گوزنها 46 سال بعد

 آرش نهاوندی

نسخه بازسازی شده فیلم «گوزنها» (مسعود کیمیایی 1354) در بخش «بازیابی سینما» در مرحله دوم پنجاهمین دوره جشنواره فیلم روتردام به نمایش درمی‌آید. مرحله دوم این رویداد از تاریخ ۲ تا ۶ ژوئن 2021 (۱۲ تا ۱۶ خرداد1400) در شهر روتردام کشور هلند برگزار خواهد شد.
بخـــش «بازیــــابی سینــــــــــــــما»(Cinema Regained)جشنواره روتردام، ویژه نمایش نسخه بازسازی‌شده فیلم‌های کلاسیک، مستندهایی درباره سینما و آثاری درباره میراث سینماست. فیلم جدید «جنایت بی‌دقت» به کارگردانی شهرام مکری نیز به‌دلیل ارجاعاتی که در آن به فیلم «گوزن‌ها» شده نیز در جشنواره روتردام نمایش داده خواهد شد. در فیلم جنایت بی‌دقت که مضمونی درباره سینما دارد و به تماشاگرانی می‌پردازد که پیش از دیدن فیلم در سینما به بحث درباره فیلم‌ها می‌پردازند، گروهی از تماشاگران درباره مقاله‌ای پیرامون فیلم گوزنها و همچنین درباره بخش‌هایی از این مقاله که ارجاعاتی دارد به نمایش این فیلم در زمان وقوع آتش‌سوزی سینما رکس آبادان، به بحث می‌پردازند. این سینما در سال1357 چند‌ماه پیش از پیروزی انقلاب و درحالی‌که فیلم گوزنها در آن در حال نمایش بود، در حادثه‌ مهیب آتش‌سوزی سوخت و بسیاری از تماشاگران فیلم گوزنها نیز در جریان این حادثه جان خود را از دست دادند؛ به همین علت، منتقدان، دلیل اصلی نمایش فیلم «جنایت بی‌دقت» در جشنواره روتردام را ارجاعاتی که در آن به فیلم گوزنها شده، عنوان کرده‌اند. فیلم گوزنها ازجمله فیلم‌‌‌هایی بود که در سال‌های پیش از وقوع انقلاب ساخته شده و همچنین از فیلم‌هایی بود که به‌دلیل داشتن مضامینی سرشار از نمادها و کنایه‌های سیاسی به رژیم پهلوی در آن سال‌ها سروصدای زیادی به پا کرد و در همان زمان سکانس‌های پایانی آن سانسور شد. این فیلم در سال 1353توسط مسعود کیمیایی با بازی بهروز وثوقی در نقش سیدرسول و فرامرز قریبیان در نقش قدرت ساخته شد. بهروز وثوقی به‌دلیل بازی در نقش سیدرسول در فیلم گوزنها در سومین جشنواره جهانی فیلم تهران، جایزه بهترین بازیگر مرد را از آن خود کرد.

ویژگی‌های «گوزنها»ی بازسازی شده
نسخه‌ای که به همت احسان خوشبخت،  مترجم و منتقد سینما با ‌کمک دوستانی در داخل و خارج در فستیوال روتردام نمایش داده خواهد شد، از یک نسخه 35 میلی‌متری به‌شدت آسیب‌دیده سر‌هم شد‌ه و حتی نماها و صحنه‌های حذفی (مانند سکانسی که «قدرت» درباره شکستن تفنگ ساچمه‌ای همکلاسی‌شان توسط سید می‌گوید) از نسخه دیگر اضافه شده و قسمت‌های پر از پرش و فریم‌های ریخته هم با کمک تله‌سینه‌‌‌ای از فیلمخانه ملی ایران به این نسخه بازسازی شده اضافه شده است. زیرنویس انگلیسی به‌خاطر جنس و اهمیت گفت‌وگو‌ها، بخش مهمی بود که بر مبنای زیرنویسی قدیمی و از پیش موجود از نو و در بخش‌هایی با ترجمه خوشبخت تنظیم شد. بخش‌های دیگری مانند شعر «گنجشکک اشی‌مشی» را کاوه عسکری، استاد دانشگاه میشیگان، ترجمه کرد که فصلی از کتاب تازه‌اش در انتشارات دانشگاه کالیفرنیا را درباره‌ مسعود کیمیایی نگاشته است.
بخش پایانی این فیلم که توسط دستگاهِ سانسور وقت حذف شده بود، هم به لطف فیلمخانه ملی ایران به این نسخه جدید بازسازی شده از فیلم گوزنها اضافه شده است. این نسخه‌ تازه درچند‌ماه اخیر در سینماتک‌های دانشگاه «ویسکانسین»، «یو سی ال‌ای» و فستیوال فیلم ولز بریتانیا نمایش داده شده و واکنش تماشاگران در این سینماتک‌ها به فیلم گوزنها، اغلب همراه با شگفتی بود‌ه‌است. 

دیگر ایرانی‌های جشنواره‌ روتردام
از ایران همچنین فیلم «سکوت» به کارگردانی امیرعلی نوابی در بخش فیلم‌های کوتاه و نیمه‌بلند و «پسر» به کارگردانی نوشین معراجی هم در بخش «آینده روشن» این رویداد سینمایی روی پرده خواهند رفت. فیلم «یک تصویر دو پرده» ساخته ساناز سهرابی نیز به نمایندگی از سینمای کانادا در جشنواره روتردام حضور دارد.
جشنواره فیلم روتردام از زمان آغاز در سال1972 علاوه بر نگاه ویژه‌ای که به آثار کارگردانان مطرح سینما دارد، توجه خود را  به فیلم‌های مستقل و فیلمسازان تجربی و استعدادهای نوظهور نیز معطوف کرده است. «جایزه ببر» عنوانی است که به جایزه اصلی فستیوال فیلم روتردام اختصاص داده‌اند. جشنواره روتردام امسال در 2 مرحله برگزار می‌شود؛ مرحله اول از اول تا 7 فوریه 2021(13تا 19بهمن 1399) در بخش‌های رقابت بر سر «جایزه ببر» (جایزه اصلی)، بخش رقابت پرده بزرگ و بخش لایم لایت برگزار شد. در مرحله اول این فستیوال که با فیلم دانمارکی «سواران عدالت» با بازی مدز نیکلسن افتتاح شد، فیلم «سنگ‌ریزه» از کشور هند به کارگردانی بی اس وینتراج برنده جایزه اصلی این جشنواره یعنی «جایزه ببر» شد. در مراسم فیزیکی جشنواره که از تاریخ ۲ تا ۶ ژوئن 2021 (۱۲ تا ۱۶ خرداد1400) برگزار خواهد شد، بخش جدیدی به نام هاربور(بندر)، در کنار بخش‌های آینده روشن، بازیابی سینما و بخش‌های فیلم‌های کوتاه و نیمه‌بلند برگزار خواهد شد. نسخه بازسازی شده فیلم «گوزنها» نیز قرار است در این مرحله و در بخش «بازیابی سینما» به نمایش درآید.