ماجراهای شرکت واحد اتوبوسرانی و خیابان هنگام

مژگان مهرابی

خیابان هنگام، از جمله معابر پر تردد منطقه 4 به شمار می‌آید که در شمال شرق تهران قرار دارد. این خیابان قبل از آنکه نام هنگام را از آن خود کند به«‌40 متری زندی» معروف بوده که البته این ماجرا به سال‌های خیلی دور برمی‌گردد. تا قبل از ایجاد ساختمان شرکت واحد در این محل، محدوده خیابان شکل بیابانی و زمین‌های بدون استفاده را داشته اما به مرور زمان با رفت‌وآمد رانندگان اتوبوس، محدوده شکل محله به خود گرفته و حالا یکی از شلوغ‌ترین معابر منطقه 4 محسوب می‌شود. خیابان هنگام از بزرگراه شهید بابایی شروع شده و تا میدان الغدیر ادامه دارد، این شریان حیاتی، از میان پارک جنگلی لویزان عبور کرده و در حال حاضر یکی از راسته بازارهای خدمات خودرویی را در خود جای داده است.
اما نرسیده به میدان الغدیر ساختمان بزرگی به چشم می‌خورد مربوط به شرکت واحد اتوبوسرانی تهران، قدمت آن به سال 1335 برمی‌گردد. ساختمان اگرچه قدیمی‌ است اما نونواری ظاهری‌اش خبر از مرمت این بنای 65 ساله می‌دهد. اما ماجرای شکل‌گیری این مجموعه هم طبق آنچه در کتاب‌های تاریخ طهران آمده، به سال 1305 برمی‌گردد و دوران پهلوی اول که رضاخان تعدادی اتوبوس از شوروی سابق خریده و با آنها خط اتوبوسرانی در تهران را راه‌اندازی کرده‌است. اما اتوبوس‌ها در آن زمان طبق مقررات خاصی عمل نمی‌کردند و در واقع ایستگاهی وجود نداشت که برای سوار کردن مسافران توقف کنند. هر جای شهر مسافری می‌دیدند سوار می‌کردند. این کار هرج و مرجی ایجاد کرده بود چراکه راننده‌ها رقابتی ناسالم را در پیش گرفته و برای سوار کردن مسافرها از هم پیشی می‌گرفتند. تا اینکه با افزایش جمعیت اصلاح وضعیت سیستم حمل‌ونقل احساس شد و خطوط اتوبوسرانی شکل منظم‌تری به خود گرفت که این ماجرا به سال 1320 برمی‌گردد. در سال 1335 نخستین شرکت سهامی‌اتوبوسرانی عمومی‌کشور در تهران با نام شرکت واحد اتوبوسرانی تهران و حومه فعالیت خود را آغاز کرده و ساختمان اداری آن در خیابان هنگام ساخته شد. تا مدت‌ها توقفگاه اتوبوس‌ها در آنجا مستقر بود که با شلوغ شدن شهر به حومه تهران انتقال یافته‌است.