خوزستان
نیشکر شانه خالی می‌کند
آتش‌زدن مزارع نیشکر توسط شرکت نیشکر یک تخلف آشکار محیط زیستی است
رسول عوده‌زاده/ اهواز - خبرنگار :
داستان تلخ نیشکر در خوزستان تمامی ندارد. یک روز خبر از تجمع اخراجی‌های بومی به گوش می‌رسد و روز دیگر صدای فعالان محیط زیست از آتش زدن مزارع به شیوه‌های ابتدایی به آسمان بلند می‌شود. نمایندگان مجلس هم علاوه بر این‌ها تبعات ورود زهاب‌ها و پساب‌های مزارع این شرکت به تالاب‌های شادگان و هویزه را مطرح می‌کنند.
مجید ناصری‌نژاد، نماینده شادگان در مجلس شورای اسلامی، اما از سال گذشته طرح تحقیق و تفحص از صنایع نیشکر خوزستان را با محوریت اعتراض اهالی بومی به استخدام‌ها، فعالیت‌های ضد محیط زیستی و تخلف‌های مالی مدیران این کارخانه کلید زد. گفت‌وگوی ما را با وی در این باره و درباره سایر مشکلات کارخانه یادشده بخوانید.
متولیان آب و محیط زیست می‌گویند تالاب شادگان آبگیری شده، اما نمایندگان آن را تایید نمی‌کنند. ماجرا چیست؟
بخش شیرین تالاب شادگان به دلیل قطع حقابه و روان شدن پساب نیشکر و زهاب‌های بالادستی تقریبا از بین رفته و تنها آب موجود در تالاب، پساب نیشکر و دیگر زهاب‌هاست. در حال حاضر فقط و فقط زهاب‌ها و پساب‌های نیشکر به سمت تالاب روان است در حالی که این روند درست نیست. از سوی دیگر متولیان می‌گویند تالاب شادگان را آبگیری کرده‌اند در حالی که آب موجود در صراخیه، پساب نیشکر است. تالاب شادگان در سمت محیط زیست ۴۳۰ هزار هکتار و در محدوده سازمان آب و برق هم ۵۳۰ هزار هکتار است با این توضیح که از محدوده ۴۳۰ هزار هکتار حتی ۱۰ هزار هکتار هم نمانده. تالاب و نخیلات در حال از بین رفتن هستند و باید به آن‌ها کمک کرد. در نتیجه تالاب شادگان به دلیل اقدامات نادرست در حال خشک و تبدیل شدن به کانون ریزگرد است.
ورود پساب‌های نیشکر به هور شادگان چه آسیب‌هایی به آن زده است؟
زهاب‌های نیشکر موجب شده گونه آبزی و مهاجم «تیلاپیا»، که فاقد ارزش غذایی است، روز به روز تالاب شادگان را بیشتر به تسخیر خود در بیاورد و حیات آبزیان بومی تالاب را به خطر بیندازد. تالاب مایه زندگی بود، اما حتی گاومیش‌ها هم از آبی که اکنون در شادگان هست، نمی‌خورند. در این شرایط پوشش گیاهی و جانوری تالاب شادگان در حال از بین رفتن است و فقط گیاهان و آبزیانی رشد می‌کنند که سازگار با آب شور باشند. این شرایط، بر خلاف ادعای مسئولان شرکت نیشکر، یعنی شوری زهاب نیشکر بالا‌تر از حد استاندارد است و موجب از بین رفتن تالاب شده. با وجود این شرایط اما همچنان پساب‌های اراضی اهواز، پساب صنعتی فولاد خوزستان و نیشکر در اطراف شادگان تخلیه می‌شود.
شرکت نیشکر ادعا می‌کند کار برداشت را به صورت سبز انجام می‌دهد و آن مقدار نیشکری که سوزانده می‌شود ضرری برای مردم ندارد. نظر شما چیست؟
استمرار آتش زدن مزارع از سوی شرکت‌های توسعه نیشکر یک تخلف آشکار ضد محیط زیستی و برخلاف تعهدهای این شرکت است. اخیرا سازمان محیط زیست در اشتباهی آشکار نیشکر را از فهرست صنایع آلاینده استان خارج کرد. نیشکر ادعا می‌کند برداشت سبز می‌کند، اما خلاف آن عمل می‌کند و در بالادست اهواز تا شوش و در پایین‌دست اهواز تا شادگان به محیط زیست ضربه می‌زند.
