جای خالی فناوری در روزهای کرونایی

موج چهارم کرونا در حالی در سراسر کشور فراگیر می‌شود که بیش از یک سال از شیوع این ویروس در کشور می‌گذرد. اگرچه امکانات کشور برای کنترل این شرایط وارد میدان شده و از ابزارهای موجود و افراد متخصص بهره گرفته شد، اما بعضی از کارشناسان بر این باورند آنچنان که لازم بود، طی این مدت از فناوری برای مهار این پاندمی خطرناک استفاده نشده است. این موضوع البته منحصر به کشور ما نبود و حتی بعضی از کشورهای پیشرفته هم کمتر در این زمینه موفق بودند. با این حال کشورهایی هم بودند که با بهره‌گیری واقع‌بینانه از تکنولوژی در کاهش شیوع ویروس موفق عمل کردند. استفاده از روبات‌ها، ابزارهای تشخیص بیماری و اپلیکیشن‌های ردیابی بیماری، نمونه‌هایی از نقش‌آفرینی فناوری در کنترل بیماری کووید-19 بود.
ایمان بیک، کارشناس فناوری اطلاعات در گفت‌وگو با همشهری در این مورد معتقد است که ما در مقایسه با بعضی از کشورها مانند فنلاند و استرالیا یا بعضی از کشورهای اروپایی در استفاده از فناوری برای کنترل شیوع کرونا عقب‌تر بوده‌ایم.
او می‌گوید: «به‌عنوان مثال، این کشورها از فناوری ردیابی تماس (contact tracing) استفاده می‌کردند و البته از فناوری‌های دیگر هم استفاده کردند.»
در کشور ما هم اپلیکیشنی به نام «ماسک» با استفاده از همین فناوری در ابتدا تلاش کرد تا بیماران را ردیابی کند، اما دغدغه‌های حریم خصوصی باعث شد که قابلیت مکان جغرافیایی از این اپلیکیشن حذف شود.
بیک در مورد نقش‌آفرینی حوزه آی‌سی‌تی در شرایط فعلی می‌گوید: «عمده فعالیت در حوزه آی‌سی‌تی و آنچه در مورد کنترل کرونا به‌کار می‌آید، درواقع دسترسی به خدمات آنلاین، پلتفرم‌ها و خدمات خرید است. البته پیش از شیوع کرونا ما بعضی از این قابلیت‌ها را داشتیم. در این میان، از بعضی امکانات مانند شبکه شاد هم محروم بودیم و هنوز یک سیستم مناسب برای آموزش‌های دانشگاهی در اختیار نداریم و اکنون بعضی از دانشگاه‌ها از سیستم‌هایی استفاده می‌کنند که عملکرد مناسبی ندارند.» 
این روزنامه‌نگار حوزه فناوری به سالی که گذشت اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: «ما یک سال وقت داشتیم که برنامه‌ریزی‌های بهتری برای این روزها که با موج چهارم کرونا دست و پنجه نرم می‌کنیم، داشته باشیم. اما مانند بعضی امور دیگر، به‌نظر می‌رسد که در این مورد هم سهل‌انگاری شده است.»
نکته دیگری که در این روزها دوباره مطرح شده بحث دورکاری کارکنان بخش خصوصی و دولتی است، اما به‌نظر می‌رسد با وجود تلاش‌هایی که برای ارائه خدمات در زمینه دولت الکترونیک مطرح شده، بخش دولتی هنوز با کاستی‌هایی روبه‌روست.
این کارشناس حوزه دیجیتال و فناوری اطلاعات در این مورد می‌گوید: «در مورد زیرساخت‌های دورکاری، در بخش خصوصی از ابزارهای موجود استفاده شد و قرار هم نبود که دولت ابزارهایی را برای دورکاری فراهم کند. با این حال، به‌نظر می‌رسد که سازمان‌های دولتی نه‌تنها از نظر زیرساخت‌های فناوری، بلکه از نظر زیرساخت‌های فرهنگی و حقوقی برای دورکاری دچار مشکل هستند.»
به‌گفته او؛ «از زمان دولت آقای احمدی‌نژاد بحث دورکاری مطرح بوده اما هیچ‌وقت این زیرساخت‌ها و زمینه‌ها را فراهم نکردیم.» 
بیک می‌گوید: «به‌نظر من ضمن تقویت دولت الکترونیک، باید سایر زمینه‌ها و قوانین و مقررات دست‌وپاگیر سیستم بوروکراتیک ما هم متناسب با شرایط دورکاری تغییر کند. اگرچه بدیهی است که ما به فناوری و ابزارهای فناورانه نیاز داریم، اما فناوری فقط یک ابزار است و ما تا زمانی که ذهنیت خود را در دستگاه‌های دولتی نسبت به دورکاری اصلاح نکنیم، پیشرفت چندانی حاصل نخواهد شد. درست است که با اجرای دورکاری و استفاده از ابزارهای فناوری مرتبط با آن، فرهنگ این شیوه کار هم گسترش پیدا خواهد کرد، اما سیستم قانونگذاری و اداری ما باید دستخوش تغییر و تحول شود.»