و فقط جای استقرارشان تغییر کرده است.
 اهداف اجرای طرح را تشریح می‌کنید؟
توسعه فضای سبز در قلمروی عمومی، مهم‌ترین هدف طرح است؛ چراکه با محدودیت فضای سبز و پوشش گیاهی مناسب در شمیران مواجه هستیم و از این‌رو ایجاد فضای سبز الزامی است. به هر حال باید به سمت و سوی شهر انسان‌محور حرکت کنیم و از این‌رو تقویت فضاهای پیاده‌رو و جلوگیری از تداخل مسیر پیاده و سواره، هدف دیگری است که در طرح پیش‌بینی شده است. وضعیت کنونی اطراف پایانه تجریش هیچ تناسبی با محله برخوردار و مکان فرهنگی و ریشه‌دار تاریخی ندارد و در مجاورت حرم امامزاده صالح هم از سیما و منظر شهری به لحاظ معماری و شهرسازی ایرانی اسلامی خبری نیست؛ بنابراین با حذف زوائد فیزیکی، اغتشاشات ایجاد شده را برطرف می‌کنیم. تقویت منزلت اجتماعی با کاهش فضاهای بی‌دفاع شهری محقق می‌شود. رودخانه‌ای که در میدان تجریش جاری است اما بنا به دلایلی متروکه مانده، احیا و تبدیل به حیات شهری می‌شود و مردم می‌توانند در یک فضای امن از ظرفیت‌های آن بهره‌مند شوند. ایجاد قدمگاه صالحیه با یک پیش فضای عمومی برای ورود زائران به بارگاه امامزاده به‌طوری که سلسله مراتب تشرف رعایت شود و‌ شأن و منزلت و جایگاه امامزاده در فضای کالبدی هم حفظ شود. فضای پلازا هم به‌گونه‌ای طراحی شده که می‌تواند یک پاتوق منطقه‌ای و یک مرکز محلی باشد و شهروندان اوقات فراغت خود را در آنجا سپری کنند. 
 طرح چه زمانی به اتمام می‌رسد؟
طرح شامل بخش‌های مختلف و اهداف مختلف و طرح‌های موضوعی و موضعی است که برای اجرای آنها نیاز به زمان و تمهیدات خاصی است. در مرحله اول طرح قدمگاه صالحیه اجرایی می‌شود که امیدواریم به‌زودی در اختیار شهروندان و زائران قرار گیرد. به‌طور حتم نمی‌توان زمان اتمام طرح را اعلام کرد، اما تلاش می‌کنیم تا پایان 6‌ماهه اول سال بخش قابل‌توجهی از طرح اجرایی شود.


نیازهای ساکنان منطقه و اولویت طرح
   سیدآرش حسینی‌میلانی

جمع‌آوری پایانه تجریش و تبدیل آن به پلازای شهری و قدمگاه صالحیه ازجمله طرح‌هایی است که ذی‌نفعان متعددی دارد و شرط موفقیت چنین طرح‌هایی این است که آماده‌سازی‌ در بین افکار عمومی ایجاد و اطلاع‌رسانی درست و به‌موقع انجام شود. به هر حال باید پذیرفت هر طرحی قطعا موافقان و مخالفانی خواهد داشت و راضی و همراه کردن همه مردم میسر نیست و رسیدن به اجماع کلی در یک طرح کار سخت و دشواری است. جمع‌آوری پایانه تجریش که به‌نوعی منبع آلایندگی زیست‌محیطی محسوب می‌شد، فی‌نفسه بسیار کار درست و ارزشمندی است و تبدیل آن به پلازا و فضای عمومی شهری که سبب ایجاد پیوند میان مردم و طبیعت می‌شود هم قابل تقدیر است. به هر حال، این میدان بخشی از هویت تهران و شمیرانات محسوب می‌شود و حراست از آن اهمیت زیادی دارد که مدیریت شهری با یک طرح جامع با مدنظر قرار دادن نظرات مردم و نمایندگان آنها می‌تواند این کار را به‌درستی انجام دهد. این طرح اگر دارای پیوست‌های لازم ازجمله لحاظ شدن مسائل ترافیکی، خدماتی، اجتماعی و فرهنگی باشد، اولویت، نیاز و تقاضای مردم، محله و منطقه است و در نهایت اجرای این طرح در چنین فضای پیش‌بینی شده‌ای سبب آرام‌سازی‌ محیطی می‌شود که قطعا همه مردم از آن بهره‌مند خواهند شد.


خدمت‌رسانی متوقف نشده است
   محمود ترفع، مدیرعامل شرکت اتوبوسرانی تهران

جمع‌آوری پایانه تجریش به صلاحدید مدیریت شهری انجام شد و در این خصوص با نصب بنر به مسافران خطوط مختلف اطلاع‌رسانی صورت گرفت. به هر حال، این طرح در فهرست پروژه‌های شهری قرار دارد و این اقدامات در راستای رفاه بیشتر شهروندان انجام می‌شود. ممنوعیت توقف اتوبوس‌ها در پایانه تجریش به‌معنای توقف خدمت‌رسانی نیست و جایگاه‌های جدیدی برای خطوط در اطراف میدان تجریش پیش‌بینی شده است که شهروندان می‌توانند چون گذشته از خدمت‌رسانی آنها استفاده کنند.
 محل استقرار اتوبوس‌ها در خطوط مختلف:
  خط ۲۲۵ (پایانه تجریش-پایانه شهید دستواره) ابتدای خیابان شریعتی، مسیر شمال به جنوب
 خطوط ۲۱۸ (میدان درکه-پایانه تجریش) و ۲۱۹ (جماران-پایانه تجریش) به پایانه مینی‌بوسرانی در ضلع جنوبی میدان تجریش 
 خطوط ۲۲۰ (ازگل-پایانه تجریش) و ۲۹۸ (شهرک قائم-پایانه تجریش) به خیابان گوگل در ضلع جنوبی میدان تجریش
  خط ۱۰۷ (میدان راه‌آهن-پایانه تجریش) در ضلع جنوبی میدان تجریش 

افزایش امنیت اجتماعی
   سید مهدی ساداتی، فرماندارشمیرانات

با مطالعات انجام‌گرفته و بررسی ابعاد مختلف یکی از بهترین راهکار‌های کاهش بار ترافیک در میدان تجریش حذف پایانه است. همچنین با اجرای طرح پلازای شهری و ایجاد فضای عمومی و سبز علاوه براینکه سیمای میدان زیباتر می‌شود، قطعا شاهد افزایش امنیت منطقه و کاهش ناهنجاری‌های اجتماعی خواهیم بود. مزیت‌های اجرای این طرح توسعه فضای سبز است که البته با جانمایی صحیح ناوگان حمل‌ونقل عمومی، ترافیک میدان پس از سال‌ها مرتفع می‌شود و رضایتمندی شهروندان حاصل می‌شود.