ما به عنوان نمایندگان مردم خواهان برخورد جدی مسئولان استان با شرکت نیشکر هستیم و همچنین برای پایان دادن به این وضع از طریق مراجع ذی‌صلاح در مرکز پیگیر خواهیم شد. در کنار این بحث، موضوع بهره‌برداری بیش از حد این کارخانه از منابع آب کارون و حقوق‌های نجومی مدیران آن هم موضوعی است که باید به آن پرداخت و موارد را بررسی کرد. تعجب می‌کنم چطور آقایان به این نتیجه رسیده‌اند که این دود و خاکستری که چند شهر و روستا را در اطراف شوشتر، اهواز، شادگان و خرمشهر در برمی گیرد، ضرر ندارد.
شاید برای مدیران پروازی که در تهران زندگی می‌کنند ضرری نداشته باشد، چون این دود و خاکستر تبدیل به ریزگرد و با بارش‌های باران مبدل به باران اسیدی در خوزستان می‌شود و مشکلات تنفسی برای مردم ایجاد می‌کند.
اشاره کردید محیط زیست با شرکت‌های صنعتی مماشات می‌کند. چه انتظاری از این سازمان دارید؟
سازمان حفاظت محیط زیست برای انجام رسالت خود و نگهداری از منابع طبیعی با مشکلات مالی مواجه است. بنابراین می‌تواند با تغییر کاربری زمین‌های لم‌یزرع و شوره‌زار و اخذ مالیات، برای حفظ قسمت‌های باقیمانده تالاب تلاش موثرتری کند. ما نگرانیم و هشدار می‌دهیم که وضع جوی استان با پایبند نبودن شرکت نیشکر به الزام‌های محیط زیستی بد‌تر می‌شود.
اگر اکنون ریزگرد داریم، ممکن است از این پس نمک‌گرد و طوفان نمک داشته باشیم. لازم است رئیس سازمان محیط زیست شخصا پیگیر این موضوعات شود، چون هم تالاب در حال از بین رفتن است و هم مردم منطقه وضعیت بسیار نامناسبی دارند.
درباره به کار نگرفتن نیروهای بومی توسط شرکت نیشکر و تجمع‌هایی که این عملکرد به دنبال داشته است، چه نظری دارید؟
نیشکر در این زمینه آماری در اختیار نمایندگان گذاشته است؟
اراضی مستعد این منطقه توسط شرکت نیشکر به شوره‌زار تبدیل شده است، اما این شرکت حاضر به استخدام جوانان منطقه نیست. بیش از صد‌ها اتوبوس پر از کارگر و کارمند غیربومی به نیشکر می‌رود و می‌آید و فقط 2 واحد نیشکری که در محدوده شادگان هستند تعداد انگشت‌شماری از شادگانی‌ها را استخدام کرده‌اند.
تجمع‌ها و تحصن‌هایی که در کنار شرکت‌های هفت‌گانه نیشکر اتفاق می‌افتد نشان از بی‌مهری و بی‌توجهی این صنعت به مردم دارد. عامل این اعتراض خود مدیران شرکت هستند که نه پاسخگوی مسئولان و نمایندگان استان و نه افکار عمومی‌اند.
تاریخچه نیشکر
پس از انقلاب در سال ١٣٦٣ صندوق مطالعات توسعه نیشکر و صنایع جانبی با هدف خودکفایی در تولید محصولات اساسی کشور در خوزستان تاسیس و به دنبال مطالعات این صندوق، طرح اولیه شرکت توسعه نیشکر شامل ٧ واحد کشت و صنعت نیشکر در مساحتی ٨٤ هزار هکتاری در خوزستان تهیه شد.
سرانجام نخستین کارخانه تولید شکر شرکت توسعه نیشکر در واحد کشت و صنعت امام خمینی (ره) در سال ١٣٧٨، واحدهای امیر کبیر و دعبل خزاعی به ترتیب در سال‌های ١٣٧٩ و ١٣٨٠ و کارخانه‌های میرزا کوچک‌خان و سلمان فارسی هم در سال ١٣٨٤ راه‌اندازی شد.
